Azərbaycan r espublikası Təhsil Nazirliyi a zərbaycan r espublikası m ədəniyyət və Turizm Nazirliyi
Yüklə 20,33 Mb. Pdf görüntüsü
|
təşkil olunma səviyyəsinə görə turizm; səyahət iştirakçılarının demoqrafik və sosial tərkibinə görə turizm; turist axınlarının istiqamətinə görə turizm; ödəmənin prinsipinə görə turizm. Səyahətin məqsədinə görə turizmin təsnifatı həlledici əhəmiyyət daşıyır. Belə ki, səyahətin məqsədi turun formalaşmasına və turizm xidmətlərinin təşkilinə böyük təsir göstərir. Səyahətin məqsədinə görə aşağıdakı turizm növləri fərqlənir: - dərketmə və ya tarixi-mədəni turizm - təbii, tarixi-mədəni abidələr, muzey, teatr, ictimai tikililər, xalqların həyatı və adət- ənənəsi ilə tanış olmaq məqsədilə səyahət; - işgüzar turizm - elmi konfrans və konqres, seminar, müqavilələrin bağlanması, forum, beynəlxalq danışıq və tədbirlər, hökumət başçılarının vəzifəyə keçməsi hadisəsi, mükafatlandırma, sərgi və yarmarkada iştirak etmək üçün səyahət etməklə, 3 növə - biznes-turizm, konqres-sərgi, insentiv - turizmə ayrılır; - etnik turizm - qohumları görmək, özlərinin və valideynlərinin doğulduğu ərazilərə əcdadlarının vətəni ilə tanış olmaq məqsədilə səyahət etməklə, etnomədəni turizmi (müstəqil dövlətə və inzibati idarəetmə formasına malik olmayan azsaylı xalqların yaşadığı ərazilərə təşkil edilən səyahət) də əhatə edir; - dini turizm - zəw arlıq, dini abidələr, məbəd və monastırları görmək, dinlərin tarixi haqqında biliklər əldə etmək məqsədilə, həmçinin müqəddəs yerlərə dini bayramlarda səyahət; - idman turizmi - müxtəlif idman yarışlarında iştirak etmək üçün səyahət; - rekreasiya turizmi - istirahət məqsədilə asudə vaxtda insanların fiziki və mənəvi gücünü bərpa etmək üçün səyahət; - təhsil turizmi - bilik almaq və ya mövcud olanının yaxşılaşdırılması məqsədilə səyahət etməklə, 15 gündən 3 aya qədər davam edir və 3 istiqamətə (xarici dil öyrənmək, professional təhsil almaq, idman sahəsində biliklərə yiyələnmək) ayrılır; - ekzotik turizm - gündəlik həyatda müşahidə edilməyən qeyri- adi nə isə görmək və hiss etmək - rəngarəng iqlim komfortluğu, fərqli flora və fauna, müxtəlif xalqların mətbəxi, memarlıq nümunələri, milli xüsusiyyətləri ilə əlaqədar səyahət; - ekoloji turizm - ətraf mühit, onun komponentlərinə həssaslıq və qayğı ilə yanaşmaq, təbiəti çirkləndirmədən və zərər vurmadan səyahət; Hərəkət növlərinə görə turizmin təsnifatında piyada, velosiped, at belində, alpinizm, xizək, mototurizm növləri ayrılır. Nəqliyyat vasitələrinin istifadəsinə görə turizmin təsnifatında hava (qrafik üzrə və qrafiksiz reyslər), su (sərnişin xətti və bərə, kruizlər), quru (dəmiryol, şəhərlərarası və şəhərdaxili avtobuslar, xüsusi avtomobillər, nəqliyyat vasitələrinin kirayəsi), ekzotik (kanat yolu, funikulyor, hava şarı, deltaplan) növlər ayrılır. Səyahətin müddətinə görə turizmin təsnifatında davamlı, qısamüddətli və istirahət (həftəsonu) günlərində turizm növləri ayrılır. Mövsümə görə turizmin təsnifatında aktiv, mövsümlərarası və birmövsümlü turizm növləri ayrılır. Təşkil olunma səviyyəsinə görə turizmin təsnifatında fərdi turizm (bir və ya bir neçə şəxsin sərbəst səyahəti olmaqla, xidmət burada personal xarakterli və olduqca bahadır), qrup şəklində turizm (bir neçə şəxsin (6 və daha çox) birlikdə vahid marşrut və eyni şəraitdə səyahətidir) növləri ayrılır. Səyahət iştirakçılarının demoqrafik və sosial tərkibinə görə turizmin təsnifatında turistin yaşadığı ərazi (şəhər və ya kənd sakini), cəmiyyətdə sosial durumu (uşaq, məktəbli, yeniyetmə, ailəli), yaşı (təqaüdçü, orta yaşlı, uşaqlar) önəmlidir. Turist axınlarının istiqamətinə görə turizmin təsnifatında getmə (ölkədə daimi yaşayan şəxslərin digər ölkələrə səyahəti), gəlmə (digər ölkədə daimi yaşayan şəxslərin ölkəyə səyahəti), daxili (ölkədə daimi yaşayan şəxslərin orada səyahəti) turizm növləri ayrılır. 32 33 Ödəmənin prinsipinə görə turizmin təsnifatında kommersiya (turfırma təqdim etdiyi xidmətlər əsasında vəsait alır), sosial (dövlət tətərəfindən sosial təminat üçün ayrılan subsidiyalar vasitəsilə turist xidməti ödənilir) və insentiv-turizm (müəssisələrin öz işçiləri üçün əmək fəaliyyətlərindəki nailiyyətlərinə görə təşkil edildiyi səyahət) növləri ayrılır. A.P.Duroviç turizm növlərinin funksional təsnifatını səyahətin məqsədinə görə müəyyən etməklə, aşağıdakı turizm növlərini ayırır (2006): rekreasiya turizmi müalicə turizmi dərketmə turizmi işgüzar turizm dini turizm etnik turizm tranzit turizmi Rekreasiya turizmi - ən geniş yayılmış turizm növü olmaqla, istirahət, sağlamlıq, fiziki, mənəvi, psixoloji və emosional gücün bərpası və inkişafı məqsədilə reallaşır, rəngarəng tərkibli olub, əyləncə proqramlarını (teatr, kino, festival, karnaval), maraqdan asılı olaraq məşğulluğu (ovçuluq, balıq ovu, musiqi və bədii yaradıcılıq), idman fəaliyyəti və digərlərini əhatə edir. Müalicə turizmi - kurortlarda müxtəlif xəstəliklərin təbii vasitələrlə - iqlim, palçıq və mineral sularla, eləcə də ixtisaslaş dırılmış klinika və tibb müəssisələrində müasir avadanlıqların tətbiqi və yeni texnologiyaların istifadəsi ilə müalicəsinə əsaslanır, 2 növə - klinik və kurort turizminə ayrılır. Tranzit turizmi - gəlmə turizmi baxımından səyahət olmaqla, 2 növə (hüquqi baxımdan ölkəyə gəlməyən hava nəqliyyatının sərnişinləri, üçüncü ölkə vasitəsilə səyahət edən şəxslər) ayrılır. A.P.Duroviç bir sıra meyarlara görə - təşkil olunma, səyahətin davamlılığı, nəqliyyat vasitələrinin istifadəsi, turist axınlarının intensivliyi, turistlərin yaş kateqoriyası, maliyyələşmə mənbələri, həmçinin xüsusi turizm növlərini təsnif edir (2006). Təşkil olunmaya görə turizmin təsnifatında təşkil olunmuş və təşkil olunmamış turizm (özfəaliyyət) növləri ayrılır. Təşkil olunmuş turizm - bir və ya bir neçə turistin səyahəti olmaqla, turizm müəssisələri tərəfindən əvvəlcədən hazırlanmış proqram üzrə həyata keçirilir. Turistlər əvvəlcədən razılaşdırılmış marşrut, qalma müddəti, təqdim olunan xidmət paketindən ibarət turlar əldə edirlər. Turlar adətən əvvəlcədən ödənilmə şəraitində reallaşır. Təşkil olunmamış turizm - turistin özü tərəfindən turizm müəssisəsinin iştirakı olmadan həyata keçirilir. Səyahət marşrutu, görüləsi obyektlər, gecələmənin müddəti turist tərəfindən hazırlanır və yalnız qalma və qidalanma daxil olmaqla turizm xidmətlərinə vəsait ödənilir. Səyahətin davamlılığına görə turizmin təsnifatında qısamüddətli (istirahət günləri və ya həftəsonu) və uzunmüddətli turizm növləri ayrılır. Nəqliyyat vasitələrinin istifadəsinə görə turizmin təsnifatında dəmiryol (qısa məsafələrə səyahətdə aztəminatlı əhali üçün qiymət baxımından münasibdir); hava (qısa zaman ərzində uzaq məsafəli ərazilərə səyahət etmək üçün istifadə edilir); su (su məkanına çıxışa malik olan ölkələrdə inkişaf edərək, 2 növə - dəniz və çay kruizlərinə bölünür); avtomobil (turistlərin yüksək hərəkətliliyi ilə seçilərək, çoxlu sayda əraziləri görmək imkanına malikdir); avtobus (hazırlanmış marşrut üzrə turist qrupunun səyahətinin təşkilində istifadə edilir); velosiped və ya motosiklet (düzən relyefli ərazilərə malik ölkələrdə inkişaf edərək, istirahət günləri və ya həftəsonunda qısa məsafələrə səyahətdə istifadə edilir). Turist axınlarının intensivliyinə görə turizmin təsnifatında daimi və mövsümü turizm növləri ayrılır. Daimi turizm dedikdə bütün il boyu turizm regionlarına bərabər turist axını, mövsümü turizm isə müəyyən bir dövrdə turist axınları nəzərdə tutulur. Mövsümü turizmdə yüksək (qızğın), sakit və zəif (ölü) dövrlər ayrılır. Turistlərin yaş kateqoriyasına görə turizmin təsnifatında uşaq, yeniyetmə, orta yaş dövrü və yaşlılar üçün turizm növləri ayrılır. Yaş kateqoriyasına görə turizm növlərinin hər biri özünəməxsus xidmət 34 35 Yüklə 20,33 Mb. Dostları ilə paylaş:
|