Allahın bəndələrinə yaxın və dualarına cavab verən olmasına iman gətirmək də
həmçinin bu mövzuya aiddir. Allah bu iki məsələni bir ayədə cəm edərək buyurur:
“(Ya Rəsulum!) Bəndələrim Məni səndən soruşduqda söylə ki, Mən (onlara)
yaxınam. Dua edib Məni çağıranın duasını qəbul edərəm” (Bəqərə, 2/186).
Allahın Elçisi (ona Allahın salavatı və salamı olsun!) buyurur: Həqiqətən sizin
dua etdiyiniz (Allah) sizə miniyinizin boynundan da yaxındır”.
Quran və Sünnədə Allahın yaxınlığı və (məxluqatları ilə) birgə olması
haqqında açıqlananlar Onun ucalığı və yüksəkliyi ilə ziddiyyət təşkil etmir. Həqiqətən
heç bir sifətində Onun bənzəri yoxdur. O, yaxınlığı ilə uca və ucalığı ilə yaxındır.
Allaha və Onun Kitablarına
35
imanın bir hissəsi də Quranın yaradılmamasına
36
,
əksinə onun Allahın nazil etdiyi kəlam olmasına iman gətirməkdən ibarətdir. Quranı O
nazil etmişdir və Ona da qayıdacaqdır. Allahın onu danışması həqiqətdir. Onun
Muhəmmədə (ona Allahın salavatı və salamı olsun!) nazil etdiyi Quran, bir başqasının
deyil, məhz Allahın kəlamıdır. Quran haqqında: “O, Allah kəlamının başqası
tərəfindən hekayəti və ya ifadəsidir” demək olmaz. Hətta insanların Quranı oxuması
və ya kitab səhifələrinə yazması, onu Uca Allahın gerçək Sözü olmaqdan xaric etmir.
Çünki nitq, onu nəql edənə deyil, onu ilkin olaraq deyənə mənsubdur. Quranın
hərfləri də, mənası da Allahın kəlamıdır. Allahın kəlamı nə məna kəsb etməyən
hərflər, nə də hərfləri olmayan mənalar deyildir.
Insanların aydın bir səmada günəşi, bədir gecəsi bədirlənmiş ayı maneəsiz
gördükləri kimi, Qiyamət günü möminlərin öz gözləri ilə Allahı görəcəklərinə iman
gətirmək, Allaha, Onun kitablarına, mələklərinə elçilərinə iman gətirmk mövzusuna
aiddir. Möminlər Allahı, həm Arasatda (Məhşərdə) həm də Cənnətə girdikdən sonra
Onun istədiyi şəkildə görəcəklər.
Üçüncü fəsil
Axirət gününə iman gətirmək dedikdə Peyğəmbərin (ona Allahın salavatı və
salamı olsun!) xəbər verdiyi, ölümdən sonra olacaq hər bir şeyə, qəbir fitnəsinə, orada
veriləcək əzaba və nemətlərə iman etmək başa düşülür.
Qəbir fitnəsi dedikdə insanların öz qəbirlərində
37
“Rəbbin kimdir? Dinin
nədir? Peyğəmbərin kimdir?” sualları ilə imtahan olunacağı (sorğu-suala tutulacağı)
nəzərdə tutulur.
35
Allahın Kitabları – Onun nazil etdiyi Kitablar: Tövrat, Đncil və Qurandır.
36
Burada Đbn Teymiyyə Quranın yaradılmış olduğunu iddia edən əl-Mötəziləni nəzərdə tutur.
37
Müsəlman əqidəsinə görə cənazə basdırıldıqdan sonra iki mələk, birinin adı Münkər, digərinki isə
Nəkir, sorğu-sual aparırlar və əgər lazım gələrsə, ölü kişini və ya ölü qadını qəbirdə cəzalandırırlar.
Qəbirdə kafirlər də, imanlılar da, günahkarlar və möminlər də sorğu-suala tutulurlar. Onlar öz
qəbirlərində düz oturaraq müəyyən suallara cavab verməlidirlər. Mömin dindarlar onlara düzgün cavab
(Uca Allah buyurur:) "Allah iman gətirənləri dünyada da, axirətdə də
möhkəm bir sözlə sabitqədəm edər." (Đbrahim, 27). Ona görə də mömin deyəcəkdir:
“Rəbbim – Allah, dinim – Đslam və Muhəmməd (ona Allahın salavatı və salamı
olsun!) -Peyğəmbərimdir”.
Dinə şübhə edən (kafir) isə deyəcəkdir: “Həh? həh? - bilmirəm. Eşitmişəm ki,
insanlar nə isə deyərdilər, mən də təkrar edərdim”. Sonra onu dəmir çəkiçlə
vuracaqlar, o da bərkdən bağıracaqdır. Onun səsini insanlardan başqa hər şey
eşidəcəkdir. Əgər insan eşitsəydi huşunu itirərdi.
Bu fitnədən (sorğu-sualdan) sonra Qiyamət günü insanların ruhları cəsədlərinə
qovuşana qədər kimisinə qəbir nemətləri, kimisinə isə əzabı veriləcəkdir.
Sonra Allahın həm Kitabında və həm də Rəsulu (ona Allahın salavatı və
salamı olsun!) vasitəsi ilə xəbər verdiyi və bütün müsəlmanların yekdilliklə qəbul
etdiyi Qiyamət qopacaqdır. Đnsanlar qəbirlərindən çılpaq, ayaqyalın, sünnət
olunmamış
38
halda aləmlərin Rəbbinin qarşısında durmaq üçün çıxacaqlar. Günəş
onlara yaxınlaşacaq və onlardan tər sel kimi axacaqdır. Sonra tərəzi qurulacaq və
insanların əməlləri çəkiləcəkdir.
(Uca Allah buyurur:) “Məhz tərəziləri ağır gələnlər nicat taparlar.
Tərəziləri yüngül gələnlər isə özlərinə ziyan edənlərdir. Onlar Cəhənnəmdə əbədi
qalarlar” (Muminun, 23/102-103).
Hər kəsin əməllərinin yazıldığı səhifələr paylanacaqdır. Onlar bəzilərinin sağ
əlinə, digərlərinin isə sol əlinə və ya çiynindən veriləcək. Uca və nöqsansız Allah
buyurur:
“Biz hər bir insanın əməlini öz boynundan asar və qiyamət günü (bütün
əməllərini) açıq kitab kimi qarşısına qoyarıq. (Ona belə deyərik: ) “Oxu, kitabını
(əməl dəftərini). Bu gün sən haqq-hesab çəkməyə özün-özünə (özün öz əməllə-
rinin şahidi olmağa) kifayətsən!” (Đsra, 17/13-14).
Quran və Sünnədə bəyan edildiyi kimi, Allah insanları haq-hesab edəcəkdir. O,
mömin bəndəsini ilə təkbə-tək qalacaq və onun günahlarını xatırladacaqdır.
Kafirlərə gəldikdə isə, onlar xeyir və şər əməlləri ölçülənlər kimi haqq-hesab
olunmayacaqdır. Çünki onların xeyir əməlləri yoxdur. Lakin onların (günahkar)
əməlləri sayılacaq, hesab ediləcək, bir-bir soruşulacaq və etiraf etdiriləcək.
Qiyamət günü Arasatda (Məhşərdə) Peyğəmbərin (ona Allahın salavatı və
salamı olsun!) hovuzu olacaqdır ki, suyu süddən ağ və baldan şirin, piyalələrin sayı
göydəki ulduzların sayı qədər, uzunluğu və eni bir aylıq (yola) bərabərdir. Kim ondan
bir dəfə içsə, ondan sonra bir daha susuzluq hiss etməyəcəkdir.
Sirat (körpüsü) Cəhənnəmin üzərindən salınmışdır. Bu körpü Cənnətlə
Cəhənnəm arasındadır. Adamlar öz əməllərinə müvafiq olaraq onu keçəcəklər.
Bəziləri onu bir göz qırpımında, bəziləri ildırım sürəti ilə, bəziləri külək sürəti ilə,
bəziləri cins at sürəti ilə, bəziləri minik dəvəsinin yerişi ilə, bəziləri qaça-qaça, bəziləri
verəcək və bundan sonra onlar Qiyamət gününədək dinc buraxılacaqlar. Günahkarları və kafirləri isə,
öz növbəsində, qeyri-kafi cavab verəcəklər ki, buna görə mələklər onları amansızlıqla kötəkləyəcəklər.
38
Sünnət olunmamış dedikdə, insanların ilk dəfə dünyaya gəldikləri şəkildə dirildiləcəkləri nəzərdə
tutulur. Bununla əlaqədar Uca Allah buyurur: “Siz Bizim hüzurumuza ilk dəfə sizi yaratdığımız kimi
tək-tənha... gəlmisiniz...” (Ənam, 6/94).