Vii siNİf azərbaycan tariXİ
Yüklə 1,33 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Osmanlılarla müharibə aparmamış, həmçinin Ağqoyunlular
- Cahan şah Həqiqinin
- Təbrizdə “Göy məscid” 4. Təbrizdə “Qeysəriyyə bazarı” 5.
- Qaraqoyunlular dövlətinə aid
- Ağqoyunlular dövlətinə aid
- Qaraqoyunlu və Ağqoyunlu dövlətləri
QEYD: Qaraqoyunlu və Ağqoyunlu dövlətləri müəyyən oxşar cəhətlərə malik idi. Lakin Qaraqoyunlu dövləti Ağqoyunlu dövlətindən fərqli olaraq Osmanlılarla müharibə aparmamış, həmçinin Ağqoyunlular kimi Avropa ölkələri ilə geniş diplomatik əlaqələr yaratmamışdı.
XV əsr Azərbaycan mədəniyyəti. Memarlıq abidələri XV əsrdə bir-birini əvəz edən oğuz-türk mənşəli Qaraqoyunlu və Ağqoyunlu dövlətlərinnin yaranması mədəniyyətin inkişafına geniş imkanlar açdı. Görkəmli Azərbaycan hökmdarı Uzun Həsən quruculuq-abadlıq işlərinə xüsusi qayğı göstərir, görkəmli alimləri himayə edirdi. Onun şəxsi kitabxanasında dövrün görkəmli alimləri tədqiqatlar aparırdılar. Hökmdarın tapşırığı ilə oğuz türklərinin mükəmməl tarixi yaradılmışdı. XV əsrdə Azərbaycanın mədəni həyatında Qaraqoyunlu hökmdarı, şair Cahan şah Həqiqinin də böyük xidməti olmuşdur. XV əsrdə Azərbaycanda aşağıdakı memarlıq abidələri inşa olunmuşdur: 1. Bakıda Şirvanşahlar saray kompleksi 2. Təbrizdə “Həşt-behişt” saray kompleksi 3. Təbrizdə “Göy məscid” 4. Təbrizdə “Qeysəriyyə bazarı” 5. Həsən padşah camisi XV əsrdə inşa edilmiş memarlıq abidələrindən biri Bakının mərkəzində, İçəri şəhərdə yerləşən Şirvanşahlar saray kompleksidir. Şirvanşah I Xəlilullahın (1417-1462) dövründə tikilmişdi. Bu kompleksə aid olan divanxana əsl memarlıq incisidir. Burada məhkəmə işlərinə baxılır, əyanların yığıncaqları keçirilirdi. Şirvanşahlar saray kompleksində yazılardan ibarət olan “Bayıl daşları”nın bədii tərtibatı və Şirvanşahlar dövlətinin qüdrətini, ictimai-iqtisadi inkişafını göstərən “Mərdəkan qalası tərtibatı” diqqəti cəlb edir. Azərbaycanın XV əsr Qaraqoyunlular dövlətinə aid memarlıq abidəsi olan “Göy məscid” 1465-ci ildə
dövrlərdə zəlzələ nəticəsində xeyli dağıntılara məruz qalsa da hazırda əvvəlki görkəmini bərba etmişdir. XV əsr Ağqoyunlular dövlətinə aid memarlıq abidəsi isə 1483-cü ildə Ağqoyunlu Yaqub padşahın Təbrizdə tikdirdiyi “Həşt-behişt” saray kompleksi idi. “Həşt-behişt” saray kitabxanası, məscidi, min çarpayılıq şəfa evi, cıdır meydanı və xiyabanı var idi. XV əsrdə Azərbaycanda incəsənətin musiqi və rəssamlıq sahələrində bir çox irəlləyişlər baş vermişdir. XV əsrdə yaşamış görkəmli musiqiçis Əbdülqadir Marağai idi. Bu dövrdə Azərbaycan rəssamlarından Əmir Dövlətyar və onun şagirdləri Əbdül, Müsavir və.b məşhur idilər.
Qaraqoyunlu və Ağqoyunlu dövlətləri
Əsasları XV əsrdə qoyulmuşdur
Paytaxtları Təbriz şəhəri olmuşdur
Azərbaycanın cənub torpaqlarında yaranmışdı
Əsasını türk – oğuz mənşəli sülalələr qoymuşdu
Hər ikisində hərbi feodal əyanları rəhbər rol oynayırdı
edirdi
Soyurqal torpaq mülkiyyəti mövcud olmuşdu
Teymurilərlə mübarizə aparmışdılar
Bakıda Şirvanşahlar saray kompleksi
XRONOLOGİYA
Qara Məhəmmədin hakimiyyəti. Qaraqoyunlu tayfa ittifaqının yaranması
Çapaqçur döyüşü. Qara Məhəmmədin Teymur üzərində qələbə qazanması 1389-1421 Qara Yusifin hakimiyyəti. 1392 Teymurilərin Van şəhərini tutaraq qarət etməsi 1394 Bağdad döyüşü. Teymurun qoşunlarının qaraqoyunlu və cəlairilərin birləşmiş qüvvələrini məğlubiyyətə uğratması
Əmir Teymurun Səmərqənddə vəfat etməsi. Qara Yusif və Sultan Əhmədin həbsdən çıxaraq Teymurilərlə mübarizəni davam etdirməsi
Azərbaycan ərazisinin Teymurilərin, Cəlarilərin və Qaraqoyunluların mübarizə meydanına çevrilməsi
Təbrizdə Teymurilərə qarşı üsyan baş verməsi və Təbriz üsyançılarının kömək üçün Şirvanşah I İbrahimə müraciət etməsi
Şirvanşah I İbrahimin Təbrizə daxil olaraq qısa müddətə Azərbaycanı öz hakimiyyəti altında birləşdirməsi
I Şənbi Qazan döyüşü. Qaraqoyunlu qüvvələri Teymuri Əbubəkri məğlub etdi. 1408 Sərdurud döyüşü. Teymurilərin Azərbaycanda hakimiyyətinə son qoyuldu, Azərbaycanın cənub torpaqları Qaraqoyunluların hakimiyyəti altına keçdi
II Şənbi-Qazan döyüşü. Cəlairilər dövlətinin varlığına və Azərbaycandakı hakimiyyətinə son qoyuldu, Qaraqoyunlu dövləti yarandı
Qaraqoyunlu dövlətinin mövcud olması 1411 Qara Yusifin oğlu Pirbudağı sultan elan etməsi 1412 Kür çayı sahilində döyüş. Şirvanşahlar dövləti Qaraqoyunlu dövlətindən vassal asılılığına düşdü 1421-1436 Qaraqoyunlu Qara İsgəndərin hakimiyyəti. 1427 Qara İsgəndərin Şirvana hücum etməsi 1434 Qaraqoyunlu İsgəndərin Şirvana ikinci dəfə hücum edərək Şamaxını dağıtması 1436-1467 Qaraqoyunlu Cahanşahın hakimiyyəti 1436 Qaraqoyunlu dövlətinin Teymurilərin vassal asılılığına düşməsi 1447 Teymuri Şahruxun vəfat etməsi və Cahanşahın Teymurilərin vassal asılılığından çıxaraq müstəqil siyasət yeritməyə başlaması
Yüklə 1,33 Mb. Dostları ilə paylaş:
|