Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi Bakı Biznes Universiteti pedaqogika
Yüklə 2,9 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Dərslikdə dördüncü yenilik
də psixoloji yanaşma problemi ilə bağlıdır. Lakin bu yanaşma müəllimin psixoloji vəziyyətinin tənzimlənməsinə xidmət edir. Bütün pedaqoji ictimaiyyətə məlumdur ki, prof. N.M.JCazımov həm respublikamızda, həm keçmiş ittifaq-indiki MDB məkamnda mən deyərdim ki, hazırki dünyamızda ilk dəfə olaraq müqayisənin elmi mahiyyətini bənzərsiz bir şəkildə dərindən aydınlaşdırmış, onun fizioloji, məntiqi, pedaqoji və psixoloji əsaslannı açmış və sübuta yetirmişdir ki, ixtisasından asılı olmayaraq hər bir müəllimə elmi fikirləri, maraqlı faktlan, ictimai-siyasi-iqtisadi prosesləri, bütövlükdə təbiətə, cəmiyyətə, insanın davranış və fəaliyyətinə aid olan hər cür münasibətləri şərh edərkən ağıllı ümumiləşdirmələr aparmaq və məntiqi nəticəyə gəlmək üçün müqayisə bacanğına yiyələnməlidir. Çüıüci alimin öz sözlərincə desək «müqayisə ağılın kəsərini, şüurun itiliyini artıran idrak prosesinə düzgün istiqamət verən sönməz məşəldir. Bu 29 sönməz məşəl öyrənilən materialın dərindən dərk olunmasına və möhkəm yadda qalmasına və deməli lazım gəldikdə yada salınmasına münasib psixoloji şərait yaradır» (Bax: Ağılın sönməz məşəli, səh. 84). «Təlim zamanı müəllimin öz psixoloji vəziyyətini tənzimlənməsi» (səh. 220-240) ideyası ilə çıxış edən alim müəllimin fəaliyyətində aktyorluq və rejissorluq əlamətlərini müqayisəli şəkildə özünəməxsus maraqlı bir üslubda şərh edir. Müəllimin fəaliyyətini aktyorun fəaliyyətinə bənzədən əlamətləri, aktyor və müəllimin fəaliyyətindəki fərqli cəhətlərini təqdim etməklə yanaşı, müəllimin fəaliyyətindəki rejissorluq əlamətlərini, rejissorluq və müəllimlik arasındakı fərqi izah edir. Gələcək müəllimlərə bir növ davranış qaydalan öyrədir. Onun «müəllim də aktyor qədər öz hərəkətlərinə: üzünün, əllərinin və bədəninin hərəkətlərinə hakim kəsilməlidir. O, hansı məqamda əli hərəkətə gətirəcəyinə, hansı məqamda oturacağına, necə görkəm alacağına nəzarət qoymağı bacarmalıdiD> (səh. 227) kimi tövsiyələri müəllimlər üçün, xüsusilə gənc müəllimlər üçün çox faydalıdır. Çünki, bu tövsiyələr müəllimi öz üzərində məsuliyyətlə işləməyə çağırır. Bu çağınşm fonunda müəllimin emosionallığının razılıq, narazılıq, peşimançılıq, sevinmək, kədərlənmək, mülayimlik, sərtlik kimi təzahürünün və bu emosionallığı idarə etməyin üsuİlannm açıqlanması çox orijinal səslənir. Burada müəllim bir tərəfdən öz davranışına nəzarət etməyi, digər tərəfdən özünümüşahidəni (səh. 237), özünü ruhlandırmanı (səh. 238) öyrənir. Dərsliyin bu yeniliyi onu digər dərsliklərdən fərqləndirən ən mühüm amillərdəndir. Dərsliyin beşinci yeniliyi təlim-tərbiyə və təhsilin prinsipinin və məqsədlərində ümumiliyin olmasınn elmi dəlillər və məntiqi ümumiləşdirmələrlə sübuta yetirməkdədir. Müəllif ilk dəfə olaraq təlim-tərbiyə və təhsilin məqsədlərindəki ümumiliyi; təlim və tərbiyənin üsullannda onlann təşkili formalanndakı ümumiliyi və təlim, tərbiyə və təhsil üçün psixoloji inkişafın ümumi olmasım məntiqi ardıcıllıqla aydınlaşdırır. 30 Prof. N.M.Kazımov ziddiyyətlər anlayışına da dəqiq aydınlıq gətirir. O, ziddiyyətləri zahiri və daxili ziddiyyətlər kimi təqdim etməklə onlann bir növ sərhədlərini müəyyənləşdirir. Bu isə fikrimizcə dərsliyin altıncı yeniliyidir. Dərsliyin pedaqoji prosesin qanunauyğunluqlannın və qanunlannm parametrləri də səliqəyə salınmışdır. Müəllif hər hansı bir qanunauyğunluğu müəyyənləşdirir və qanunauyğunluğun qanun komponentini də bir meyar kimi onun ardınca lakonik şəkildə ifadə edir. Məsələn, «...Milli pedaqogika belə bir qanunauyğunluq müəyyənləşdirmişdir: təlim, tərbiyə, təhsil və psixoloji inkişafın tamlığını müəllimin bilməsi və fəaliyyət zamanı nəzərə alması şagirdlərdə tərbiyəlilik səviyyəsini, bilik və psixoloji inkişaf səviyyəsini artırır. Bu qanunauyğunluğun qanun forması belədir: təlim, tərbiyə, təhsil və psixoloji inkişafın tamlığı qanunu» (səh. 57). Pedaqoji prosesin ondan artıq qanunauyğunluğunun yenidən tənzimlənməsi, onlann qanun formasımn stimullaş- dınlması Yüklə 2,9 Mb. Dostları ilə paylaş:
|