The Archeology of Azerbaijan a brief Discourse
Yüklə 1,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 9 Tamaraydı. Ay Qara Dadaşın oğlu! Quruçayla evinizin arasında at arabası boyda tozlu-torpaqlı yol da vardı. Sel gələndə o çaydan nə qədər qoz-fındıq yığmışıq, ayağı yalın, başı açıq nə qədər quzu otarmışıq!? - Qısa fasilə yarandı. O, ümidlə məndən cavab gözləyirdi, xırdaca gözlərini monitora zilləmişdi. - Genə də tanımadın!? Təəccübləndim. O, məni doğrudan da tanıyırdı. Monitora diqqətlə baxdım, onun üzündə qələbə sevincini açıq-aydın sezdim. Qapını açıb çölə çıxdım... O, bayaq monitorda gördüyümdən də eybəcər idi. Dişləri tökülmüşdü, ucuz siqaret çəkənlərə oxşayırdı. Saç-saqqalı çallaşmışdı. Əynində əsgər gödəkçəsi, dizi sürtülmüş cins, ayağında altı və üstü para-para olmuş ket vardı. Deyəsən, mən onu hardasa görmüşdüm: yəqin zibillikdə eşələnəndə. Sonradan anladım ki, bu cür adamlar bir-birilərinə oxşayırlar. Ruhları yox, həyat tərzləri eynidir. Mən onu, o da məni başdan-ayağa qədər süzdü və öncə o dilləndi, daha doğrusu, bayaq dediklərini təkrar elədi: - Məni tanımadın eləmi, ay Qara Dadaşın oğlu, Qaçaq Dünyamalının nəvəsi, Tamaranın qonşusu, Natiqin, Həmidin sinif yoldaşı?! Ay səni! Bir qara sıpanız da vardı, axırda qatar vurdu, üç turbadan aşağıda. Hə, qatar vurdu, üç turbadan aşağıda... Bir eşşəyə görə dədən bütün rayonu məhkəməyə vermişdi, təsəvvür eliyirsən, bütün ölkəni qatar sürəni bütün ölkə axtarırdı. Tanıdın indi? Tanıdın? O, bu sözü bir neçə dəfə təkrar elədi, sanki yaddaşına arxayın deyildi. - Tanımadın!? Qırışmal! - Tanımadım, - dedim, amma ürəyimdə barmağımı dişlədim. Bu, İmranbəy idi. Mənim sinif yoldaşım. -Tanımazsan da, biz balaca adam, sən də ki, maşallah,- əli ilə boyumu ölçdü, - yuxarılarda. O dey orda... - Kənardan belə görünür, - dedim, - əslində mən xırda adamam. -Qəzetdə şəklini gördüm, dərhal tanıdım, tanıdım... soraqlaşıb tapdım. - Xeyir ola, sən kimsən, axı? - deyə xəbər aldım. - Qulağını bəri elə deyim. www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 10 Qulağımı onun ağzına yaxınlaşdırdım və boynuma alım ki, indicə burnuma pis bir iy vuracağını, burnumun pərlərini «sevindirəcəyini» düşündüm. Ancaq onun ağzından heç bir iy gəlmirdi. O iysiz adam idi, yəni qoxusuz adamlara bənzəyirdi. Bu tip adamlardan hər nə desən gözləmək olardı. Əvvəlcə üşəndim. Sonra yavaş- yavaş özümə gəldim, sifətim duruldu, sanki öz-özümü güzgüdə görürdüm. - Həəə, tanıdım, - dedim, - deməli, sən... O, əli ilə ağzımı yumdu. Danışmağa imkan vermədi. - Sonra, sonra danışarıq, - dedi, - axşam bulvara gəl, «Azneft» meydanının tuşuna - yekə bayrağın altına. «Azneft»in tuşuna ha, ayrı yerə yox! - barmağı ilə məni inandırmağa çalışdı. Yaddaşımı yoxlayırdı, sanki... - Danışdıq, - dedim. O getdi. Yolu keçərkən az qala köhnə bir «Volqa»nın altına düşəcəkdi. O tərəfə adlayandan sonra dönüb mənə tərəf baxdı. Güldü, əlini yellədi. Yəni ki, görüşərik. «Görüşərik», - ürəyimdə dedim və işə qayıtdım. Geri qayıdarkən mühafizəçi üzündə bic bir ifadəylə soruşdu: - Deyəsən, tanıdınız onu? - Tanıdım, - dedim və dərindən köks ötürdüm. Mən onu tanımağına tanımışdım, amma ürəyimi şübhələr cırmaqlayırdı. Bu qədər Amerikada - okeanın o üzündə yaşayasan, dilini dəyişməyəsən. İmranbəy o qədər səlis danışırdı ki, onun uzun müddət Amerikada yaşamasına inanmağım gəlmirdi. Bəlkə də onun danışdıqları öz bildiyim kimi yadımda qalıb. Nəysə... Yox, deyəsən, məndən ayrılanda ingiliscə nəsə dedi. Mən onu sonradan başa düşdüm. «Ekzellənt», yəni əla... Mənsə əlavə edirəm: Əliyül əla. Siz də mızıldanırsınız: Hmm... * * * www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 11 İmranbəy, yəni mənim sinif yoldaşım, universitetin biologiya fakültəsini bitirdikdən üç il sonra Amerikaya köçdü. Buna səbəb məşhur Fulbrayt layihəsini udması oldu. Onun bu uğuru barədə mənə atası danışdı. Yağışlı bir gündə avtobusun basabasında sevinə-sevinə qulağıma dedi ki, İmranbəy Amerika dövlətinin hansısa mükafatını udub, tezliklə ora gedəcək, işləri düzələndən sonra onları da gəlib aparacaq. «Canımız qurtarar bu qaçqınçılıqdan» - dedi. İmranbəygilin ailəsi bir neçə ilə öncə qaçqın düşmüşdü və Keşlə tərəfdəki zavodlardan birinin həyətindəki damda yaşayırdı. Bir dəfə orda olmuşdum, darısqal otağıydı, qabağında taxta-tuxtadan mətbəx kimi bir şey də düzəltmişdilər. İşıq idarəsinin adamları onları yağır eləmişdilər, amma bir qəpik də ala bilmirdilər. Əlahəzrət status imkan vermirdi. Vaxtı ilə qurbağaların üstündə qəribə eksperimentlər aparan, bizi diksindirməkdən həzz alan İmranbəy, imam övladı (babası kəndin axundu idi) istədiyi fakültəyə daxil oldu və elmin daha yüksək fəzalarına qalxmaq, kainatın yaranmasında təkan rolunu oynayan canlıları axtarıb tapmaq üçün dünyanın o biri başına köçdü. Sonradan eşitdim ki, İmranbəy Kaliforniyada hansısa bir universitetin elmi laboratoriyasında işləyir və ora giriş qadağandır. Bu «qadağa», təbii ki, ata- anasının Amerikaya köçmək arzusunu ürəyində qoydu. Mən elə düşünürdüm ki, yəqin o, nüvə laboratoriyasında çalışır və Nevada ştatında hər hansı nüvə silahı sınaqdan keçiriləndə istər-istəməz İmranbəyi xatırlayırdım. İndi o gəlmişdi, daha doğrusu günün-günorta çağı Bakının ortasında zühur eləmişdi. Onu illərlə gözləyən və gözləməkdən bezərək qaçqınlar qəbristanlığının bir küncünə sığınan ata-anasını «sevindirmək» istəmişdi. İmranbəyin ata-anası ağzıdualı adamlar idi. Bəlkə də Tanrının qəzəbindən qorxduqları üçün bir uşaqla kifayətlənmişdilər, amma hamının təəccübünə rəğmən oğlanlarının adını İmranbəy qoymuşdular. Bilmirəm, bəlkə də bu, onların hansısa şıltaq xasiyyətlərinin fəsadıydı, amma fakt faktlığında qalır. Kimlərsə də deyirdi ki, sovet höküməti gələndə Türkiyəyə qaçmış babalarının şərəfinə uşağın adına bir «bəy» sonluğu da artırıblar. Bəziləri Türkiyə məsələsini ortaya atanların saf niyyətinə şübhə edirdi. Onların fikrincə, həmin mərdimazar adamlar İmranbəyin ailəsini gözdən salmaq istəyirlər. Hətta bu barədə Mərkəzi Komitəyə daşdan keçən anonimlər də yazıblar, onları çox çək-çevirə salıblar, nəticədə bir şey sübut edə bilməyiblər. Mən deyərdim ki, sübut eləmək istəməyiblər, hər halda, İmranbəyin babası axund idi, imamların uyuduğu müqəddəs şəhərdə təhsil almışdı, mahalda nüfuzlu adamlardan sayılırdı. Onun yazısına pozu yoxuydu, yazdıqları daşdan keçərdi. Hökümət belə adamın xətrinə dəymək istəməzdi. Yüklə 1,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|