Vii siNİf azərbaycan tariXİ
Yüklə 1,33 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qara İsgəndərin hakimiyyəti (1421-1435)
- Qara İsgəndər (1421-1435)
- Cahan şah (1436—1467)
- 1453-cü ildə İran İraqını, bütün Qərbi İranı və Şərqi İranın
- 1420-ci il dekabr
- Qaraqoyunlu dövlətinin süqutu
- 1467-ci ildə Muş döyüşündə
- Qaraqoyunlular tarixinə aid döyüşlər
- 1387 1394 1408 1406 Çapaqçur Bağdad I Şənbi qazan
- 1410 II Şənbi qazan
Qara İsgəndərin hakimiyyəti (1421-1435) Qara Yusifin qəflətən ölməsi Azərbaycanda siyasi vəziyyəti dəyişdi. I Xəlilullah Teymuri hökmdarı Şahruxla Qaraqoyunlulara qarşı ittifaqa girərək onu Azərbaycana yürüş etməyə dəvət etdi. Döyüşlərin birində Qara Yusif yaralandı və bir qədər sonra vəfat etdi. Qara Yusif vəfat etdikdən sonra Qaraqoyunlu əmirləri arasında mübarizə başladı. Şahrux Azərbaycanı tərk etdikdən sonra Qaraqoyunlu taxtına Qara İsgəndər (1421-1435) çıxdı. Taxta çıxandan sonra İsgəndər Şirvanşahlarla və Teymurilərlə mübarizə aparmağa başladı. 1421-ci ildə İsgəndərin ordusunu da məğlub edən Şahrux bir müddət sonra Azərbaycanı tərk etdi. Şahrux Əmir Teymurdan fərqli olaraq zəbt etdiyi ərazilərdə daimi möhkəmlənmir, yalnız xərac almaqla kifayətlənirdi.
Şahruxla uzunsürən mübarizədən sonra Qaraqoyunlular yenə də məğlub edildilər, İsgəndər isə Anadoluya qaçdı. Beləliklə İsgəndər hakimiyyətdən uzaqlaşdırıldı.İsgəndərdən sonra Şahruxun köməyi ilə Qaraqoyunlu taxtına onun qardaşı Cahan şah (1436—1467) keçdi. Cahan şah hakimiyyəti dövründə Teymurilər və Şirvanşahlarla dostluq münasibətləri yaratdı. Həmçinin, Cahan şah Teymurilərin vassal asılılığını (1436-1447) qəbul etdi. 1447-ci ildə Cahanşah Şahruxun ölümündən sonra Teymurilərin vassal asılılığından çıxaraq müstəqil siyasət yeritdi. Bundan sonra Cahan şah hərbi islahat keçirərək ordunu gücləndirdi. Cahan şah nəinki Teymurilərin vassal asılılığına son qoydu, o həmçinin Teymurilər dövlətində taxt-tac uğrunda mübarizədən istifadə edərək Teymurilər üzərində bir-sıra əməliyyatlarda uğur qazandı: •
1453-cü ildə İran İraqını, bütün Qərbi İranı və Şərqi İranın bir hissəsini ələ keçirdi •
•
imzalayaraq ondan təzminat aldı Cahan şah hərbi səfərdə olduğu zaman onun Herat yürüşündən istifadə edən oğlanları mərkəzi hakimiyyətə qarşı qiyam qaldırdığı üçün. o, Teymurilərlə mübarizəni dayandıraraq Herat sazişini imzalayaraq Azərbaycana qayıtmağa məcbur oldu. Teymurilərlə barışıq müqaviləsi bağlayıb təzminat almaqla Azərbaycana qayıdan Cahan şah qiyamları yatırdı.
Şahrux hər iki yürüşdə də meğlub olaraq geri çəkildi. Son döyüşdə Qara Yusif yaralandı
Şahrux Qaraqoyunlular üzərində qələbə çaldı, Qara Yusifin oğlanları İsgəndər və İsfəndiyar məğlub oldular
Şahrux İsgəndər başda olmaqla Qaraqoyunlu qüvvələrini məğlubiyyətə uğratdı və Qara Yusifin oğlu Əbu Səidi vassalı kimi Qaraqoyunlu taxtına çıxardaraq Azərbaycanı tərk etdi
Qaraqoyunluları məğlub edildi, Cahanşah Teymurilərin vassalı kimi Qaraqoyunlu dövlətinin hökmdarı elan edildi, Qaraqoyunlu dövləti Teymurilərin vassal asılılığına düşdü,
Qaraqoyunlu dövlətinin süqutu Cahanşah hərbi səfərdə olduğu zaman Azərbaycanda və İraqda Cahanşahın oğllanları qiyam qaldırdılar. Buna görə də o, Teymurilərlə mübarizəni dayandıraraq Herat sazişini imzalamağa və Azərbaycana qayıtmağa məcbur oldu. Cahanşah Azərbaycana gələrək qiyamları yatırdı. Lakin, Cahan şah Qaraqoyunlu dövlətində sabitlik yaratmaq istəs də: •
Müdaxiləyə və ara müharibələrinə son qoya bilmədi. •
Feodal çəkilşələri və mərkəzi hakimiyyətə tabe olmamaq cəhdləri artdı. Bu amillər Qaraqoyunlu dövlətinin getdikcə zəifləməsinə səbəb oldu. Vəziyyətdən istifadə edən Ağqoyunlular hakimiyyəti ələ keçirmək uğrunda mübarizədə daha da fəallaşdılar. Azərbaycanı qüdrətli mərkəzləşmiş dövlətə çevirmək siyasəti yeridən Uzun Həsən 1467-ci ildə Muş döyüşündə Qaraqoyunlu Cahan şahı məğlub etdi. 1468-ci ildə Ağqoyunlu Uzun Həsənin Qaraqoyunlular üzərində Tam qələbə qazanaraq Tərbizi tutdu və Qaraqoyunlu dövləti süqut etdi.
Qaraqoyunlu dövləti Əsası Qara Yusif tərəfindən qoyulmuşdur Ağqoyunlular tərəfindən süquta uğradılmışdı Bir müddət Teymuriləri vassal asılılığına salmışdır
Bir müddət Teymurilərdən vassal asılılığına düşmüşdür XV əsrdə yaranmışdı və mərkəzləşmiş dövlət deyildir
Şirvanşahlar dövlətini özündən asılı vəziyyətə salmışdı
Dövlətin paytaxtı Təbriz şəhəri olmuşdur Ərazisi Şirvandan başqa qalan Arərbaycan torpaqlarını əhatə edirdi 1387 1394 1408 1406 Çapaqçur Bağdad I Şənbi qazan
Qara Məhəmməd Teymurun qüvvələri üzərində inamlı qələbə qazandı
Teymurilər Qaraqoyunlu və Cəlairiləri qüvvələrini məğlubiyyətə uğratdı Qaraqoyunlu qüvvələri Teymurilərilərin Azərbaycandakı qoşinlarını məğlub etdi
Qara Yusif Miranşahı məğlub edərək, Teymurilərin Azərbaycanda hakimiyyətinə son qoydu
Qara Yusuf Sultan Əhmədi məğlub edərək Cəlairiləri Azərbaycandan qovdular 1412 Kür çayı sahili döyüşü Qaray Yusifin qələbə qazanaraq Şirvanşahlar dövlətini özündən asılı vəziyyətə saldı
1467 Muş döyüşü Uzun Həsən Cahanşahın başçılıq etdiyi qaraqoyunluların qüvvələrini məğlub etdi
Yüklə 1,33 Mb. Dostları ilə paylaş:
|