Vii siNİf azərbaycan tariXİ
Yüklə 1,33 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Uzun Həsənin Qaraqoyunlular, Teymurilər və Ərdəbil hakimliyi ilə münasibətləri
- 1467-ci ildə Muş döyüşündə
- Tiflis daxil olmaqla Şimal-şərqi Gürcüstanı
- Şeyx Heydər Səfəviyə
- Nizami ordu yaratdı
- Osmanlı dövlətinə zərbə endirmək məqsədi ilə
- Azərbaycanı ələ keçirmək
- 1473-cü il avqustun 11-də Otluqbeli (Tercan)
- Osmanlıların odlu silahla yaxşı təmin olunması
- Osmanlıların Avropanın içərilərinə doğru yürüşü ləngidi.
- Uzun Həsənin vahid və mərkəzləşdirilmiş Azərbaycan
- Şirvanla dostluq əlaqələri
- Ərdəbil hakimliyinin hakimiyyətini özü üçün təhlükə hesab etməsi
- Şirvana və Dağıstana uğurlu yürüşləri
- Uzun Həsənin hakimiyyəti (1453-1478) 1473 1473
Uzun Həsənin Qaraqoyunlular, Teymurilər və Ərdəbil hakimliyi ilə münasibətləri Ağqoyunlular Azərbaycanda möhkələnmək üçün Qaraqoyunlular və Teymurilərlə mübarizə aparmışdılar. Azərbaycanı qüdrətli mərkəzləşmiş dövlətə çevirmək siyasəti yeridən Uzun Həsən 1467-ci ildə Muş döyüşündə Qaraqoyunlu Cahan şahı məğlub etdi və 1468-ci ildə Təbriz paytaxt olmaqla geniş ərazili Agqoyunlu dövlətini yaratdı. Çox qısa zamanda Kürdən cənubdakı Azərbaycan torpaqlarına, Şərqi Anadolu, İraq, Qərbi İran və
1467-ci ildə Teymuri hökmdarı Əbu Səid (1460-1469) Muş döyüşündə Qaraqoyunlu hökmdarı Cahanşahın ölümünü eşidən Ağqoyunlulara qarşı müharibəyə (1468-1469-cu illərdə) başladı. Mharibə nəricəsində Uzun Həsən
Mərkəzləşdirilmiş güclü Azərbaycan dövləti yaratmağa çalışan Uzun Həsən ölkədə odlu silahlar istehsalına başlamaq istəyirdi. Bunun üçün qərb ölkələrinə müraciət etmişdi. Uzun Həsən uzaqgörən dövlət xadimi kimi
hakimi olan Şeyx Cüneyd Səfəviyə, qızını isə onun oğlu Şeyx Heydər Səfəviyə vermişdi. Xeyli mübarizədən sonra Uzun Həsən feodalları mərkəzi hakimiyyətə tabe etmək, dövlətin siyasi vəziyyətini və xarici müdafiəsini möhkəmləndirmək məqsədi ilə isə aşağıdakı tədbirləri həyata keçirdi: •
•
•
•
Bütün bunlar imperiyanın güclənməsinə səbəb oldu.
Trabzon hadisəsi Osmanlı-Ağqoyunlu münasibətini pozdu. Osmanlı dövlətinə zərbə endirmək məqsədi ilə özünə müttəfiq axtaran Uzun Həsən Avropa dövlətlərinə üz tutdu. Avropa dövlətləri ilə ticarət əlaqələrini Osmanlı dövlətinin iştirakı olmadan qurdu. Uzun Həsən Osmanlılara qarşı mübarizədə aşağıdakı dövlətlərlə Osmanlılara qarşı vahid cəbhədə birləşdirməyə çalışırdı: 1. Qaraman bəyliyini. 2. Kipr krallığını. 3.
Rodos feodal dövlətini. Avropa dövlətləri iki türk dövlətinin yaxınlaşmasını istəmir və onlar arasında ziddiyyət salmağa çalışırdı. Osmanlı imperiyasının getdikcə güclənməsindən qorxuya düşən qərb ölkələri öz niyyətinə çatdı. Belə ki, Ağqoyunlu-Osmanlı müharibəsi başlayarkən Venesiya və digər qərb dövlətləri müttəfiqlik borcunu yerinə yetirmədilər və iki türk ölkəsini qarşı qarşıya qoydular. Trabzonu fəth etdikdən bir qədər sonra II Mehmet Azərbaycanı ələ keçirmək üçün Ağqoyunlulara qarşı müharibəyə başladı. Beləliklə Ağqoyunlu-Osmanlı müharibəsi başladı. 1473-cü il avqustun 1-də Malatiya
nəticələndi. II Mehmet sülh təklif etsə də, Uzun Həsən onunla razılaşmadı. Malatya döyüşündən düz 10 gün sonra Otluqbeli adlı yerdə rəqiblər arasında növbəti döyüş oldu. 1473-cü il avqustun 11-də Otluqbeli (Tercan) döyüşündə Ağqoyunlular üstünlük təşkil etsələr də döyüş Osmanlların qələbəsi ilə başa çatdı. Otluqbeli döyüşündə Ağqoyunluların məğlub olmasının əsas səbəbi Osmanlıların odlu silahla yaxşı təmin olunması idi. Beləliklə, 1472-1473-cü illərdə Ağqoyunlu-Osmanlı müharibəsi ümumtürk birliyi üçün mənfi nəticələri oldu. Müharibənin
Osmanlı sultanı Cənubi Qafqazı və Azərbaycanı tuta bilmədi.
Osmanlıların Avropanın içərilərinə doğru yürüşü ləngidi. Müharibənin Ağqoyunlular üçün nəticəsi isə aşağıdakı kimi oldu:
süqutu sürətləndi. Malatiya döyüşü, rəsm əsəri (Milli Azərbaycan dövlət Tarix muzeyi)
dövləti yaratmaq planı yarımçıq qaldı.
Ağqoyunlu dövlətinin daxilində hakimiyyət uğrunda mübarizəni gücləndi.
Ölkədə bir sıra qiyamlar baş qaldırdı.
Sultan Yaqubun hakimiyyəti (1478-1490) Osmanlılarla müharibədə məğlubiyyət Ağqoyunlu dövlətinin daxilində hakimiyyət uğrunda mübarizəni gücləndirdi. Ölkədə bir sıra qiyamlar baş qaldırdı. Uzun Həsən vəziyyəti sabitləşdirmək üçün hərbçilərə torpaqlar
Uzun Həsəndən sonraonun oğlu Sultan Yaqub (1478-1490) hakimiyyətə gəldi. Yaqub Mirzə atasının siyasətini davam etdirərək Şirvanla dostluq əlaqələri saxlamaqla yanaşı Sirvanşah Fərrux Yasarın qızı ilə evlənərək bu əlaqələri daha da möhkəmləndirdi. Lakin Yaqub Mirzə atasının Səfəvilərin Ərdəbil hakimliyinə olan müsbət meylini qoruyub saxlamadi. Bunun səbəbi getdikcə güclənən Ərdəbil hakimliyinin hakimiyyətini özü üçün təhlükə
ziddiyyətlər başladı. Şeyx Heydərin Şirvana və Dağıstana uğurlu yürüşləri qonşu dövlətləri Yaqub padşahı qorxuya saldı. Buna görə də 1488-ci ildə Səfəvilər Şeyx Heydərin başçılığı ilə növbəti dəfə Şirvana yürüş edərkən Yaqub Mirzə bu dəfə Şirvanşah I Xəlilullaha kömək etdi. Birləşmiş Ağqoyunlu və Şirvan qoşunları ilə qızılbaşlar Yaqub Mirzə (1478-1490)
Əlvənd Mirzə (1497-1501) Baysunqur (1490-1492)
Rüstəm Mirzə (1492-1497)
Gödək Əhməd (1497)
Murad Mirzə (1497-1503)
Şərqi Gürcüstanı Ağqoyunlu dövlətinə birləşdirdi
Paytaxtı Təbriz olan Ağqoyunlu dövlətinin əsasını qoydu
Sara xatun vasitəsilə Osmanlılarla diplomatik danışıqlar apardı
Osmanlılara qarşı Venesiya ilə hərbi ittifaq bağladı
Trabzon imperatoru və Səfəvilərlə qohumluq əlaqəsi qurdu
Şirazda Uğurlu Məhəmmədin üsyanını yatırtdı
Venesiya ilə Osmanlıya qarşı hərbi ittifaq yaratdı
Cahanşahı məğlub etdi
Odlu silah əldə etmək üçün Avropa ölkələri ilə əlaqələr qurdu
Feodal özbaşınalığına qarşı Qanunnamə qəbul etdi, nizami ordu yaratdı
Teymuri Əbu Səid ilə müharibədə onu məğlub etdi Malatiya, Otluqbeli döyüşlərində Osmanlılarla toqquşdu
Uzun Həsənin hakimiyyəti (1453-1478) 1473 1473 Malatiya Otluqbeli Ağqoyunlular qalib gəldilər Ağqoyunlular məğlub oldular
Yüklə 1,33 Mb. Dostları ilə paylaş:
|