Ziyad Səmədzadə

Alcon Laboratories qazandı. 

Uyğunsuzluqlar iqtisadi reallıqlarla proqnozlar və nəticələr 

arasında yaranır. 

Prosesə  təlabat.  Yaponiyada  bu  günədək  müasir  şose 

yolları yoxdur. Bu yollar qoşqu heyvanlarının arabalarında yük 

daşımaq  üçün  X  əsrdə  düzəldilən  yollardır  və  indiyədək  də 

onlardan  yol  xarab  olmalarının  düzəldilməsində  istifadə  edilir. 

Bu yollar saxlanılmaqla onlarda cüzi modernləşmə aparılıb: yol 

kəsişmələrində  və  döngələrində  xüsusi  işıqlandırma  sistemi 

quraşdırılıb ki, bu da qəzaların baş verməsinin tezliyini azaldır. 

Modernləşmə məhz prosesə olan təlabatdan irəli gəlmişdir. 

Sahədə yaxud bazarda gedən dəyişiklik. Sahənin yaxud 

bazarın  strukturunun  dəyişməsi  innovasiya  üçün  çox  geniş 

imkanlar  yaradır.  "Donaldson  Lufkin  &  Lonzetti"  bro-  ker 

firmasının təsisçiləri, Harvard biznes məktəbinin məzunları olan 

üç  gənc,  1960-cı  ildə  tədqiqat  apararaq  müəyyən  etmişlər  ki, 

institusional  təhlilə  əsaslanan  layihələrin  çoxu  uğursuzluğa 

uğrayırlar.  Bu  isə  investorların  layihələrə  şübhə  ilə 

yanaşmalarına səbəb olmuşdur. Bunun əsas səbəbinin sahələrdə 

və  bazarlarda  gedən  struktur  dəyişiklikləri  olduğu  aşkar 

edilmişdir. Odur ki, la3dhələrin əsaslandırılması zamanı sahədə 

və  bazarda  gedən  struktur  dəyişikliklərinə  xüsusi  diqqət 

yetirmişlər.  Nəticədə,  firma  az  bir  müddətdə  yüksək 

müvəffəqİ5^ətə nail olmuşdur. 

Demoqraflk  dəyişikliklər.  Layihə  tətbiq  ediləcək 

regionda əhalinin sayında, yaş tərkibində, təhsil səvİ5^əsin- də, 

məşğulluq səviyyəsində gedən dəyişikliyi nəzərə alan layihələr 

ən  perspektivli  və  risk  səviyyəsi  ən  aşağı  olan  layihələr  hesab 

edilir.  Demoqrafik  dəyişiklikləri  ciddi  nəzərə  alan  Yaponiya 

dövləti məhz bunun hesabına robototexnika sahəsində dünyada 

liderliyi ələ keçirmişdir. Keçən əsrin 70- ci illərinin əvvəllərində 

dünyanın inkişaf etmiş ölkələrinin 

8 

---

əksəri3'yətində iki meyl baş vermişdir: doğumun kəskin surətdə 

azalması və ali təhsilə fəal meylin güclənməsi. Həmin dövrdə, 

90-cı illərə işçi qüvvəsinin proqnozunu işləyib hazırlayan yapon 

tədqiqatçıları,  90-cı  illərə  işçi  qüvvəsinin  çatışmayacağını 

müəyyən  etmişlər  və  bunu  nəzərə  alaraq,  robotatexnikanm 

inkişafına  xüsusi  diqqət  yetirmişlər.  Nəticədə,  bu  sahədə 

dünyada liderliyi ələ almışlar. 

Dərketmədə  gedən  dəyişikliklər.  Son  zamanlar 

Amerikada insan ömrünün azaldılmasına çox ciddi cəhd etməyə 

başlanıldı. Odur ki, çox sayda yeni dərmanlar, idman vasitələri, 

dietik  məhsullar,  insan  xəstəliklərinin  diaqnozunu  apara  bilən 

texnika 

icad 

edildi. 

Yekun 

nəticədə 

innovasiyanm 

sürətlənməsinə təkan verildi. 

Yeni  elm  sahələri.  İnnovasiyanm  ən əsas mənbələrindən 

biri  elmdir.  Yeni  elmlərin  üzə  çıxması  kəşf  və  ixtiralarla 

nəticələnir.  Bunlara  əsaslanan  innovasiyanm  özünəməxsus 

xüsusiyyətləri  vardır:  çətin  proqnozlaşdırılandır;  həyata 

keçirilməsi uzun müddətlidir; elmi ideyanın həyata keçirilməsi 

həddindən çox investisiya tutumludur, risklidir və s. 

Yeni elmi biliklərə əsaslanmış innovasiya işgüzarlıq üçün 

ən  yaxşı  vasitədir.  Bunun  həyata  keçirilməsi  sahibkara 

həddindən çox mənfəət qazandıra bilər. 

Eimtutumlu  məhsulların  istehsalı  başqa  məhsulların 

istehsalına nisbətən daha mürəkkəbdir. Odur ki, bu məhsulların 

istehsalının  müvəffəqİ3^ətlə  həyata  keçirilməsi  aşağıdakı 

şərtlərə əməl edilməsini tələb edir: məqsədin aydın olması; dəqiq 

strateji  istiqamətin  müəyyən  edilməsi;  dəqiq  adekvat  siyasətin 

seçilməsi;  risk  səviyyəsinin  aşağı  salınması  üçün  tədbirlər 

sisteminin işlənilməsi və həyata keçirilməsi. 

Yeni  ideyaların  axtarışı  metodları  1.2.  bölməsində 

veriləcəkdir. 

 

---

1.2.

 

İnnovasiya ideyası axtarışı metodları 

İnnovasiya ideyalarının axtarışında axtarış metodlarının 

öyrənilməsi xüsusi rol oynayır. Ən geniş yayılmış innovasiya 

ideyasının axtarışı metodları aşağıdakılardır [2, s. 175-187]: 

beyin həmləsi metodu; 

Metçettin fundomental (asaslı] metodu; istehlakçıların 

tədqiqi metodu; sərhədlərin axtarışı metodu; 

kumulyator Peys strategiyası; biznes proseslərinin 

injinirinq və reinjinirinqi metodu; evristik üsullar 

metodu; qərarların morfoloji təhlili və sintezi; problem 

strukturunun tətqiqi metodu; strategiyanın dəişdirilməsi 

metodu; layihələndirməyə sistem- texniki yanaşma 

metodu; funksional dəyər təhlili üsulu; sistemə texnoloji 

müdaxilə metodu; layihələndirmə sisteminin 

avtomatlaşdırılması sistemi. 

1.2.1. Beyin həmləsi metodu 

Beyin həmləsi metodunun müəllifi A.Osborn sayılır 

[ABŞ]. Metodun əsas tələbləri: 

•

 

ideyaların  generasiya  edilməsi  [irəli  sürülməsi]  üçün 

qrup seçilir; 

•

 

əvvəlcədən  ən  mənasız  görünən  hər  hansı  bir  ideyanı 

tənqid etməyi qadağan edən qayda daxil edilir; 

•

 

maksimal sayda ideyaların alınması məsələsi qoyulur; 

•

 

iştirakçılar  başqaları  tərəfindən  alınan  ideyaları 

kombinasiya etməyə və ya mükəmməlləşdirməyə cəhd 

göstərməlidirlər; 

•

 

ideyalar təsbit edilir və qiymətləndirilir. 

-10 

---