Vii siNİf azərbaycan tariXİ
Yüklə 1,33 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1488-ci ildə
- Baysunqur (1490-1492), daha sonra Rüstəm padşah (1492—1497)
- Səfəvi tərəfdarlarının güclənməsi
- Şəməsi adlı yerdə
- Şəməsi döyüşü nəticəsində
- Uğurlu Məhəmməd
- 1497-ci ildə
- Dövləti möhkəmləndirməyə cəhd göstərdi.
- Sultan Yaqubun hakimiyyəti (1478-1490)
- Əlvənd Mirzə (1499-1501) mübarizəyə başladı. 1500-cü ildə
- Ağqoyunlu dövləti şahzadə Murad Mirzə ilə Əlvənd Mirzə arasında iki yerə bölündü.
- Əlvənd Mirzəni
- Əbhər sazişi (1500-cü il) (1500)
Şahdağın ətyində döyüşə girdi (Ətraflı: Səfəvilərin ərdəbil hakimliyi mövzusuna bax). 1488-ci ildə baş vermiş Şahdağ döyüşü nəticəsində: •
Qızılbaşlar məğlub oldu. •
Şeyx Heydər döyüşdə öldürüldü.
Sultan Yaqubun ölümündən sonra Ağqoyunlu sarayında hakimiyyət uğrunda mübarizə daha da şiddətləndi. Sultan Yaqubun ölümündən sonra oğlu Baysunqur (1490-1492), daha sonra Rüstəm padşah (1492—1497) taxta çıxdı. Rüstəm padşah hakimiyyətini möhkəmləndirmək üçün feodallara soyurqal adlanan torpaqlar paylamaqla onların rəğbətini qazandı. Nəticədə iri köçmə feodallar qüvvətləndilər və mərkəzi hakimiyyətə tabe olmaq istəmədilər. Rüstəm Mirzə onlara qarşı mübarizədə Ərdəbil hakimliyinə Şeyx Heydərin böyük oğlu Sultanəlini gətirərək onunla ittifaqa girdi. Sonradan Ərdəbildə Səfəvi tərəfdarlarının güclənməsi Rüstəm Mirzəni qorxuya saldı. Odur ki, Rüstəm Mirzə 1494-cü ildə Ağqoyunluların keçşim müttəfiqi olan Səfəvilərin Ərdəbil hakimliyinə qarş qəst təşkil edərək onların üstlərinə qoşun göndərdi. Tərəflər Ərdəbil yaxınlığında Şəməsi adlı yerdə döyüşə başladılar. Döyüş başlamazdan əvvəl Sultanəli sufi əmirlərinin yığıncağını keçirdi. Yığıncaqda Sultanəli kiçik qardaşı İsmayılı “Səfəviyyə” ordeninin başçısı təyin etdi və Ərdəbilə yola saldı. Özü isə düşmənlə döyüşə başladı. 1494-cü ildə baş verən Şəməsi döyüşü nəticəsində: •
•
Gödək Əhmədin hakimiyyəti (1497) Əslində, Rüstəm padşah köçəri hərbçi feodal dəstələrinə torpaqlar verməkdə böyük səhv etmişdi. Ölkədəki gərgin vəziyyətdən istifadə edən feodallar ona qarşı çıxıb müstəqil olmağa çalışırdılar. Bu vəziyyətdən Osmanlı imperiyası da istifadə etdi. Belə ki, vaxtilə Uzun Həsənin atasına qarşı qiyam qaldırmış oğlu Uğurlu Məhəmməd məğlub olduqdan sonra Osmanlı dövlətinə qaçdı. Osmanlı sultanı II Mehmet Uğurlu Məhəmmədi İstanbulda təntənə ilə qarşılayaraq qızı Gövhərxan Sultanı ona ərə verdi. Bu nikahdan onların Əhməd adlı bir oğlu oldu. Osmanlılar Gödək Əhmədi Ağqoyunluların qanuni varisi kimi qoşunla Azərbaycana göndərdilər. Tarixdə Gödək Əhməd adı ilə tanınan bu Ağqoyunlu şahzadəsi 1497-ci ildə, Rüstəm padşahı məğlub edərək Təbrizə daxil oldu və Ağqoyunlu taxtına əyləşdi. Hakimiyyəti ələ keçirdikdən sonra Gödək Əhməd xalqa arxalanaraq aşağıdakı tədbirləri həyata keçirdi:
Bu addımlar iri feodal əyanlarının mənafeyinə zidd idi. Nəticədə Gödək Əhmədə qarşı yönəlmiş feodal
uğrunda mübarizə yenidən qızışdı. Bu mübarizə ölkənin iki hissəyə parçalanmasına səbəb oldu. Agqoyunlu dövlətini daxili çəkişmələr bürüdü
Şirvanşahlarla qohunluq əlaqələrini daha da möhkəmləndirdi
Ərdəbil hakimliyinə olan müsbət meylini qoruyub saxlamadı
Təbrizdə Həşt-Behişt sarayını inşa etdirdi
Ağqoyunlu dövlətində kəndli
çıxışı baş verdi
Elm və maarifə qayğı göstərildi
Şirvanla dostluq əlaqələrini davam etdirdi
Sultan Yaqubun hakimiyyəti (1478-1490)
Ağqoyunlu dövlətinin parçalanması və süqutu Gödək Əhmədin ölümündən sonra Ağqoyunlu taxtı uğruna iki varis - Murad Mirzə (1497-1503) və Əlvənd Mirzə (1499-1501) mübarizəyə başladı. 1500-cü ildə Təbriz yaxınlığında Əbhər adlı yerdə Murad Mirzə ilə Əlvənd Mirzə barşışaraq saziş imzaladılar. Tarixə Əbhər sazişi (1500) kimi düşən bu sülhün şərtlərinə əsasən Ağqoyunlu dövləti şahzadə Murad Mirzə ilə Əlvənd Mirzə arasında iki yerə bölündü. Əbhər sülhü nəticəsində Ağqoyunlu dövləti iki yerə parçalandı, hərbi qüdrəti sarsıldı, dövlətin süqutu sürətləndi. 1501-ci ilin ortalarinda Şərur döyüşündə Ərdəbil hakimi İsmayıl həlledici döyüşdə Əlvənd Mirzəni məğlub etdi. Ağqoyunlu dövlətinin birinci qoluna son qoyuldu. 1503-cü il iyunun 21-də Almaqulağı döyüşündə İsmayıl Murad Mirzəni məğlub etdi. Beləliklə, Səfəvilər dövləti tərəfindən Ağqoyunlu dövlətinin varlığına son qoyuldu. QEYD: Qaraqounlu və Ağqoyunlu dövlətlərinin süqut etmələri səbəblərində oxşarlıq var idi. Belə ki, hər iki dövlət, qonşu dövlətlərlə aparılan müharibələr, mərkəzi hakimiyyətin zəifləməsi və feodal ara müharibələri nəticəsində süqut etmişdir.
1488 1494 1503 1501 Şahdağ döyüşü Şəməsi döyüşü Şərur döyüşü
Ərdəbil hakimi İsmayıl Mirzə Murad Mirzəni məğlub etdi
Əlvənd Mirzənin əlinə keçən ərazilər
Murad Mirzənin əlinə keçən ərazilər
Əbhər sazişi (1500-cü il) (1500) Kirman
Fars vilayəti Bütün Ərəb-İraqi
Qarabağ
Diyarbəkr
Kürdən cənubdakı Azərbaycan torpaqları
Oturaq əyanlara arxalanaraq köçəri feodallara qarşı mübarizə apardı
Ara müharibələrinə son qoymağa çalışdı
Vergi islahatı keçirdi, şəriətdə olmayan 20-dək vergini ləğv etdi
Mərkəzi hakimiyyəti möhkəmləndirməyə çalışdı
Gödək
Əhmədin hakimiyyəti
Yüklə 1,33 Mb. Dostları ilə paylaş:
|