T c cumhurđyet üNĐversđtesđ EĞĐTĐm bđLĐmlerđ enstđTÜSÜ

30 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Şekil 19. Toplamsal Renk Sentezi 
 
 
Toplamsal renk sentezinin formülsel ifadesi ise şu şekildedir:  
 
Beyaz ışık= Mavi Işık + Kırmızı Işık +Yeşil Işık 
 
Çıkarıcı  ve  toplamsal  renk  sentezinin  formülsel  ifadeleri  şu  şekildedir 
(Ceyhan, 1999:21):  
 
Mavi Işık + Kırmızı Işık  =  Magenta  =   Beyaz Işık ─Yeşil Işık  
Kırmızı Işık + Yeşil Işık  =      Sarı      =   Beyaz Işık ─ Mavi Işık 
Mavi Işık + Yeşil Işık      =     Cyan     =   Beyaz Işık ─ Kırmızı Işık 
Magenta  + Sarı               =   Kırmızı   =  Beyaz ─ Yeşil ─ mavi 
Magenta + Cyan              =   Mavi       =  Beyaz + Yeşil + Kırmızı 
Cyan + Sarı                      =   Yeşil      =  Beyaz +Mavi + Kırmızı 
Magenta  +  Sarı  +  Cyan  =  Siyah(Nötral  Yoğunluk  )  =  Beyaz  ─  Yeşil  ─ 
Mavi─ Kırmızı 
 
Birbirine  ilave  edilmeleri  halinde  beyaz  ışık  oluşturan  renklere  ise 
“tamamlayıcı  (Koplimenter)  renkler”  denir.  Cyan  ile  kırmızı,  magenta  ile  yeşil  ve 
sarı ile mavi bizleri ilgilendiren tamamlayıcı renklerdir.  

---

31 
 
 
 
Cyan + Kırmızı = Beyaz Işık 
Magenta + Yeşil = Beyaz Işık 
Sarı + Mavi = Beyaz Işık   
                       
Görüldüğü  gibi  her  bir  çıkarıcı  ana  renk,  bir  toplamsal  ana  rengin 
tamamlayıcısıdır.  Toplamsal  ışık  sentezi  sisteminde  üç  ana  renkteki  üç  değişik 
görüntünün üst üste getirilerek projekte edilmesine olanak yoktur. Çünkü her bir renk 
diğerine  engel  olur.  Hâlbuki  çıkarıcı  ana  renkler  sisteminde  ise  çıkarıcı  renklerden 
oluşan  üç  görüntünün  üst  üste  getirilerek  projekte  edilmesi  gerekir  ki,  bu  da  beyaz 
ışıktan gerekli kısmın çıkarılması yoluyla istenilen her renk elde edilebilsin (Gökgöz, 
1977:33). 
 
2.2.3. Işık Kaynağı Olmayan Cisimlerin Renkleri  
 
Bir nesnenin renkli olabilmesi için, o nesnenin üstünden yansıyan ışıklar geri 
gelerek  gözümüzün  ağ  tabakasında  görüntü  oluşturması  gerekir.  Görüntü 
oluşabilmesi  için  ise,  ışık  en  fazla  gerekli  olan  elemandır.  Bu  nedenle  karanlık  bir 
odada hiçbir şey görünmemektedir (Temizsoylu, 1987: 10). 
Işık  kaynağı  olmayan  cisimlerin  renkleri  üzerine  düşen  ışığın  rengine  bağlı 
olarak değişir. Bir cismin görünür rengi o cismin özelliği, aydınlatan ışığın çeşidi ve 
gözlerimizin  o  andaki  haliyle  o  cismin  etrafındaki  cisimlerin  renklerine  bağlıdır. 
Kırmızı  veya  yeşil  bir  ışık  altında  herhangi  bir  maddenin  hâkim  rengi  kırmızı  veya 
yeşildir. Oysaki  aynı madde gün ışığında kendi renginde  görünür.  Bir cismin rengi, 
beyaz ışığın içindeki renklerden geçirdiği veya yansıttığı renktir (Gökgöz, 1977:29). 
Đki ayrı cisme bakıldığında biri yeşil, diğeri beyaz görünüyorsa; birinci cisim normal 
beyaz  ışıkta  gökkuşağının  tüm  renklerini  yeşil  hariç  emmekte,  ikinci  cisim  ise  tüm 
renkleri eksiksiz ve aşağı yukarı eşit miktarda yansıtmaktadır. (Şekil 19) Bir şişenin 
bize  yeşil  görünmesindeki  neden,  şişeden  tam  o  rengi  karakterize  eden  dalga 
boylarındaki  titreşimlerin  yansımasından  dolayıdır.  Bu  olay  cismin  bir  rengi  kendi 
içinde  yansıtması  veya  oluşturması  değildir.  O  cisim  gelen  ışığın  ancak  belli  bir 
kısmını geri yansıtarak o renkte görünmektedir. Bu durumda, rengin nesnelere bağlı 
değişmezlerinden  söz  etmek  gerekir.  Bunun  anlamı  aynı  nesne  renginin,  aynı 

---

32 
 
 
aydınlatma  şartları  tekrar  edildiğinde  yine  aynı  renkte  görünmesi  demektir 
(Temizsoylu, 1987: 9).
 
(Şekil 20) 
 
 
                              
Şekil 20. Cisimlerin Renkleri 
 
Nesnelerin  renkleri,  gelen  ışığın  yutulma  veya  yansıtılma  sırasında  geçirdiği 
değişime göre meydana gelir. Bir cismin, görünür spektrumun bütün dalga boylarını 
kapsayan beyaz ışığın içinde bulunduğu düşünüldüğünde, eğer cisim ışığın tamamına 
yakınını  yansıtmıyorsa  siyah  görünür.  Üzerine  gelen  ışığın  tamamına  yakınını 
yansıtıyorsa beyaz görünür. Eğer ışığın bir kısmını, fakat bütün renkleri aynı oranda 
yansıtırsa  gri  görünür.  Sarı,  mavi  ve  kırmızı  tamamlayıcı  renkler  ise,  yansıyan  ve 
emilen ışınların parçalarıdır (Akıncı, 2004:7).  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

33 
 
 
2.2.4. Dolaylı Işık-Dolaylı Renk 
 
 
 
 
 
  
 
 
 
 
 
 
Resim 8. Renkli Yansıma 
 
Cisimlerin ortamda bulunan renklerden etkilenmesidir. Dolaylı renk, bir  ışık 
kaynağından çıkan bir yüzeye çarpıp yansımasından sonra ikinci bir yüzeye ulaşması 
ile oluşur. Bu renkler çevredeki cisimlerin yansıma renkleridir.  Bunun oluşabilmesi 
için ışık kaynağı, yansıtıcı yüzey ve hedef bir alan olmalıdır.
 
(Resim 8) Gün ışığında 
karışık  aydınlatma,  yani  ikinci  bir  ışık  kaynağının  değişik  renk  ısı  derecesinde 
sağladığı  ışığın  gün  ışığına  ilave  olması,  konunun  yakınında  gayet  parlak  renkli  ve 
kuvvetle aydınlatılmış bir yüzeyin bulunduğu zaman meydana gelir. Böyle bir yüzey, 
konunun  direkt  olarak  aydınlatılmış  taraflarına,  yani  güneş  ışığı  ile  aydınlatılmış 
taraflarına etki etmez. Çünkü güneş ışığının bu yansıyan ışığa göre şiddeti çok daha 
fazladır.  Diğer  taraftan,  konunun  gölgeli  olan  tarafları  ise  bu  yansıyan  ışığın 
etkisinde kalır (Parramόn, 1997: 26). Bir konunun, böyle bir durumda güneşten ışık 
alan  yarısının  renklerinin  tamamen  normal  çıkmasına  karşılık,  diğer  yarısının 
yakında  bulunan  bir  su  birikintisinin  ya  da  yeşil  çimenden  yansıyan  ışınların 
etkisiyle, yeşil ya da mavi renge dönüştüğü görülür.  
Ay  ışığı  dolaylı  ışık  ile  benzerlik  gösterir.  Ay,  ışık  vericidir,  ışığı  yansıtır 
fakat onun enerjisini göndermez. Yüzeyi, güneşin ışıklarını dünyaya yansıtır. 
Işığın  yol  aldığı  her  seferde,  kendisinden  bir  kısmı  dağılarak  kaybolur.  Ay 
ışığı, gün ışığından daha zayıftır. Çünkü yol boyunca önce güneşten aya, sonra aydan 
dünyaya ulaşarak büyük kısmı dağılır ve kaybolur. Ay ışığı yine iyi bir yansıtıcıdır. 

---