2) təlim və peşəkarlıq
fəaliyyətində peşə
bacarıqlarına yiyələnməni (tapşırıq həlli, dərketmə,
yaradıcı fəaliyyət, informasiya texnologiyası və
s.) şərtləndirir;
3) sosial cəmiyyətlə əlaqə yaratmaq üçün
fəaliyyəti (kommunikasiya,
komandada işləmək
ideyasının təqdimi, özünütəşkili yeniləşdirmək,
çeviklik, tolerantlıq) təmin edir.
İ.A.Zimnyaya (2003) “açar kompetensiya”ları
3 əsas qrupa bölür:
1) subyektin ömürboyu şəxsən özünə lazım
olan; 2) başqa insanlarla qarşılıqlı fəaliyyəti
zamanı lazım olan; 3)
bütün tip və formalarda
lazım olan.
Birinci qrupa aid olan kompetensiyalar:
•
Sağlamlığın təmini: həyatda sağlam yaşamaq
normalarını bilir; siqaret çəkməyin, spirtli içki
qəbul etməyin, narkotik qəbul etməyin, QİÇS-in
ziyanını anlayır; gündəlik məişətdə şəxsi gigiye-
nada
işlədilənləri bilir; öz həyatının seçimində
müstəqillik nümayiş etdirir.
•
dəyərləndirmə mənasında istiqamətləndirmə;
•
inteqrasiya: təlimin məzmununda və quru-
luşunda, situasiyaya-adekvat olan aktual bilikdə,
biliyin genişləndirilməsində və dərinləşdirilmə-
sində;
•
vətəndaşlıq: vətəndaşın hüquq və vəzifələrini
bilməsi və əməl etməsi, azadlıq
və məsuliyyət,
etibar etməsi, şəxsi cavabdehliyi, vətəndaşlıq
borcu, dövlət rəmzlərini bilməsi və qürur duyması;
•
özünüinkişaf: özünütənzimləmə,
şəxsi və
yaradıcı refleks, mənalı həyat, peşəkar inkişaf,
dilin və nitqin inkişafı, ana dilində mədəniyyəti
mənimsəmə, xarici dildə bilməsi.
Qarşılıqlı sosial kompetensiyalar ikinci
qrupa aid edilir:
•
ailədə, dostlarla, əməkdaşlarla, tərəfdaşları
ilə, kollektivlə və sosial mühitlə və hər bir insanla
münasibət;
•
konfliktin qarşısını almaq (söndürmək):
əməkdaşlıq, tolerantlıq, başqa insanları qəbul
etmək və hörmət göstərmək (irq, din, mövqe, rol,
cins);
•
sosial
mobillik, müxtəlif formada aydın-
laşdırma: şifahi, yazılı, dialoq, monoloq, mətnin
qavranılması və yaradılması, ənənənin bilinməsi
və saxlanması, din və etiket, işgüzar yazışma,
müəssisənin məhsulu,
dil-biznes, xarici dildə
əlaqə, kommunikativ vəzifələr,
əlaqələri yüksək
səviyyədə mənimsəmək.
Dostları ilə paylaş: 
