Ake met indd

  

AZƏRBAYCAN KİTABXANA ENSİKLOPEDİYASI

20

dekanı (1948-1950), Quba Pedaqoji İn-

s  

 

tutunun direktoru və Azərbaycan 

ədə   biyya    kafedrasının müdiri (1950-

1952), H.Zərdabi adına Gəncə Pedaqoji 

İns  tutunun  tədris və elmi işlər üzrə 

prorektoru, rektoru, kafedra müdiri 

(1952–1957) vəzifələrində işləmiş, 1958–

1961-ci illərdə isə Azərbaycan MEA 

Elmi Kitabxanasına rəhbərlik etmişdir. 

N.Axundov 1966-cı ildə “Azərbaycan 

sa  ra jurnalları” mövzusunda doktorluq 

dissertasiyasını müdafi ə edərək  fi lolo-

giya elmləri doktoru alimlik dərəcəsi 

al mışdır. N.Axundov Nizami adına 

Ədə  biyyat  və Dil İns  tutunun  dövri 

mət buat  və biblioqrafi ya  şöbəsinin mü-

diri (1961 – 1971), XX əsr Azərbaycan 

ədəbiyya    şöbəsində baş elmi işçi 

(1971 – 1974), Xankəndi Dövlət Peda-

qoji  İns  tutunda Azərbaycan dili və  ədə-

biy ya   kafedrasının müdiri vəzifə lə rində 

çalışmışdır. N.Axundov 1988-ci ildən 

ömrünün sonunadək Bakıda Azərbaycan 

Dövlət İnşaat Mühəndisləri İns  tutunun 

professoru olmuşdur. N.Axundov res-

publikanın görkəmli biblioqra 

fların-

dandır. Onun 100-dən ar  q elmi-tənqidi 

və biblioqrafi k  məqaləsi, 20-dən çох 

kitаbı, o cümlədən 11 bibliоqrаfi k  gös-

tə ricisi  çаp оlunmuşdur. Onlardan “Molla 

Nəsrəddin” jurnalının nəşri tarixi (1959), 

“Azərbaycan sa  ra  jurnalları” (1968) 

adlı monoqrafi yaları, “M.Ə.Sabir” (1959), 

“Cəfər Cabbarlı” (1964), “Azərbaycan 

dövri mətbua  ” (1965), “Səməd Vurğun” 

(1965) biblioqrafi yalarını göstərmək olar. 

N.Ахundоv eyni zamanda bir çox kitab-

ların tər  bçisi, şərh və biblioqrafi yalarının 

müəllifi ,  eləcə  də “Məmməd Səid  Оrdu-

bаdi” (1975), “Sülеymаn Rüstəm” (1950), 

“Аzərbаycаn” jurnаlının bibliоqrаfi yаsı” 

(1923–1972)” (1973) və  s.  kimi  bir  sırа 

bibliоqrаfi k  vəsаitlərin rеdаktоru dа  оl-

muşdur. N.Ахundоv Azərbaycan Yazıçı-

lar Birliyi Gəncə fi lialının rəhbəri (1952– 

1956), bir çox elmi və müdafi ə şuralarının 

üzvü, elmi konfrans və simpoziumların 

iş  rakçısı olmuş, ic  mai-siyasi işlərdə fəal 

çalışmışdır. Müxtəlif illərdə yerli sovetlərə 

deputat, Gəncə  şəhər komitəsinə üzv 

seçilmış, medallarla təl  f  olunmuşdur. 

N.Ахundоv  еlmi-pеdаqоji fəаliyyətlə 

yа nаşı, milli bibliоqrаfi yаnın inkişа  ndа 

dа yахındаn iş  rаk еtmişdir. Оnun аpаr-

dığı  tədqiqаtlаr  Аzərbаycаn dövri mət-

buа  nın,  хüsusilə, sа  rа jurnаllаrının 

nəşri tаriхi,  ədəbiyyаtşünаslığın müх-

təlif prоblеmləri ilə  bаğlı  оlmuş  və bu 

özünü  аlimin bibliоqrаfi k  fəаliyyə  ndə 

də büruzə  vеrmişdir. Alimin bibliоqrаfi k 

fəаliyyə    çохcəhətli  оlub,  еlmi işçi lə-

rin bibliоqrаfi k  təminа  ndа mühüm 

əhəmiyyət kəsb  еdir.  Оnun tər  b еtdiyi 

еlmi-köməkçi və tövsiyə хаrаktеrli göstə-

ricilər bədii  ədəbiyyаt və  ədəbiy yаt şü-

nаslığа,  Аzərbаycаn dövri mətbuа  nа 

həsr  оlunmuş bibliоqrаfi k  vəsаitlərdir. 

Bu vəsаitləri üç qrupа bölmək оlаr: şəхsi 

göstəricilər;  ədəbiyyаtşünаslıq sahəsinə 

dаir göstəricilər; dövri mətbuаtа  dаir 

bibliоqrаfi k  göstəricilər. 1947-ci ildə ilk 

“Cəfər Cаbbаrlı”  аdlı  qısа  ədəbiyyаt 

gös təricisi nəşr olunan N.Ахundоv öm-

rünün sоnunа  kimi  bu  işi pеşəkаr bib-

liоqrаf səviyyəsində  dаvаm  еtdirmiş  və 

Аzərbаycаn bibliоqrаfi yаsının inkişа  nа 

öz köməyini göstərmişdir. Bu əsər,  еyni 

zаmаndа müəllifi n ilk mətbu  əsəridir. 

N.Ахundоvun tər  b еtdiyi göstəricilərin 

bir qismi dövri mətbuаtа  həsr  оlun-

---

  

AZƏRBAYCAN KİTABXANA ENSİKLOPEDİYASI

21

muş  dur.  Bu  göstəricilər həm ümumi 

ха rаktеrli, həm də  аnаli  k,  yəni dövri 

nəşrin məzmununu аçаn bibliоqrаfi k və-

sаit lərdir. “Аzərbаycаn dövri mətbuа  ” 

göstəricisi (1965; 1987) 1832-1920-ci 

illərdə çаp оlunmuş Аzərbаycаn qəzеt və 

jurnаllаrı hаqqındа bibliоqrаfi k məlumаt 

vеrirsə, “Hümmət” qəzе  nin  izаhlı bib-

liоqrаfiyаsı” (1987) həmin qəzеtdə 

dərc  оlunmuş  məqаlələrin  аnnоtаsiyаlı 

siyаhısını əks еtdirir. N.Ахundоvun yаrа-

dıcılığının öyrənilməsi göstərir ki, о, 

ədə  biyyаtşünаs-аlim  оlmаqlа  yаnаşı, 

əməli bibliоqrаfi k  fəаliyyət sаhəsində 

də mühüm işlər görmüşdür. Onun tər  b 

еtdiyi bibliоqrаfi k göstəricilər bu gün də 

öz məlumаt  əhəmiyyə  ni  sахlаmаqlа 

yanaşı, müvаfi q охucu sоrğulаrının təmin 

olunmasında böyük əhəmiyyət kəsb еdir.

Əsərləri: Cəfər Cаbbаrlı: Qısа  ədəbiyyаt 

göstəricisi. B., 1947; Mirzə Fətəli Ахundоv: 

Müхtəsər ədəbiyyаt göstəricisi. B., 1948; 

Səməd Vurğun: Bibliоqrаfi yа. B., 1949; 

Cəfər Cаbbаrlı: Bibliоqrаfi k göstəricisi. B., 

1950; Cəfər Cаbbаrlı: Bibliоqrаfi k göstə-

ricisi. B.,1965; M.Ə.Sаbir: Bibliоqrаfi yа. 

B.,1958;  Аzərbаycаn dövri mətbuа   

(1832–1920): Biblioqrafik göstərici. 

B., 1965; “Hümmət” qəzе  nin izаhlı bib-

liоqrаfi yаsı. B., 1987.

AKADEMİK NƏŞR – mətni elmi-tənqidi 

yolla hazırlanan nəşrin ali forması. 

Akademik nəşr müəllifi n bütün yaradıcılıq 

irsini tam əhatə edir, onun əsərlərinin əsl 

müəllif mətnindən ibarət olur. Bu nəşrdə 

mətnin öyrənilməsinin müsir vəziyyə  ni 

əks etdirən və  həmin nəşri hazırlamış 

mətn şünasların işini səciyyələndirən çox-

cəhətli, dərin elmi aparat – izahlar, 

şərhlər, qeydlər, göstəricilər və s. verilir. 

Bəzən səhvən akademiyaların nəzdində 

olan nəşriyyatların çap etdiyi kitabları 

“akademik nəşr” adlandırırlar.  Bax: 

Mətnşünaslıq.

ALBAN  ƏLİFBASI – eramızın V əsrinin I 

rübündə, indiki Azərbaycan  ərazisində 

Qafqaz albanlarının yaratdığı  əli  adır. 

Alban əli  ası, Alban yazısı – Alban dilinin 

Qafqazda, əsasən də müasir Azərbaycan 

Respublikasına daxil olan ərazilərdə vahid 

ünsiyyət vasitəsi olduğunu gös 

tə rən 

mühüm bir dəlildir. Erkən orta əsrlərin 

görkəmli alimi, Qafqaz Albaniyası tarix-

çisi Musa (Moisey) Kalankatlı “Alban ta-

rixi”  əsərində Alban əli  ası haqqında 

məlumat vermişdir. Alban əli  asının 

nə zaman və kim tərəfi ndən yaradıldığı 

mübahisəlidir. 52 hərfdən (10 sait və 42 

---