T c cumhurđyet üNĐversđtesđ EĞĐTĐm bđLĐmlerđ enstđTÜSÜ

58 
 
 
Kahverengi  de,  bir  renk  tanımı  değildir.  Grileşmiş  renkler  içerisinde  yerini 
alır.  Fakat  kahverengi  soğuk  bir  renkten  çok  turuncu  ya  da  kırmızı  içerir.  Renkler 
daha az ya da daha çok kahverengi olmazlar. Fakat kahverengi, daha az ya da daha 
çok kırmızı, turuncu, sarı hatta mavi ya da yeşil olabilir (Holtzschue, 2009:58) 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
                           
                                         
 
 
 
Şekil 27. Grileşmiş Renkler 
 
 
 Bu  son  renk  grubuna  alınabilecek  bir  başka  renk  türü  de,  ana  renkler  ve 
karışım renklerine siyah ve beyazın karıştırılması ile elde edilen grinin katılması ile 
elde  edilen  tümüyle  farklı  renk  tonlarıdır  (Temizsoylu,  1987:  13).  Griler,  turuncu 
griler  ya  da  mavi  griler  gibi  değil  soğuk  griler  ve  sıcak  griler  olarak  kategorize 
edilirler.  Bazen  bu  sıcaklık  ya  da  soğukluk  oldukça  belirgindir.  Bazen  de  sadece 
başka  bir  gri  ile  kıyaslanınca  fark  edilirler.  Sıcak  ve  soğuk  griler  yan  yana 
geldiklerinde  tamamlayıcı  kontrastlık  bunların  arasında  bir  farklılık  olarak  ortaya 
çıkar  ve  anında  belirginleşir.  Bundan  dolayı,  griler  eşzamanlı  kontrastı  ortaya 
çıkarmak için ideal bir yüzey sağlarlar (Holtzschue, 2009:58).  
 
 

---

59 
 
 
2.4.2. Renkler Arasındaki Đlişkiler 
 
Renklerin  bir  arada  bulunuşlulukları  çeşitli  etkiler  oluşturmaktadır.  Renkler 
arasındaki  etkileşimleri  sistemli  bir  şekilde  anlayabilmek  için  ise,  renk  çemberleri 
oluşturulmaktadır. 
Renk  Çemberi,  görülebilir  bütün  renk  tonlarının  sergilendiği  bir  çemberdir. 
Bir spektrum ayrıca, renk tekerleği ya da sanatçı spektrumu olarak da isimlendirilir. 
Đnsanın, görme alanında tek bir dairenin içine sığdırılabilecek, oldukça fazla renk özü 
vardır. Ancak renk çemberine dikkatlice bakıldığında temelde üç ana renk olan sarı, 
kırmızı  ve  mavi  ve  bunların  karışımları  olan  ara  renklerden  oluştuğu  görülür.  Renk 
çemberi,  bu  6  renk  özü  ve  bunların  geçiş  aralıklarını  kapsar  (Kılıçkan  ve  Kılıçkan, 
1993,76).  Renk  çemberindeki  renkler,  gökkuşağı  ve  prizma  renklerine  göre 
sıralanmıştır. Renklerin öğretilmesinde renklerin birbirleriyle ilişkileri, karışımları ve 
etkilerinin  anlaşılmasında,  renk  çemberi  temel  teşkil  etmektedir  (Demir,  1993:35). 
(Şekil 28) 
       
 
 
 
 
 
 
 
 
 
                                                    
 
                                    
Şekil 28. Renk Çemberi 
 
  Renk çemberi, renk özlerinin 6 ya da 12 tanesi ile sınırlandırılmıştır. Çünkü 
bu kısa ve  yeterince açıklayıcı bir şekildir. Çemberde ortada bulunan üçgeni üç eşit 
parçaya  böldüğümüzde,  üst  kısmında  sarı,  alt  sağında  kırmızı,  alt  solunda  mavi 

---

60 
 
 
bulunmaktadır.  Đki  ana  rengin  orta  kısmına  ise  bu  iki  ana  rengin  karışımından  elde 
edilen tamamlayıcı renkler (turuncu, yeşil, mor) yerleştirilir. Çemberdeki renkler ise, 
ortadaki  renklerin  karşısında  aynı  renkler  ve  ikinci  karışım  ara  renkler  olarak 
düzenlenmiştir.  Her  bir  renk  özünün  yelpazesi  içinde  eklemeli  renk  özleri  dahil 
edildiği sürece renk özü geçiş aralıklarının sayısı çoğaltılabilir. 6, 12, 24, 36, 48, 96 
ya da daha fazla renk özü kullanılabilir (Demir, 1993:36).  
 
2.4.2.1. Yakın Renkler 
 
Yakın  renkler;  bir  ana  renk,  bir  ara  renk  ve  bunların  arasındaki  bütün  renk 
özlerine dayanan bir renkler grubudur. Tasarımlarda en çok bu renklere başvurulur. 
Bunlar,  kırmızı-turuncu-sarı,  sarı-yeşil-mavi,  kırmızı-mor-mavi,  mor-kırmızı-
turuncu,  mor-mavi-yeşil,  turuncu-sarı-yeşil  gibi  renk  çemberinde  yan  yana  gelen 
renklerdir.  Bu  renkler,  üçlü  bir  araya  gelebildikleri  gibi,  yan  yana  bulunan  renk 
çiftleri de, yakın renk gruplarını oluştururlar (yeşil-mavi, mavi-mor, sarı-turuncu vb.)  
(Temizsoylu,  1987:  13).  Bu  renkler  bir  araya  geldiklerinde  birbirlerini  ne  ön  plana 
çıkarırlar ne de birbirlerinin renk etkilerini bastırırlar (Abacı ,2007:63). 
 
 Benzer renkler, iki ana rengi içerecek biçimde gruplar oluşturur. Ana bir renk 
gruba hakimdir ve gruptaki her bir renk ana renkten %50 kadarını içerir. 
 
                    Mavi, mavi-Mor, Mor (mavi ağırlıklı) 
                    Mavi, Mavi-Yeşil, Yeşil( Mavi ağırlıklı) 
                    Sarı, Sarı-Yeşil, Yeşil (Sarı ağırlıklı) 
                    Sarı, Sarı- turuncu, Turuncu(Sarı ağırlıklı) 
                    Kırmızı, Kırmızı-Mor, Mor (Kırmızı ağırlıklı) 
                    Kırmızı, Kırmızı-Turuncu, Turuncu (Kırmızı ağırlıklı) 
 
2.4.2.2.Uzak Renkler 
 
Üç  ana  renkten  oluşan  renklere  denir.    Bu  renkler  birbirleriyle  yakınlık 
kuramadıkları  gibi  birbirlerini  tamamlayamazlar  da.  Bilinen  üç  karışım  rengi  de                  
(  turuncu,  yeşil,  mor),  uzak  renkleri  oluşturmasına  rağmen,  her  birinin  içerisinde 

---

61 
 
 
diğer  renklerin  içerisinde  bulunan  renklerden  bulunduğu  için  oranlarındaki  renksel 
ilişki ana renklerin arasında bulunan renksel ilişkiden farklıdır  (Abacı, 2007:63). 
 
 
2.4.2.3.Zıt veya Tamamlayıcı Renkler 
 
          
 
 
 
 
                                   
 
Şekil 29. Tamamlayıcı (Zıt) Renkler 
  
Renk  skalasında,  bir  ana  renk  ve  onun  karşısındaki  diğer  iki  ana  rengin 
karışımından  oluşan  renk,  ilişki  bakımından  renksel  karşıtlığı,  zıtlığı  veya 
tamamlayıcılığı  oluşturur.  Bunlar  renk  çemberinde  karşı  karşıya  gelen  renklerdir. 
(Şekil 29) Đster 6 ister 96 renkle oluşturulan bir renk skalasının merkezinden düz bir 
çizgi çekildiğinde, çizginin her iki ucu bir tamamlayıcı renge denk gelir. Bu iki renk 
tamamlayıcı  çift  olarak  isimlendirilir.  Kırmızı  yeşilin,  mavi  turuncunun,  sarı  morun 
karşıtıdır  (Abacı,  2007:63).  Birbirlerinin  karşılarına  düşen  renkler  birbirleriyle  yan 
yana  geldiklerinde  en  büyük  kontrastı  sağlayacaktır.  Bu  renkler  birbirlerinin 
tamamlayıcısı olduklarından bir  arada kullanıldıklarında birbirlerinin etkisini artırır, 
birbirlerini daha dikkat çekici duruma getirirler (Çağlarca, 1985:41). 
 
2.4.2.4.Sıcak ve Soğuk Renkler 
 
Renkler  psikolojik  etkisine  göre  sınıflandırılırken,  insanda  oluşturdukları 
sıcaklık ve serinlik etkisine göre ikiye ayrılırlar. 
 
Sıcak  renkler  kırmızı,  turuncu  ve  sarıdır.  Sıcak  renklerin  dalga  boyları, 
genellikle kısa ve yüksek titreşimli olduklarından, insan gözündeki ağ tabakasına en 

---