Sona Vəliyeva İŞIĞa gedən yol roman Bakı – 2016
Yüklə 3,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İsmayıl Tağıyev (1865-1921)
756 Əlimərdan bəy tək gəlməsinin səbəbini belə izah etməyə çalışdı. Həsən bəy: – Nə zaman gedirsən? – Sabah. – Əlimərdan, baxıram Dövlət Dumasının Azərbaycandan seçilən üzvləri, maşallah, çox fəaldırlar. Xüsusilə, sənin dostun İsmayıl Ziyadxanov. Onun o günkü çıxışı aləm idi. Rusların köçürmə siyasətini necə gözəl izah etdi. Çox cəsarətli çıxış idi. Onun bu çıxışı ermənilərin açıq-aşkar kimlər tərəfindən qızışdırılmasını ifşa etdi. Həm də aqrar məsələləri qaldırdı, azərbaycanlıların hüquq- larının qeyri-müsəlman millətlərlə eyniləşdirilməsini tələb etdi. Çox cəsarətli addım idi. Bir də siz heç vaxt arxayın olmayın ki, bu kadetlər partiyası “bütün xalqların eyni hüquqlu olması”nı dəstəkləyir, onlar öz mənafelərini təmin etmək üçün belə deyirlər. Əvvəlində-sonunda onlar da ruslar və ermənilərlə eyni bulaqdan su içirlər. Yaxşı, Hacı Zeynalabdinin oğlu niyə iclaslara qatılmır? Axı o da Dumaya üzv seçilib. – Bilirəm indi niyə gəlmir, amma sonrakı iclaslara gələcək, ya yox, onu bilmirəm. Dünən o hətta Əhməd bəy Ağayevdən Məhəmməd Şahtaxtılı ilə İsmayıl Tağıyevin 184 Dumada iştirak edib-etməyəcəyini öyrənməyi xahiş etmişdi. Sonradan məlum oldu ki, İsmayıl Tağıyev kadetlərin sağ qanadına mənsub olduğundan “bütün millətlərin hüquq bərabərliyi”ni müdafiə edərək, ayrıca bir müsəlman partiyasının işində iştirak etməyəcəyini bəyan edib. – Bilirsən, oğlum, sənə bir şey söyləyim, bunu heç zaman unutmayın, siyasət elə bir sahədir ki, əvvəlində-sonunda mübarizənin amalında təmsil etdiyin xalqın, millətin mənafeyi durmursa, onun azad, firəvan olması üçün çalışılmırsa, həmin siyasətin heç bir mə nası da olmayacaq. Tutalım ki, sən və dostların, digər Duma üzvləri millətin azad olması üçün apardığınız mübarizədə qalib gəldiniz. Digər xalqlar da, əlbəttə ki, sizdən örnək alaraq eyni işi görməyə çalışacaqlar. Bax, o zaman sizin fəaliyyətinizdə zid - 184
Duması üzvü (Hacı Zeynalabdin Tağıyevin oğlu) 757 diyyətlər meydana gələ bilər. Bu məsələdə bəşəri hisslərlə mil- lət çilik arasındakı ortaq həddi tapa bilsəniz, konkret bir millətin hüquqlarını təmin etməklə yanaşı, ümumən, insan hüquqlarına da söykənsəniz, yaxşı bir nümunə yarada bilərsiniz. – Həsən bəy, kaş siz də bizimlə Dumada olaydınız. II Dövlət Dumasının iclası tarixi hadisələrlə zəngin olacaq, – Əlimərdan bəy bildirdi. – Mən də yaxşılaşan kimi burdakı işlərlə məşğul olacam. “Kaspi”ni də başlı-başına qoymaq olmaz. Həm də Ələkbər böyü- yüb, gözümüz üstündə olmalıdır. Sən uşaqlardan, “Kaspi”dən ar xa- yın ol, get siyasi fəaliyyətində ol. Əlimərdan, sənə bir sözüm də var. – Buyurun! – Sənin səfərlərin uzun çəkir. Dünyanın işini bilmək olmaz. Nə deyim? Necə deyim? Mən bütün ailəmi sənə tapşırıram, yalnız sənə ümid edə bilərəm. Midhət hələ gəncdir, özü də çox ötkəm və çılğındır, odur ki, içimdəkiləri sənə deyirəm. Bax, bu qəhvəyi qovluqda mənim vəsiyyətnaməm var, orada hər şeyi yazmışam. – Həsən bəy, məni kövrəldirsən, amma olsun, vəsiyyət yüngüllük gətirir, deyərlər. – Bilirsən, məndən sonra torpağımın və evimin satılmamasını, bərabər olaraq uşaqlarımın, xanımımın arasında bölünməsini istə- yirəm.
Hər halda, sənin bilməyin vacibdir. Məndən sonra sən bu evin böyüyüsən. Bax, budur, – Həsən bəy qovluğu açaraq vəsiy yət na- məni göstərib ucadan oxumağa başladı: “Vəsiyyətnamə. Aşağıda imza edən mən – Bakı şəhərində ya şa yan, Göyçay qəzasının Zərdab kəndində torpaq sahibi, sa- ray müşaviri Həsən bəy Məlikov 1907-ci il sentyabrın 20-də, sağlam düşüncə və möhkəm yaddaşla, öləcəyim ehtimalı ilə bu vəsiyyətnaməni tərtib etdim: 1. Mənim öz əməyimlə qazandığım daşınmaz əmlakımı: yəni: a) Göyçay qəzasının Qarabörk kəndi yanında praporşik Ağa- bəy Əbdürəhman Sultanovdan aldığım torpaq sahəsini: şimaldan Kaspar arxı-köhnə su kəməri qanovu, cənubdan Qazyan kəndinin sakini Molla Əlinin bağ qanovu sərhədində; şimaldan cənuba min
758 yüz on sajen uzunluğunda və qərbdən şərqə Qazyan arxından başlayaraq şimalda Kaspar arxı üzrə və cənubda Molla Əlinin bağ qanovu üzrə üç yüz on sajen enində, şərqdə sahənin enini göstərən bu iki xəttin uclarını birləşdirən min yüz on sajen uzunluğunda düz xətt sərhədində iki yüz desyatinə bərabər şumluq torpaq sahəsini; b) Göyçay qəzasının Çərəkə kəndi yanında təqribən yüz desyatinə bərabər şumluq torpaq sahəsini, yəni şərqdən Lək arxı, qərbdən Xan arxı, şimaldan Xan arxından qanov ayrıldığı yerdən başlanan düz xətt sərhədində sahənin yarısını, şərqdən Lək arxı ilə birləşənədək, Əli bəy Çərəkənskinin, Məmməd bəyin və başqalarının vərəsələrindən satın alınmış sahəni, v) Zərdab və Kür bağlarının bütün torpaqlarının altıda bir hissəsini (həmin hissə bu torpaqlar barəsində mərzçəkmə işinin tətbiqinə görə mükafat olaraq mənə verilməlidir) mən, öz uşaqlarımdan – qanuni vərəsələrimdən və başqa qohum-əqrə bam- dan başqa, arvadım Hənifə xanım Məlikovaya vəsiyyət edirəm; o, əməyimlə qazandığım yuxarıda sadalanan əmlaka ölümümdən sonra öz əmlakı kimi sahib olmaq, ondan istifadə etmək və onun barəsində sərəncam vermək ixtiyarına malikdir. 2. Adını çəkdiyim arvadım uşaqlarımı – oğlum Səffət bəy və qızım Qəribsoltan Məlikovları yaxşı saxlamağa və tərbiyə et məyə, ha belə ehsan vermək və dəfn üçün xərc çəkmək əvəzinə, öz mü la - hizəsinə görə xalq maarifinin ehtiyacları üçün ianə verməyə borcludur. 3. Arvadım Hənifə xanım əmlakı heç kəsə tamamilə və ya qismən vəsiyyət etmək, bağışlamaq və satmaq ixtiyarına malik deyil, bu əmlak, onun ölümündən sonra bərabər hissələrdə uşaq- lara – Midhət bəyə, Səffət bəyə, Pəri xanım Topçubaşovaya, Qəribsoltana keçməlidir. 1907-ci il 20 sentyabr”. Əlimərdan bəy Həsən bəyi, nə qədər ağır olsa da, səsi titrəyə- titrəyə öz əlilə yazdığı vəsiyyətnaməni son nöqtəsinə qədər oxuyan qayınatasını axıra qədər dinlədi. Kövrəlsə də, özünü ələ alıb dedi: – Həsən bəy, siz hələ yüz il yaşayacaqsınız. Nə ölüm, nə vəsiyyət?! Biz sizsiz kapitansız gəmi kimi başsız qalarıq. Əlimərdan bəy sonda əl verib xudahafizləşərkən Həsən bəyi bağrına basdı. Onun isti sifəti üzünü qarsaladı, o, qızdırmadan od
Yüklə 3,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|