Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti – 100

35 

 

 

 

N

əticə 

 

Az

ərbaycan Demokratik Respublikası xalqımızın dövlətçilik 

tarixind

ə yeni və mühüm mərhələ kimi Şərqdə ilk demokratik və 

düny

əvi dövlət  olmuşdur.  23  aylıq  fəaliyyəti dövründə  dövlət 

quruculu

ğu,  sosial-iqtisadi  inkişaf,  mədəni  quruculuq və  xarici 

siyas

ət sahəsində  zəngin təcrübə  qazanmış,  mütərəqqi  ənənələr 

yaratmışdır. Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün müdafiə edilməsi, 

qonşu və uzaq dövlətlərlə diplomatik və əməkdaşlıq münasibətlə-

ri

nin  yaradılması  istiqamətində  böyük təcrübə  toplamışdı. 

Az

ərbaycan Demokratik Respublikasının xarici siyasət sahəsində 

qazandığı  nailiyyətlər xüsusilə  qiymətlidir. Görülən tədbirlər 

n

əticəsində qısa müddətdə 20-dən çox xarici dövlət Azərbaycanı 

tanımış, onunla diplomatik əlaqə yaratmışdır. Böyük bir məkanda 

yaranmış ilk demokratik respublika olan Azərbaycan Xalq Cüm-

huriyy

əti qısa müddət ərzində zəngin mənəvi, siyasi və dövlətçi-

lik 

ənənələri  yaratmışdır.  Azərbaycan  Demokratik  Respublikası 

Az

ərbaycan  xalqına  müstəqilliyin  şirinliyini  dadızdırmışdır, 

ömrünü müst

əqillik  uğrunda  mübarizəyə  həsr etmək, Vətənin 

bütöv

lüyü uğrunda şəhid olmaq, Şərqdə ilk dünyavi demokratik 

müst

əqil milli dövlət qurmaq ənənələri vermişdir. 

Az

ərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin hökuməti türkçülüyü, is-

lam

çılığı və müasirliyi özündə əks etdirən üç rəngli (mavi, yaşıl, 

qırmızı)  bayrağı  yaratmış,  Əhməd  Cavadın  sözlərinə  Üzeyir 

Hacıbəyovun bəstələdiyi dövlət himnini qəbul etmiş, Azərbayca-

nın təbii-coğrafi sərvətlərini əks etdirən dövlət gerbini hazırlamışdır. 

Az

ərbaycan  Parlamentinin  yaradılması  milli  dövlətçilik və 

qanunvericilik tariximizin mühüm hadis

əsi olmuşdur. Parlament-

d

ə bütün siyasi partiyaların, Azərbaycanda yaşayan bütün millət-

l

ərin, etnik icmaların nümayəndələrinin təmsil olunması, heç bir 

ayrı  seçkilik  qoymadan bütün vətəndaşların  seçki  hüququnun 

qanunla t

əsbit edilməsi Azərbaycan Demokratik Respublikasının 

---

36 

 

qanunvericilik hakimiyy

ətinin sivil və dünyəvi xarakterini əyani 

t

əsdiq edirdi. Azərbaycan  bütün  Şərqdə  qadınlara  seçki  hüququ 

ver

ən ilk ölkə  idi. Parlamentdə  270-dən çox qanun layihəsinin 

müzakir

ə edilməsi, onlardan 230-nun qəbul edilməsi cəmiyyətin 

ictimai-siyasi h

əyatının  bütün  sahələrinin demokratikləşməsinə 

ciddi t

əsir göstərdi, idarəçiliyin normativ hüquqi bazasını yaratdı. 

M

ədəniyyətin, Xalq maarifinin, səhiyyənin  inkişafı  Azərbaycan 

hökum

ətinin diqqət mərkəzində  idi. Bu sahələrin tərəqqisi üçün 

bir  sıra  qanunlar  və  qərarlar qəbul  edilmişdi.  Kənd  əhalisinin 

torpaqla t

əmin edilməsi,  aqrar  sektorunun  inkişafı  istiqamətində 

ciddi t

ədbirlər həyata keçirilmişdi. 

Müharib

ə və təcavüz təhlükəsi şəraitində yaşamasına baxma-

yaraq Az

ərbaycan Demokratik Respublikası  hökuməti  qısa 

müdd

ətdə  yüksək  döyüş  qabiliyyətinə  malik nizami milli ordu 

yarat

dı, ölkənin 97 min kvadrat kilometr ərazisi erməni qəsbkar-

larından müdafiə edilib qorundu. 

Sovet ordusunun h

ərbi  təcavüzü nəticəsində  Azərbaycan 

Xalq Cümhuriyy

ətinin süqüt etməsinə baxmayaraq o, öz başlıca 

tarixi  missiyasını  ləyaqətlə  yerinə  yetirdi,  xalqımızın  tarixinə 

parlaq s

əhifə yazdı, iki yüz il əvvəl itirdiyi müstəqilliyini, azadlı-

ğını özünə qaytardı. 

C

əmi 23 ay yaşamasına baxmayaraq Azərbaycan Xalq Cüm-

huriyy

əti sübut etdi ki, ən qəddar müstəmləkə  və  repressiya 

rejiml

əri belə, Azərbaycan xalqının azadlıq ideallarını və müstə-

qil dövl

ətçilik ənənələrini məhv etməyə qadir deyildir. 

Az

ərbaycan  Xalq Cümhuriyyəti  Azərbaycanın  gələcək 

müst

əqilliyi üçün zəngin dövlətçilik  ənənəsi və  möhkəm təməl 

hazırladı.  1991-ci  il  oktyabrın  18-də  dövlət müstəqilliyini bərpa 

ed

ən xalqımız, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin zəngin dövlət-

çilik 

ənənələrinin tarixi varisliyi üzərində  müstəqil Azərbaycan 

dövl

ətini  yaratdı.  Bu  gün, Azərbaycanın  dövlət müstəqilliyi 

daimidir, 

əbədidir, dönməzdir. 

Az

ərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin yaratdığı dövlətçilik ənə-

n

ələrini, atributlarını onun tarixi varisi olan müstəqil Azərbaycan 

Respublikası qəbul edib yaşadır, onun dünyəvi demokratik dövlət 

---

37 

 

quruculuğu ənənələrinin zənginləşməsi uğrunda dönmədən müba-

riz

ə aparır, istiqlal bəyannaməsində təsbit edilən prinsiplərə riayət 

edir, onları daha da təkmilləşdirir. Azərbaycan Demokratik Res-

pub

likasının dövlətçilik ənənələrinə sadiq olan müstəqil Azərbay-

can  Respublikası  bütün  dövlətlərlə  dostluq və  əməkdaşlıq 

münasib

ətləri yaradır, müasir milli ordu yaradır, ərazi bütövlüyü-

müzün b

ərpası  uğrunda  mübarizə  aparır,  srateji  neft  siyasətini 

h

əyata keçirir, beynəlxalq hüququn subyektinə  çevrilir,  Dağlıq 

Qarabağ  problemini  həll etmək üçün tədbirlər görür, elmimizi, 

t

əhsilimizi və milli mənəvi dəyərlərimizi inkişaf etdirmək naminə 

uğurlu addımlar atır. Son illər ərzində Azərbaycan daxili və xarici 

siyas

ət sahəsində  böyük nailiyyətlər  qazanmış,  dünya  dövlətlər 

birliyind

ə  özünə  möhkəm  yer  tutmuş,  bir  çox  beynəlxalq 

t

əşkilatların üzvü seçilmişdir. Bu gün Azərbaycan 130-dan artıq 

dövl

ətlə  diplomatik  əlaqə  yaratmış,  onlarla  müxtəlif sahələrdə 

əməkdaşlıq  qurmuşdur.  Azərbaycan-  strateji  xarakter  daşıyan 

q

ədim ipək  yolunun, beynəlxalq neft konsorsiumunun,  Bakı-

Ceyhan boru k

əmərinin təşkilatçısı  və  mərkəzi dövlətidir. Bu 

strateji  proqramların  reallaşması  nəticəsində  Azərbaycanın  dün-

ya

nın ən inkişaf etmiş dövlətinə çevrilməsi prosesi uzaqda deyil. 

 

---