Azərbaycan r espublikası Təhsil Nazirliyi a zərbaycan r espublikası m ədəniyyət və Turizm Nazirliyi

4.4. Turizm və məşğulluq.....................................................................205
4.5. Turizmin sosial funksiyası............................................................ 213
V Fəsil.  Azərbaycanda turizm.......................................................... 219
5.1.  Milli  turizm bazarının strukturu və xüsusiyyətləri.................. 219
5.2. Azərbaycanın  turizm xidmətləri bazarında reklamın rolu..... 229
5.3.  Daxili turizmin müasir vəziyyəti və inkişafı............................ 239
5.4.  Azərbaycanda daxili turizmin inkişafında ekoloji problemlər.  252
VI Fəsil. Turizm sənayesi................................................................. 258
6.1.  Turizm sənayesi,  əyləncə və qonaqpərvərlik............................ 258
6.2.  Turizmdə nəqliyyat xidməti.........................................................264
6.3. Mehmanxana sənayesinin təşkili və xüsusiyyətləri................. 272
6.4.  Qidalanma sənayesinin təşkili.................................................... 289
6.5. Əyləncə sənayesinin  və animasiyanın təşkili........................295
6.6.  Ekskursiyalar  və onların təşkili xüsusiyyətləri......................  305
VII  Fəsil.  Turoperator və turagent fəaliyyətinin
xüsusiyyətləri.......................................................................................321
7.1.  Turizm müəssisələri və onların əsas  funksiyaları.....................321
7.2.  Turoperatorun iş  funksiyaları...................................................... 323
7.3.  Turopereytinqin formaları  və təsnifatı......................................  328
7.4.  Turoperator və turagentlərin birgə fəaliyyət istiqamətləri....   331
VIII Fəsil. Turizm məhsulu..............................................................335
8.1. Turizm məhsulu — turist xidmətləri kompleksidir....................335
8.2.  Turist marşrutlarının  layihələndirilməsi....................................339
8.3.  Turun hazırlanması...................................................................... 340
8.4.  Turizmdə xidmətin  təqdimatı..................................................... 342
8.5.  Turizmdə sənədləşmə.................................................................. 344
8.6.  Turizm mütəxəssislərinin  peşəkar ünsiyyət xüsusiyyətləri....  349
4
IX Fəsil. Turizm ehtiyatları............................................................356
9.1.  Turist marağı..............................................................................   356
9.2.  Turizm ehtiyatlarının təsnifatı..................................................  359
9.3.  Milli parklar və qoruqlar..........................................................   366
9.4. Azərbaycanın kurort-turizm və rekreasiya zonaları...............  381
9.5.  Azərbaycanın turizm bö lg ələri................................................  387
9.6.  Azərbaycanda tarixi-mədəni  obyektlərin
xüsusiyyətləri.......................................................................................432
X  Fəsil.  Turizmin hüquqi əsasları................................................437
10.1.  Turizm fəaliyyətinin  idarə olunmasının əsasları................. 437
10.2.  Turizmin lisenziyalaşdırılması,  standartlaşdırılması
və  sertifikatlaşdırılması..................................................................   440
10.3.  Turizm fəaliyyətinin  beynəlxalq və dövlət tənzimlənməsi..444
10.4.  Turizmdə rəsmiyyətçilik......................................................   459
10.5.  Turizm təşkilatları və tədbirləri.............................................  472
10.6.  Turist və ekskursiyaçımn təhlükəsizliyini
tələb edən qaydalar........................................................................... 489
5

---

Qısaldılmış sözlər:
ASTA- Asiya-Sakit okean Turizm Assosiasiyası (PATA)
MDB- Müstəqil Dövlətlər Birliyi
BSTB- Beynəlxalq Sosial Turizm Bürosu (BİTS)
TSTA- Turizm və  Səyahətlər sahəsində Tədqiqatlar Assosiasiyası 
ТАК- Turizm üzrə Avropa Komissiyası  (KET)
BMA- Beynəlxalq Mehmanxanalar Assosiasiyası (İHA)
BHNA- Beynəlxalq Hava Nəqliyyatı Assosiasiyası  (İA T A ) 
TTBK- Tələbə Turizmi üzrə Beynəlxalq Konfederasiya (İSTC) 
BTA- Beynəlxalq Turizm Alyansı
EXTÜBA- Ekskursiya xidmətləri və turlar üzrə Beynəlxalq 
Assosiasiya
ÜTAAF- Ümumdünya Turizm Agentlikləri Assosiasiyaları 
Federasiyası
ÜTT -  Ümumdünya Turizm Təşkilatı
ÜTSŞ- Ümumdünya Turizm və  Səyahət  Şurası
ÜDM -  Ümumdaxili məhsul
ETSN - Ekologiya və Təbii  Sərvətlər Nazirliyi
BMT- Birləşmiş Millətlər Təşkilatı
NATO -  Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatı
ATƏT - Avropada Təhlükəsizlik və Əməkdaşlıq Təşkilatı
QEF- Qlobal Ekoloji Fond
AİƏ və İ-  Avropa İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf təşkilatı 
İƏT-  İqtisadi Əməkdaşlıq təşkilatı 
DB-  Dünya Bankı 
AB- Asiya bankı
ÜVTF- Ümumdünya Vəhşi Təbiət fondu.
6
On söz
Qeyri-neft  sahəsi  kimi  gündən-günə  sürətlə  inkişaf  edən 
turizm  sənayesində  davamlı  iqtisadi  inkişafı  təmin  etmək  yüksək 
ixtisaslı  kadrların  və  ciddi  peşə  hazırlığının  olmasını  tələb  edir.  Bu, 
turizmin  müasir  inkişaf  mərhələsi  üçün  daha  xarakterikdir.  Turizm 
nəinki  səyahətlərin  praktiki  reallaşdırılması  sahəsidir,  o  həmçinin 
xüsusi  biliklər  sahəsinə,  yəni  nəzəri  fəaliyyət  sahəsinə  çevrilmək­
dədir.
Son  zamanlar  turizm  elminin  təşəkkülü  haqqında  danışmaq 
mümkündür.  Bu  elmi  müxtəlif adla:  “turologiya”,  “turoqrafıya”,  “tu- 
ristika”,  “turizmşünaslıq”  və  s.  kimi  adlandırırlar.  Qeyd  edilməlidir 
ki,  məsələ  heç  də  adda  deyildir.  Əsas  odur  ki,  bu  məsələ  ətrafında 
alimlərin  diskussiya  açmaları  faktı  sübut  edir  ki,  əvvəla,  turizm 
haqqında  elmin  labüdlüyünü  bütün  mütəxəssislər  dərk  edir,  ikincisi, 
bu  elmin  formalaşmasına  alimlər  kompleks  halda  yanaşırlar.  Tu­
rizmin  ənənəvi  olaraq  iqtisadi  sahə  kimi  qəbul  edilməsi  ilə  yanaşı, 
ona həmçinin  sosial-mədəni  fenomen,  mədəniyyət və  insan  fəaliyyəti 
sahələri kimi baxmaq  olar.
Müstəqilliyin  bərpasından  sonra  ölkəmizdə  turizm  sənayesi­
nin  inkişafı  dövlət  siyasətinin  aparıcı  istiqamətlərindən  birinə 
çevrilmişdir.  Ölkə  iqtisadiyyatının  gələcək  inkişafı  ilə  bağlı  mövcud 
turizm  potensialının  beynəlxalq  aləmdə  tanıtımı,  turistlərin  Azər­
baycana  çoxsaylı  səfərlərinin  təşkili,  turizmin  müxtəlif  növlərinin 
inkişaf etdirilməsi,  müasir turizm  infrastrukturunun  yaradılması  və  s. 
sahələrdə  məqsədyönlü  tədbirlər  həyata  keçirilməkdədir.  Ölkə  iqti­
sadiyyatının gələcək inkişafı  ilə bağlı  qəbul  olunan  dövlət proqramla­
rında,  strategiyalarda  bu  sahəyə  həmişə  önəm  verilir,  xüsusi  müd­
dəalar həsr edilir.
Məlumdur  ki,  turizmin  inkişafı  kompleks  məsələlərin  həll 
edilməsindən  keçir və bu məsələlərdən biri  də kadr hazırlığıdır.  Qeyd 
etmək  lazımdır  ki,  nəinki  turizmin  inkişafı,  ümumən  hər  bir  ölkənin 
inkişaf dinamikası  təhsilin  səviyyəsi  ilə  müəyyənləşir.  Elə  bu  səbəb­
7

---