T c cumhurđyet üNĐversđtesđ EĞĐTĐm bđLĐmlerđ enstđTÜSÜ

34 
 
 
Çünkü  ay  ışığında  da  kitap  okuyabilmek  mümkündür.  Dolaylı  ışık  da  ay  ışığının 
yaptığını  yapar.  Genel  ışık,  beyaz  yansıtıcı  yüzeye  ulaştığında  tekrar  yansıyarak 
hedeflenen  yüzey  ya  da  nesneye  yönelir.  Yol  boyunca  oluşan  ışık  kaybı  ulaşılan 
yüzeyin doğrudan ışığa kıyasla daha karanlık görünmesini sağlayacak, fakat renginde 
bir değişik olmayacaktır (Holtzschue, 2009:27)         
   
2.2.5.Işığı Değiştirmek: Yüzeyler 
 
Yüzey,  bir  şeyin  en  üst  katmanı,  derisidir.  Bir  ışık  kaynağının  pozisyonu, 
nesneye ulaşan ışığın açısını belirler. Bir yüzeyin yapısı, uzaklaşan, yansıyan,  seken 
ışığın  yönünü  belirler.  Yansıyan  ışığın  yönü,  bir  rengin  karanlık  ya  da  aydınlık 
terimlerine  göre  algılanmasını  belirler.  Yüzey  dokusundaki  farklılıklar,  yansıyan 
ışığın mevcut rengini etkilemez. 
 
2.2.5.1. Pürüzlü-Pürüzsüz Yüzeyler 
 
Pürüzlü yüzeye sahip bir nesne ve pürüzsüz yüzeye sahip bir nesne eğer aynı 
renklendiricilere sahipse aynı dalga boylarını verirler. Fakat pürüzsüz bir yüzey, ışığı 
daha doğrudan verirken, pürüzlü bir yüzey böyle veremez. (Resim 9) 
Pürüzlü yüzeyler ışığı parçalı olarak yansıtırlar. Yoğun dokulu ya da düzensiz 
pürüzlü  yüzeyler,  ışığı  pek  çok  yönden  dağıtarak  koyu,  orta  ya  da  ışıklı  alanlar  ile 
benekli gibi görünür. Rengin koyu açık varyasyonları, dokulu bir yüzeyi, dinamik ve 
canlı hale getirir (Holtzschue, 2009:21,22). 
 
 
 
 
 
 
 
 
Resim 9. Pürüzlü-Pürüzsüz Yüzeyler 
 

---

35 
 
 
2.2.5.2. Parlak Yüzeyler 
 
 Işığı gözümüze doğrudan yansıtırlar. Bunlar, ayna gibi yansıtıcı yüzeylerdir. 
Işığı öylesine doğrudan yansıtırlar ki göze ulaşan ışık, beyaz ışık olarak algılanacak 
kadar  şiddetliyken  çok  az  miktardaki  ışık  renklendiricilere  ulaşabilir.  Yansıtıcı 
yüzeyler hareketlidirler. Bu yüzeyler, beyaz ışığı doğrudan yansıtırken koyu renkleri 
de renklendiriciye ulaşmadan saptırarak gözü kamaştırırlar. (Resim 10) 
 
 
 
 
 
 
 
                                                  
 
Resim 10. Parlak Yüzeyler 
 
Yansıtıcı  yüzeylerin  olağanüstü  yansıtmaları,  onların  rengini  yorumlamayı 
güçleştirir. 
 
Az  miktardaki  ışık  görmeyi  zorlaştırır.  Aşırı  ve  kontrolsüz  ışık  da  renk 
algısını  zayıflatabilir.  Aşırı  parlaklık,  gelen  ışığın  fiziksel  yorgunluk  yapacak 
seviyedeki  abartılı  halidir.  Aşırı  parlaklık,  renk  algısını  yok  ederek  geçici  körlük 
yapar. Aşırı parlaklık, ışığın niteliği azaltılarak, ışığın  ya da ışıkların  geldiği  yönler 
değiştirilerek, ışık kaynaklarını ayarlamakla düzeltilebilir (Holtzschue, 2009:23). 
 
 2.2.5.3. Mat Yüzeyler 
 
 Mat  bir  yüzey  de  neredeyse  pürüzsüz  bir  yüzeydir.  Mat  yüzeylerin 
pürüzlülüğü  çıplak  gözle  bakmak  için  oldukça  hoştur.  Mat  bir  yüzeyde  ışık, 
düzgünce  dağılır,  yayılır  ve  böylece  yüzeyden  seken  ışık  her  tür  bakış  açısı  için 
değişmez olur. Mat bir yüzeyin rengi, üzeri işlenmiş bir kâğıtta görüldüğü gibi, kolay 

---

36 
 
 
görülebilir ve anlaşılabilir bir düzlüğe ve tek düzeliğe sahiptir (Holtzschue, 2009:22). 
(Resim 11) 
 
 
 
 
 
 
 
                                               
 
 
 
                                               
Resim 11. Mat Yüzeyler 
 
2.2.6. Renk Isı Derecesinin Ölçülmesi 
 
 Işığın renk kalitesinin teknik tanımı renk sıcaklığı ile yapılır.
 
Işık o sıcaklıkta 
bir  kaynaktan  geliyormuş  gibi  kabul  edilir.  Işık  kaynağının  sıcaklığı  arttıkça,  mavi 
bileşen artar, kırmızı azalır.  
Bütün  elektrik  lambaları  voltaj  değişiklikleri  ve  lamba  ömrünün  değişik 
aşamalarında  üzerinde  belirtilen  renk  ısı  derecesinde  ışık  vermeyebilir.  Gün  ışığı 
renk  ısı  derecesi  ise  saatten  saate,  günden  güne  değişir.  Đnsan  gözü,  renk 
sıcaklığındaki değişimlere kolayca adapte olur. Gün ışığı, ev aydınlatmalarımıza göre 
de  farklılık  gösterir,  daha  mavidir.  Đç  mekândan  dışarı  çıkıldığında  göz  aradaki 
farklılığa  uyum  sağlar.  Konu  renklerinin  aynen  saptanması  istenilen  durumlarda 
mevcut  ışığın  renk  ısı  derecesinin  kesinlikle  ölçülmesi  ve  buna  göre  çalışma 
yapılması gerekir (Hacioğlu, 2007:51). 
 
 

---

37 
 
 
 
 
Resim 12. Color Temperature Meter 
 
Renk  ısı  derecesinin  ölçülmesi  için  “Color  Temperature  Meter”  denen,  ilke 
olarak  pozometreye  benzer  ölçme  aletleri  kullanılır.  (Resim  12)  Piyasada  birçok 
değişik  imalat  tipinde  ve  yapı  olarak  iki  değişik  tipte  renk  ısı  derecesi  ölçme  aleti 
bulunur. Hangi marka ya da hangi yapıda olursa olsun bütün bu aletler, mevcut ışığın 
içindeki  yeşil  ışınlar  miktarını  sabit  kabul  ederek  spektrumun  iki  ucunu  oluşturan 
kırmızı ve mavi renklerin birbirine oranını ölçerek bunu renk ısı derecesi cinsinden 
belirtirler. Bunlardan başka, içinde yeşil oranı değişen başka kaynaklar da hayatımıza 
girmiştir.  Bunlar  florasan  lambalar,  sodyum  ve  civa  buharlı  lambalar  vb.dir.  Bu 
yüzden sadece mavi/kırmızı dengesini değil yeşil/magenta dengesini de ölçen aletler 
yapılmıştır.  Üç  ana  rengin  oranını  ölçmesine  bağlı  olarak  bu  cihazlara 
“tricolormetre” denilmektedir (Kanburoğlu, 2002:102). 
 
Pratikte ve teknikte ışık kaynaklarının renk kalitesi sağladıkları ışığın renk ısı 
derecesiyle ifade edilir ve renk ısı derecesi birimi Kelvin’dir. Kelvin derecesi mutlak 
sıfırdan  başlayarak  sıcaklıkların  ölçü  derecesidir.  Sembolü  ise 
o
K’dır.  Bu  basit 
olarak,  Santigrad  veya  Fahrenheit  gibi  bir  sıcaklıktır.  Fakat  derece  büyüklükleri 
birbirinden  farklıdır.  Đstatiksel  ısı  kuramına  göre  mutlak  sıfır  sıcaklığındaki 
cisimlerde  moleküllerin  hareketi  tamamen  durur.  Fakat  bu  sıcaklığa  erişmek 
olanaksızdır.  Sıfır  Kelvin,  -273.16°C’tır.  Başka  bir  deyişle  Santigrat  ölçeğinde 
mutlak sıfırın (0) değeri 273,16
o
K’dır (Hacioğlu, 2007:51). 
 

---