The Archeology of Azerbaijan a brief Discourse
Yüklə 1,54 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 12 Xülasə. İndi İmranbəy, eksperimentlər ustası, həkimi, loğmanı gəlmişdi və axşam məni görüşə çağırırdı. O, qulağıma elə bir söz demişdi ki, ağlım az qala çaşmışdı, keçmiş sinif yoldaşımın dəli olduğuna şəkk-şübhəm qalmamışdı. Amma həm də maraqlı bir söz söyləmişdi və həmin maraq məni istər-istəməz «Azneft»in tuşuna, bulvara aparıb çıxarmalıydı. Bakının ortasında, 21-ci əsrin təzə-təzə tüğyan elədiyi bir zamanda hominidin hansısa bir zirzəmidə gizlənməsi ağlabatan deyildi, amma İmranbəy bunu elə inamla dedi ki, onun sözlərinin doğruluğuna şübhə eləmək düz olmazdı. Hər halda, keçmiş sinif yoldaşımıydı, kəndçimiydi. Ona görə də İmranbəyə inandım. Danışığındakı dəlilik əlamətlərini isə qulaqardına vurdum. Bəlkə ona görə ki, macəralar sorağındaydım, ona ac idim və mənəvi mədəmi doldurmaq fikrindəydim, axtarışdaydım. O, qulağıma qısaca bu sözləri demişdi: «Mən bəşəriyyətin atasını gizlətmişəm. İnanmırsansa, axşam bulvara gəl, Azneftin tuşuna. Azıxantropu - Azıxadamı gör!» Bəşəriyyətin atasını ha, anasını yox. Hamı ana sorağındadı, bu da ata axtarır. Əlbəttə, mən ona inanmaya bilərdim, uşaqlıqda sinif yoldaşım olmuş, indisə məcnun qiyafəsində gəzən bir insandan hər şey gözələmək olardı. Bəlkə mən özüm də bir qədər dəliləşmişdim, İmranbəylə bir kəndin bulağından su içməyim, bir kəndin torpağında gəzməyim, havasını udmağım da bu məsələdə az rol oynamırdı. Azıxadam İmranbəyin ağlına hardan girmişdi? Bəlkə hələ də uşaqlıq xatirəsilə yaşayır? Azıx mağarası kəndimizin yaxınlağındaydı. Bizi ora buraxmırdılar. Mağaranın ərazisi dəmir torla çəpərlənmişdi. Amma o çəpərin bəzi yerləri bizim ayağımızın altında əzilib getmiş, yola çevrilmişdi. Biz tez-tez quzularımızı ora otarmağa aparırdıq. Çəpərlənmiş ərazidə ot çox olduğundan quzuları ora buraxırdıq. Ata- analarımız sovet sədrinin şikayətlərini qulaqardına vururdular. Onlar hardan biləydilər ki, «bəşəriyyətin atasının olduğu yeri» bu qədər urvatsız eləmək olmaz. Hərdən gözdən oğurlanıb, mağaraya girirdik, oranı ələk-vələk edirdik, amma suxurlardan, daş parçalarından və sür-sümükdən başqa heç nə tapmırdıq. Mağaradan rütubət iyi gəlirdi. Evdə bizi qorxuzurdular ki, mağaraya girməyək, orda şər ruhlar var və o şər ruhlar uçan ilanların qəlbindədir, uçan ilanlar da mağaradadır. Amma bilirdik ki, «uçan ilanlar» deyəndə yarasaları nəzərdə tuturlar. Biz yarasalarla dostlaşmışdıq, hətta onları tutub çölə də çıxardır, qanadlarını rezin kimi dartıb uzadandan sonra göyə buraxırdıq, amma onlar dövrə vurmamış geri qayıdır və mağarada öz fəxri yerlərini tuturdular. Gizlənpaç oynayanda yarasaların qıpqırmızı gözlərini gözlərimizdə hiss edirdik. Onlar xırda, məsum gözlərilə bizə www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 13 baxırdılar, yəqin ki, bizi yaxşı görürdülər, amma bizi ələ verməmək üçün səslərini çıxarmırdılar. Biz mağaranın bəri başında oynayırdıq. O biri başa heç kim getmirdi. Ora bizim üçün qorxulu və sirliydi. Turist dəstəsi gələndə əsl kef olurdu. Onlar bizə şirni və saqqız bağışlayırdılar. Hamımız Azığın tarixini əzbər bilirdik. İlk insanın Azıxda olmasıyla fəxr edirdik, hərdən isə onun özünü axtarırdıq, çoxumuzun qəlbində böyük kəşflər yer eləmişdi, şübhəsiz, bu daha çox Azıxantropla bağlıydı. Amma heç kim bu bədheybət, dombaalın məxluqu özünün ulu babası kimi qəbul eləmirdi. Kəsəsi, Azıxantrop bir-birimizi ələ salmaq alətiydi. İndi İmranbəy gəlmişdi, uşaqlıq xatirələrini də özüylə gətirmişdi. Ürəyimin dərinliyində onun gəlişinə sevinirdim də. Amma bu səfil vəziyyətinə acıyırdım, hərdən isə acıqlanırdım. İş yerində rahat otura bilmirdim, tez-tez durub otaqda gəzişir, arakəsmələrdən həmkarlarıma baxırdım. Onlar yerlərində tez-tez qurcalanır, burunlarını silir, saçlarını darayırdılar, mənim kimi darıxırdılar. Onlara bir müddət baxandan və hərəkətlərindən bezəndən sonra iri pəncərənin yanına gəldim və çölə baxdım. Pəncərədən çölə adi cansıxıcı və tutqun bir mənzərə açılırdı. Ora-bura qaçışan adamların arasında İmranbəyə oxşarlarını axtardım, amma eləsi gözə dəymirdi. «Eh, İmranbəy, gör nə günə qalmısan? O boyda axundun nəvəsi, Amerika kimi bir ölkənin alimi...» Bu sualları özüm-özümə verirdim, özüm də elə özümdən şübhələnirdim. Bəlkə, İmranbəy Amerikaya-zada getməyibmiş, hardasa gizlənib, dünyanın axar-baxarına fikir verirmiş, gələcəyinə göz dikən ata-anasının xətrinə dəymək, ümidlərini boşa çıxarmaq istəmirmiş? Hə, suallar konkret, cavablar isə mücərrəd... Amma nə olur-olsun, mən onu tanımışdım, ən azı «qırışmal» sözünə görə. İmranbəy demiş, ekzellənt... Nəhayət, iş qurtardı. Müdir gedən kimi, mən də aradan çıxdım, qaranlığın düşməsini gözləmədən bulvara gəldim və «Azneft»də dalğalanan üçrəngli bayrağa tərəf irəlilədim. O vaxt hələ dünyanın ən böyük bayrağı yoxuydu, «Bayraq meydanı» da tikilməmişdi. Payıza doğru gedirdik, havanın heyva qoxuyan vaxtıydı. Həyətimizdəki sapsarı heyvalar yadıma düşürdü. Sahil sularındakı çirkabla bu qoxu tərs-mütənasib idi. Moskvadan gəlmiş uşaqlıq dostumun balaca qızı demiş, sahil suları «kaka»larla www.kitabxana.net – Milli Virtual Kitabxana 14 doluydu... Amma heyva qoxusu vardı, hərdən burnumun pərlərini qıdıqlayırdı. Sən demə, heyva iyi lap uzaqdan -İmranbəyin komasından gəlirmiş... Küçədə qəribə aura vardı. Kövrək ovqatla romantik ab-hava bir-birinə qarışmışdı. İmranbəy sınıq-salxaq qiyafəsiylə və bu romantikliyə uyğun halda, sanki rəqs edə- edə qarşımda dayanmışdı. Mənə elə gəldi ki, o, illərdir, burada dayanır, burada yaşayır və məni gözləyir. Özü də niyə? Çox vacib bir xəbəri demək üçün. Azıx adamı görmək zarafatdır?! Ay hay! Siz bir onu görəydiniz. Elə bil, bütün bəşəriyyəti ona vermişdilər, çünki bəşəriyyətin atasını o tapmışdı və dədə malı kimi ona yiyələnməliydi... Kafirə min şükür... Bulvarda qaçışan cocuqların səsi qağayıların çığırtısını üstələyirdi. Külək qürur mənbəyimiz olan üçrəngli bayrağımızı yellədirdi, bayraq, sanki bu auraya çəpik çalırdı: şap... şappp... şappp... İmranbəy də məni görən kimi «şapp» elədi: həm əliylə, həm də ağzıyla... * * * - Pulun varsa, bir maşın tut gedək, yoxsa düş dalıma, piyada yürüyək, məni metroya buraxmırlar, avtobusda da dəli kimi baxırlar, - İmranbəy təmtəraqlı qarşılanma «mərasimindən» sonra astaca qulağıma pıçıldadı və uşaq kimi sevindi, - mənə dəli kimi baxırlar, - hırıldadı, - dəli kimi! - Maşınla gedək, - dedim və sarı bir taksi tutub Qaraçuxur istiqamətinə yollandıq. İmranbəy yolboyu bir kəlmə də danışmadı. Yalnız tıxaca düşəndə və maşınlar siqnallayanda qulaqlarını tutub dodağının altında nəsə deyirdi, söyürdü, yəqin yol qayırana da, maşın icad edənə də... Qaraçuxurun çıxacağında taksidən düşdük və neft quyularına tərəf irəlilədik. Düzü, əvvəlcə qorxdum, çünki biz yaşayış olan yerlərin əksinə gedirdik. Qaranlıqda isə dəlidən hər şey gözləmək olardı, amma geri qayıtmağa da ayıb eləyirdim. Yerimirdim, sanki sürünürdüm. İmranbəy mənim tərəddüdlərimi başa düşdü və gülərək: - Deyəsən, qorxursan, ay özündən deyən Qara Dadaşın oğlu, Qaçaq Dünyamalının nəvəsi!? Yüklə 1,54 Mb. Dostları ilə paylaş:
|