Turkish Studies
Yüklə 0,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Turkish Studies
- 5.17. [-mişta]
- 5.18. [c‛eler / c‛ilä]
- 5.19. [-gan (v)ahende]
Salar Türkçesinde Zarf-Fiilli… 523
Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 5/4 Fall 2010
kâse götürmüĢ. Sol eliyle kâseyi sağ eliyle karısının göz yaĢını silivermiĢ.‟ Anden otikikuma. (te/21/altı) „Oradan geçme.‟ LSÇ ötepa:rmiş. (te/21/altı) „LSÇ (ırmağı) geçmiĢ‟ Kaşsa, kiĭnı, - ohila:nı c‛ütikiler ! – yaşamiş. (te/21/altı) „karısı „Kaçsak, (o) ikimizi yakalar!” demiĢ.‟ Kire kiĭc‛ana: “Nino, men sini ka:tın yigor? – timiş (te/25/han) „Girince “Ey nine, ben seni nerenden yiyeyim?” demiĢ.‟ 5.17. [-mişta] BirleĢik görünümlü bu zarf-fiil iĢaretleyicisi -ıp /-arak /-- dıktan sonra anlamında tümleç cümeleri kurar. Yalnızca Hanbah ve TaĢkul köyü (Kakuk) metinleri ile FCI‟deki döyi yul metninde görülür. SS ve SG‟nin dil malzemesinde bu iĢaretleyiciye rastlanır. Diğer köylerde görülen ancak Hanbah‟ta hiç görülmeyen [-gana] ve oldukça seyrek görülen [-γanda] iĢaretleyicisinin yerini bu bölgede Oğuz tipli bu iĢatetleyici almıĢtır: [zp [fiil+[-miĢta/-miĢdä]+[YÜKbt]
(tesa/kos) „Bir gün bir adam Süleyman mollanın evine gelmiĢ de konuĢuyormuĢ.‟
elbisesini yıkayıp giyerek kapıda beklemeye baĢlamıĢ. Erkenden orda otururken yaĢlı adam atına binmiĢ de Altıyuli‟den evine dönüyormuĢ.‟
acıkmıĢ.‟ Inji kumsin aghinisini paşlamişde, ah döyör yehle, samarkhandidiγi toreh bur zanzi ma su bur ademe yiuhli, daghe khurenor yiuhlimişde çıh gimiş, yahşi otkhe ornor işdiγur dimişde. Uler enkih ham görmiş. (FCI: 8) „Sonra soyunu (ağabeyini kardeĢini) yanına alarak, ak deveyi yükleyip, semerkant‟taki topraktan ve sudan bir kâse bir adama yükleyip, bir de bir Kuran‟ı yükleyerek yola çıkmıĢlar, iyi yaĢayacağımız bir yer arayacağız diyerek onlar zorluklar da yaĢamıĢlar.‟
524 Gülsün MEHMET
International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 5/4 Fall 2010
Uler enkih ham görmiş.(FCI: 8) Sonra kabile ağainisini (soylarını) topladıktan sonra, ak deveyi yükleyip Semerkanttaki topraktan bir kâse ve bir (kâse) su(yu) adama yükleyip ve de bir Kuran‟ı yükledikten sonra çıkıp gitmiĢler, , “Ġyi yaĢayacak bir yer arayacağız” demiĢler. Onlar zorluklar da görmüĢler. “Ġyi yaĢayacak bir yer arayacağız” demiĢler. Onlar zorluklar da görmüĢler. 5.18. [c‛eler / c‛ilä] Bu ek eklendiği fiile -ken / -dığı sırada; -dıktan sonra / -arak anlamlarını yükler ve zaman ve hâl zarfları kurar. Bu fiilimsi ekine yalnızca -celer Ģeklinde EyĢe Ahvar köyünde, -c‛ilä Ģeklinde Ullagıl Köyünde rastlanır. Diğer bölgelerde rastlanmaz. Köylerin sıralamasına bakarsak EyĢe Ahvar batıda Ullağıl ise daha doğudadır: [zp [fiil-[-c‛eler/-c‛ilä+ø]+[YÜKbt]]
söylemiĢ “Bu oğlandan öğle yemeği gönder !” [ paĢla[ø] par-c‛ele …. yeǐĢa-gan-ø ] paĢla--p>ø + par-ZF …. yeǐĢa-ZAM-ø Apası pir va:hsa, zanzı qızıparar. Qızaγu apası varc‛eler zanzını ijasınige ujina qoĭ peĭmeş. Qoĭ piĭgu ijası ta zanzını çaγa yürmeş. Çaγa jürgü apası ijasıne çö:ĭc‛eler o:sını paşla ko: çıhmış. (te/38/éy) „Baba basa ki, kâse (ateĢte) kızıyormuĢ. Kızınca baba gidip kâseyi annenin eline koymuĢ. Koyunca anne de kâseyi atıvermiĢ. Atıverince baba anneyi bırakıp oğlunu yanına alıp gitmiĢ.‟ O:c„uh pa:şina çıhpa:re helislini oŋata çöĭ keĭmiş. Çöĭ kilc‛eleŕ öyina kiri pa:miş. İnci kiŕpaŕec‛eleŕ ijasına “Helli çaŋna kemici !” temiş. (te/44/éy) Oğlancık (ağacın) baĢına çıkıp parasını (kuĢ) yuvasına bırakmıĢ. Bırakınca evine girmiĢ. Sonra girince annesine “Para biriktirmedim.” demiĢ.‟
hazırlamıĢ, çayı kaynatmıĢ. Tüyden donunu (kıyafetini) giyerek oturmuĢ.‟
giderek dudağını da kesmiĢ.‟ 5.19. [-gan (v)ahende] BirleĢik görünümlü bu kurulum eklendiği fiile zaman zarfı iĢlevini yükler. -dığı sırada anlamlı bu kurulum yalnızca Kakuk‟un
Yüklə 0,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|