The scientific and pedagogical

35 
 
Д.К.Алиева 
 
разрешены вопросы повышения деятельности финансовых посредников на рынке, 
расширения 
механизма 
корпоративного 
управления, 
повышения 
профессиональной подготовленности участников.    Должно найти свое решение 
также фактор активности местных предприятий и субъектов хозяйств, играющих 
важную роль в  развитии фондового рынка.  Существующий фактор тесно связан 
с  такими  важными  направлениями  как  усиление  материально-технической  базы 
предприятий  и  хозяйств,  повышение    производства  конкурентоспособной 
продукции.  С  этой  точки  зрения,  следует  ускорить  осуществление  комплекса 
мероприятий, направленных на совершенствование систем управления местными 
предприятиями  и  хозяйствами, установление  более  эффективных  механизмов  их 
поддержки, совершенствование в этой сфере методологически –стандартной базы, 
отвечающей международным требованиям.        
На  данный  момент,  учитывая  также  экономическое  положение  в 
развивающихся  странах,  для  развития  фондового  рынка  и  устранения 
существующих недостатков, предлагаю осуществление следующих мер:  
1.
 
С целью устранения существующих пробелов в нормативных актах, создание 
постоянных новых инструментов регулирования;   
2.
 
Устранение  внешних  факторов,  отрицательно  влияющих  на  рынок  и 
возрождение производственных сфер;   
3.
 
Улучшение законодательства и контроль за его соблюдением;   
4.
 
Повышение роли государства на фондовом рынке;  
5.
 
Решение  проблемы  защиты  инвестиций  посредством  формированиея 
государственной или частично государственной системы;  
6.
 
Применение на рынке современных механизмов управления и регулирования;  
7.
 
Усиление защиты прав участников рынка;  
8.
 
Применения  на  рынке  экономических  инструментов,  механизмов  и 
расширение информационно-статической базы;  
9.
 
 Расширение 
возможностей 
использования 
новейшими 
ИКТ 
(Информационно-технологическими 
технологии) – программным 
обеспечением при осуществлении операций на рынке;   
10.
 
 Расширение  круга  охвата  реформами,  связанными  с  открытием  рынка 
международному интеграционному пространству.  
Принятие  выше  указанных  мер  создаст  условия  для  формирования  в 
стране развитого фондового рынка и ускорения темпов развития экономики. 
 
Источники и литература: 
 
1.
 
Аксенова Г.  «История возникновения и развитие рынков ценных бумаг в 
Молдове  и  Узбекистане» / Г.Аксенова.  Информационно-аналитический 
портал 
Украинского 
агентства 
финансового 
развития // 
http://www.ufin.com.ua/analit_mat/rzp/107.htm 
2.
 
Ишина  И.В. «Развитие  фондового  рынка  Российской  Федерации  в 
условиях  финансовой  глобализации» // Аудит  и  финансовый  анализ. – 
2009. – № 5.  
3.
 
A.  Аббасов  «Ценные  бумаги  и  операции,  проводимые  с  ними»  Учебное 
пособие, Баку 2007 

---

36 
 
Д.К.Алиева 
 
4.
 
www.scs.gov.az. (2014). Отчет  Государственного  Комитета  Ценных  Бумаг 
при  Президенте  Азербайджанской  Республики  о  проделанной  работе    на 
2010-2013 гг.. Баку 
5.
 
Корпоративные  облигации – инструмент  долгосрочных  инвестиций // 
http://www.iourclub.ru/19/264  
6.
 
Сенчагов  В.К.,  Зокин  А.А.  Конкурентоспособность  финансовой  системы 
России. – М.: ИЭ РАН, 2005. – 541 с.  
7.
 
Cbonds.    Info:    Группаиндексов:    IFX-Cbonds    // 
8.
 
http://www.cbonds.info/rus/index/index detail/group id/13 
9.
 
Cbonds. Info: Группаиндексов: Рынокоблигаций (Казахстан) // 
http://www.cbonds.info/rus/index/indexdetail/groupid/89  
10.
 
Cbonds. Info: Emerging Markets // http://www.cbonds.info/em/eng/ 
11.
 
http://www.afbia.az/az/statistik-gostericiler 
12.
 
FT, The Economist, MSCI, IMF, PwC, Investopedia 
 
 

---

37 
 
ODLAR YURDU UNİVERSİTETİNİN ELMİ VƏ PEDAQOJİ XƏBƏRLƏRİ 
THE SCIENTIFIC AND PEDAGOGICAL NEWS OF ODLAR YURDU UNIVERSITY
 
 
2017 - № 45 
 
BREKETLƏRİN TƏTBİQİNDƏN SONRA AĞIZ BOŞLUĞUNUN 
MİKROBİOSENOZUNUN KƏMİYYƏT VƏ KEYFİYYƏT 
DƏYİŞİKLİKLƏRİNİN XARAKTERİSTİKASI 
 
İ.Erdoğan  
Odlar Yurdu Universiteti 
Bakı, Koroğlu Rəhimov küç.13 
e-mail: [e-mail] 
 
Açar sözlər: breket, mikroorqanizmlər, gingivit 
Key words: braces, microorganisms, gingivitis 
 
Ortodontik müalicə tədbirləri stomatoloji xidmətin önəmli sahələrindən biri olub, 
son zamanlar geniş  tətbiq olunur. Estetik amillər müasir insanın  əsas tələbatlarından 
biridir. Bütün material və avadanlıqların günü –gündən inkişafına baxmayaraq, 
ortodontik aparat və xüsusilə breketlərin ağız boşluğu və dişlərin üzərinə 
yerləşdirilməsindən sonra onların komponentləri arasında yemək qalıqlarının toplanması 
və sonrada bu yemək qalıqlarının patogen və  şərti –patogen mikroorqanizm 
nümayəndələri üçün qida maddələri mənbəyi oynaması problem olaraq qalır. Belə 
çöküntü və qalıqların mütəmadi olaraq peşəkar səviyyədə  təmizlənməsi dişlərin 
saxlamlığı  və kariesogen amillərdən profilaktikası baxımından vacibdir (1,2,4,5,7).  
Yuxarıda qeyd edilənlərlə yanaşı ortodontik müalicələrdən sonra aparat və vasitələrin 
arasında, dişlərin səthində  və  ağız suyunda müxtəlif mikroorqanizm nümayəndələrinin 
kəmiyyət və keyfiyyət tərkibində baş verən dəyişikliklərin öyrənilməsi aktual mövzunu 
əhatə edir. Ağız boşluğunda adi halda məskunlaşmış mikroorqanizmlərlə  ağız 
boşluğunun yerli müdafiə amilləri arasında müvazinət olur ki, bu müvazinətin sayəsində 
mikroorqanizmlərin həyatda qalmalarının təmin olunmasıyla bərabər ağız boşluğu da 
patoloji proseslərə  məruz qalmır (3,6,8,9). Dişlərdə yaxud ortodontik vasitələrin diş 
çoküntüləri və onların daxilindəki mikroorqanizmlərin toplanması isə qeyd olunan 
balansı patogen amillərin xeyrinə  dəyişdirir. Mikroorqanizmlərin fəaliyyəti nəticəsində 
isə karioz və parodontal iltihabi proseslərin inkişafına gətirib çıxarır.  
Tədqiqatın məqsədi: Breketlərin tətbiqindən sonra ağız boşluğunun 
mikrobiosenozunun kəmiyyət və keyfiyyət dəyişikliklərinin öyrənilməsi. 
Tədqiqatın material və metodları: Bu məqsədlə 15 nəfər ortodontik müalicə 
icra ediləcək və 16 nəfər gingivitdən  əziyyət çəkən pasiyentlər müayinələrə  cəlb 
edilmişdir. Breket tətbiq edilmiş  xəstələrdən müalicəyə başlanmamışdan yəni breketlər 
dişlərə  tətbiq olunmamışdan qabaq, breketlərin tətbiqindən 1 ay və  3 ay sonra üzərinə 
breket lövhələri tətbiq edilmiş dişlərdən, gingivitdən  əziyyət çəkən  şəxslərən isə 
müşahidələrin  əvvəlində diş  ərpi nümunələri ekskavatorla əldə edilərək petri kasasına 
əkilərək ATU –nun Mikrobiologiya laboratoriyasına  Lactobacillus, Streptococcus 
sangius, Streptococcus mutans, Staphylococcus epidermidis, Staphylococcus 
saprophyticus, Candida göbələk cinsləri, Corynebacterium, Pseudomonas və Bacillus 
növ və cinsli mikroorqanizmlərin koloniyalaşma və rast gəlinməsinə görə analiz edilməsi 
üçün göndərilmişdir. Stomatoloji müayinələr parodontal zond və güzgü vasitəsilə  

---