T c cumhurđyet üNĐversđtesđ EĞĐTĐm bđLĐmlerđ enstđTÜSÜ

20 
 
 
vereceği  ışık  miktarı  ve  renk  ısı  derecesi  lambaya  uygulanan  akımın  voltajına 
bağlıdır. Tungsten fitilli lambaların bir çeşitli evlerde kullanılan ampullerdir. Bunlara 
da  fitilin  gücü  kadar  voltaj  verilir  ve  oldukça  uzun  süre  ışık  sağlanır  (Kanburoğlu, 
2002:105).(Resim 1) 
 
 
    
 
 
                    
 
 
 
Resim 1. Tungsten Fitilli Lamba 
 
2.1.3.2.2. Ark Lambaları     
                                
Değişik tipte ark lambaları vardır. Fakat bunların çalışma ilkeleri aynıdır. Đki 
elektron  arasından  akım  geçirilerek  ışık  elde  edilir.    En  çok  karşılaşılan  tipi  kömür 
elektrotlu ark lambalarıdır (Gökgöz, 1977:111). (Resim 2) 
 
 
 
 
 
 
 
 
                                 
 
Resim 2. Ark Lambalar 
 
 

---

21 
 
 
2.1.3.2.3. Buharlı Lambalar 
 
 
 
 
 
 
 
                          
 
 
 
Resim 3. Sodyum Buharlı Lamba 
 
 Bu  lambalar  basıncı  düşürülmüş  bazı  gazların  içinden  elektrik  akımı 
geçirilmesi  halinde  gazların  ışık  yaymaları  ilkesine  dayanır.  Yayılan  ışığın  dalga 
boyu  gazın  özelliğine  bağlıdır  ve  bu  ışığın  meydana  gelişi  “rezonans  vibrasyonu” 
denilen  bir  fizik  olayının  sonucudur.  Işığın  meydana  gelmesi  fitilli  ve  ark 
lambalarında  olduğu  gibi  ısı  ile  birlikte  olmayabilir.  Bu  tipin  en  çok  karşılaşılan 
çeşitleri cıva buharlı ve sodyum buharlı lambalardır (Gökgöz, 1977:111). (Resim 3) 
 
2.1.3.2.4. Akkor Lambalar  
 
Güneş  gibi  yanarak  ışık  çıkarırlar.  Onların  yaydıkları  ışık  ısının  bir 
sonucudur.  Ayrıca  güneş  gibi  akkor  ışık  kaynakları  da  devamlı  bir  spektrum  olarak 
görülebilir  dalga  boyları  yayarlar.  Mum  ışığı,  ateş  ve  akkor  lambalar,  en  doğal 
biçimde algılanırlar. Çünkü onların yaydıkları ışık, güneş ışığı ile aynı yoldan yayılır 
(Holtzschue, 2009:15). 
 
Akkor lambanın açıkça belli olan beyazlığı yandığı ısı derecesine bağlıdır ve 
buna  renk  sıcaklığı  denir.  Lambaların  renk  sıcaklığı  Kelvin  (K)  ile  ölçülür.  Tipik 
akkor  lambalar  yaklaşık  2600-3000  K.  gibi  görece  düşük  sıcaklıklarda  yanarlar  ve 
ılık  bir  sıcaklık  vererek  sarı  ışık  yayarlar.  Yeşil  ya  da  mavidense,  kırmızı-turuncu-
sarı alanda daha fazla enerji ortaya çıkar. Daha yüksek sıcaklıklarda yanan lambalar 

---

22 
 
 
“mavileştirici” ışık  yayarken; “beyaz” ışık en  yüksek sıcaklıkta oluşur.  Isı-ışık-renk 
ilişkisi gündelik dilde de bilinmektedir. Örneğin, “beyaz sıcak”ın “kırmızı sıcak”tan 
daha tehlikeli olduğunun bilinmesi gibi (Holtzschue, 2009:16). 
 
 2.1.3.2.5. Flüoresan Lambalar                                     
 
Flüoresan  lambalar  tamamıyla  farklı  bir  yöntem  ile  ışık  üretirler.  Cam  bir 
tüpün  içi,  elektrik  enerjisi  yüklendiğinde  ışık  yayan  bir  madde  olan  fosfor  ile 
kaplanmıştır. Bu lambalar buharlı lambalar ilkesinin gelişmesinin bir sonucudur. Đçi 
genellikle  cıva  buharı  ile  dolu  bir  tüpten  oluşan  buharlı  lamba  tipidir.  Buharlı 
lambalardan  ayrımı,  tüp  iç  yüzeyinin  flüoresan  bir  madde  ile  kaplanmış  olmasıdır. 
Flüoresan  cisimler  morötesi(ultraviyole)  ışınları  kırmızı  ışık  haline  çevirirler  ve 
lambanın  ışığını  beyaz  yaparlar.  Flüoresan  lambaların  sağladığı  ışığın  ısı  derecesi, 
kullanılan  flüoresan  maddenin  özelliğine  bağlıdır.  Doğal  gün  ışığı  ve  sıcak  etkili 
olmak üzere değişik renk ısı derecelerinde yapılırlar (Kanburoğlu, 2002:98). (Resim 
4) 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Resim 4. Flüoresan Lamba 
 
Flüoresan  bir  kaynaktan  çıkan  ışık,  akkor  ışığa  benzeyen  bir  şekilde  doğal 
olarak  algılanamaz.  Flüoresan  lambalar,  akkor  ışığın  karakteristik  olan  sürekli 
spektrumunu  üretemezler.  Bunun  yerine  enerjinin  farklı  renk  şeritleri  olarak  ışık 

---

23 
 
 
yayarlar. Pek çok farklı spektral yayılım veren Flüoresan lambalar olmasına rağmen 
tipik  bir  Flüoresan  lamba  neredeyse  bütün  dalga  boylarını  eşit  olarak  verir 
(Holtzschue, 2009:16). 
 
2.1.3.2.6. Flaş  
 
Flaş  ampulleri  buharlı  lambalar  ilkesinin  diğer  bir  uygulama  alanıdır. 
Tamamıyla  gün  ışığı  vermek  için  yapılırlar.  Yapıları  da  elektroniktir  (Kanburoğlu, 
2002:99). Flaş lambaların renk ısıları 3800 K. derecesi kadardır. 
 
2.1.3.2.7. Neon Đşaretler 
 
  
 
 
 
 
 
 
 
Resim 5. Neon Lamba 
 
Sadece bir  ya da birkaç dalga boyu  yayan bir lambadır, renkle ışık verebilir. 
Dalga boylarının dar bir kısmını yayan ışığa örnek olarak gösterilebilir (Holtzschue, 
2009:15). (Resim 5)   
 
 
 
 
 
 
 
 

---

24 
 
 
2.1.3.2.8. Sodyum Lambaları 
 
 
 
 
 
 
 
 
Resim 6. Sodyum Lamba 
 
Dalga  boylarının  dar  bir  kısmını  yayan  ışığa  başka  bir  örnek  olarak 
gösterilebilirler.  Şehirlerarası  yollarda  ve  parklarda  sıklıkla  kullanılırlar.  Yüksek 
aydınlatma  seviyeleri  sunarlar  fakat  yaydıkları  ışık  sarıdır  (Holtzschue,  2009:15). 
(Resim 6)   
 
Bunlardan  başka  yapay  ışık  kaynakları  olarak,  havagazı  lambaları,  asetilen 
lambaları,  petrol  lambaları,  kandiller,  magnezyum  lambaları  ve  mum  kullanılır 
(Gökgöz, 1977:111). 
 
Görünür  spektrumun  kırmızı,  yeşil  ve  mavi  olmak  üzere  üç  ana  banda 
ayrıldığı  göz  önüne  alındığında  herhangi  bir  ışık  kaynağının  verdiği  ışığın  renk 
kalitesi,  bu  ışık  içinde  mevcut  olan  kırmızı,  yeşil  ve  mavi  ışınların  yüzde  oranıyla 
ifade edilebilir. Bir karşılaştırma yapabilmek için gün ışığında bu üç ana rengin eşit 
miktarda bulunduğu kabul edilirse, yaklaşık ve çok basit bir analiz şu değerleri verir 
(Gökgöz, 1977:34) (Tablo 2): 
 
 
 
 

---