ŞƏrq təRƏfdaşLIĞI ÖLKƏLƏRİ 2016 avropa üÇÜn kiÇİk biznes aktinin icrasinin
Yüklə 320,07 Kb. Pdf görüntüsü
|
10 Qeyri-rəsmi iqtisadiyyat səlahiyyətli orqanlar qarşısında çətin vəzifə olaraq qalır, belə ki, "qeyri-rəsmi sektor praktikaları" BEEPS V sorğusunun 390 respondentin 30.7%-i tərəfindən biznes fəaliyyəti qarşısında ən böyük maneə olaraq müəyyən edilmişdir (AYİB, 2014). Lakin çoxsaylı başqa Şərq Tərəfdaşlığı ölkələrində olduğu kimi, bu fenomeni ələ alan, ümumi biznes mühiti islahatlarının fövqündə hərtərəfli yanaşma mövcud deyil. Eyni zamanda dövlət proqramlarında birmənalı olaraq rəsmi sektora keçidin təşviq edilməsinə yönəlmiş məqsədyönlü tədbirlər yoxdur. Qanunvericiliyin sadələşdirilməsi və tənzimləyici təsirin təhlili 2014-cü ilin mart ayında Prezident "Sahibkarlığı inkişafı ilə bağlı əlavə tədbirlər" haqqına fərman vermişdir. Burada məqsəd Dünya Bankının Biznes Fəaliyyəti hesabatına müvafiq sahələrdə (başqa sözlə, biznesin qeydiyyatı, tikinti üçün icazə, bizneslərin elektrik şəbəkəsinə qoşulması, əmlak qeydiyyatı, korporativ idarəetmə, idxal-ixrac prosedurları və müflislik haqqında qanunvericilik) biznes qaydalarının sadələşdirilməsi və təkrar nəzərdən keçirilməsidir. Azərbaycan həmçinin dövlət müəssisələrində şəffaflığı və cavabdehliyi artırmaq, siyasətin formalaşdırılmasına ictimaiyyətin iştirakını artırmaq məqsədilə 2012-2015-ci illər üçün Açıq Hökumətin təşviqinə və korrupsiyaya qarşı mübarizəyə dair Milli Fəaliyyət Planları hazırlamışdır. Onlara biznes mühitinin təkmilləşdirilməsinə dair ayrıca bölmə daxildir. İrəliləyişə baxmayaraq, qanunvericiliyin təkrar nəzərdən keçirilməsi və ya müzakirələrin gecikdirilməsi üçün rəsmi çərçivə mövcud deyil. Hazırda, Azərbaycanda tənzimləyici təsirin təhlili (TTQ) ilə bağlı hüquqi tələb mövcud deyil. Normativ hüququ aktlar haqqında qanuna əsasən, qanunvericiliyin qəbul edilməsindən əvvəl iqtisadi təhlil, ekspertlərlə konsultasiyalar aparılır; lakin praktikada bu nadir hallarda həyata keçirilir. Ədliyyə Nazirliyi açıq hökumət və korrupsiya haqqında milli fəaliyyət planlarının bir hissəsi kimi TTQ-nin təqdim olunması üçün qanunvericilik layihəsi hazırlamışdır. Onun yekun qəbulu hələ də gözlənilir. Dövlət və özəl sektor arasında konsultasiyalar 2014-cü ildə Azərbaycan İctimai iştirakçılıq haqqında qanunu qəbul etmişdir. O, ictimai şuralar, dinləmələr və məsləhətləşmələr, internet vasitəsilə yazılı məsləhətləşmələr, eləcə də parlament tərəfindən qanunvericilik layihəsinə dair ictimai məsləhətləşmələr üçün hüquqi zəmin yaradır. Bu qanunun praktikada nə dərəcədə icra edildiyi aydın deyil. Biznesə dair qanunvericilik layihəsi də rəylərin bildirilməsi üçün lisenziya və icazələr veb-saytında yerləşdirilib (bax aşağıda: www.icazeler.gov.az), lakin bildirilən rəylər ictimaiyyət üçün açıq deyil. 2015-ci ilin iyun ayına olan məlumata görə, 20 dövlət idarəsindən 159 qanunvericilik aktı layihəsi onlayn dərc olunmuşdur. Həmçinin parlament qanun layihələrini və digər qanunvericilik aktlarını internetdə dərc edir və rəy bildirmək imkanı təmin edir. Konkret olaraq, biznes qanunvericiliyi ilə bağlı İqtisadiyyat və Sənaye Nazirliyi, Vergilər Nazirliyi və digər dövlət müəssisələri dövri qaydada həm Bakıda, həm də rayonlarda sahibkarlarla görüşlər keçirirlər. Açıq qapı günləri və vətəndaş forumları təşkil olunur ki, bu da qonaqlarla konsultasiyalar üçün imkan yaradır. Bu səylərə baxmayaraq, dövlət və özəl sektor arasında keçmiş və davam etməkdə olan konsultasiyalar və ya onların nəticələri haqqında sistemli məlumat və mərkəzləşdirilmiş veb-sayt mövcud deyil. Dövlət və özəl sektor arasında konsultasiyalar hələ də sistemsiz səciyyə daşıyır və rəsmi çərçivədən məhrumdur. Həmçinin kiçik və orta sahibkarların iştirakı ilə keçirilən dövlət özəl sektor konsultasiyaları haqqında ətraflı məlumat yoxdur. Ölkədə biznes maraqlarını təmsil edən əsas təşkilat olan Milli Sahibkarlar Konfederasiyasının 14 sahəvi komissiyası var. Onlardan biri kiçik və orta sahibkarlara, gənc biznesmenlərə həsr olunub, bir başqası isə qanunvericilik orqanların arasında koordinasiya məsələlərinə baxır. 2010-cu ildə imzalanmış əməkdaşlıq memorandumu çərçivəsində konfederasiya dövlət müəssisələri, o cümlədən İqtisadiyyat və
11 Sənaye Nazirliyi ilə yaxından əməkdaşlıq edir. O, biznes dünyasının iştirakı ilə bizneslə əlaqədar bir sıra mövzularda, o cümlədən qanunvericilik prosesi barədə ictimai dinləmələr, müzakirələr, dəyirmi masalar təşkil edir. Lakin praktikada kiçik müəssisələrin təsiri kiçikdir və dövlətlə özəl sektor arasındakı konsultasiyalarda iştirakları məhdud olaraq qalır. 2002-ci ildə təsis edilmiş Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Sahibkarla Şurası artıq fəaliyyətini davam etdirmir.
2012-ci il qiymətləndirməsindən bəri Azərbaycan elektron hökumət və e-xidmətlər sahəsində əhəmiyyətli inkişafa nail olmuşdur. İndi o, region və onun sərhədlərindən kənar ərazilər üçün qabaqcıl təcrübə nümunəsi təklif edir. Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyinin Məlumatların Emalı Mərkəzi e-hökumət və e-imza layihələrinə cavabdehdir. 2012-ci ildə e-hökumət portalı yaradılıb və hazırda 463 e- xidmət (onlardan hamısı tam aktiv olmasa belə), o cümlədən vergi və sosial müdafiə hesabatlarının təqdim olunması, şirkət qeydiyyatı və biznes fəaliyyəti üçün lisenziya xidməti təklif edir. Qırx bir dövlət idarəsi e- xidmətlər təklif edir. Hazırda şirkət qeydiyyatlarının 45%-i onlayn rejimdən həyata keçirilir. Müəssisələrin statistik məlumatları eyni zamanda həm fərdi sahibkarlar, həm də şirkətlər üçün müasirləşdirilmiş vahid formalı hesabat prosesindən istifadə edilməklə onlayn rejimdə təqdim edilə bilər. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə hüquqi şəxslərin 96%-dən çoxu fərdi sahibkarların 50%-i hesabatları onlayn rejimdə təqdim edir. Daxili İşlər Nazirliyi, Əmlak Məsələləri üzrə Dövlət Komitəsi, Sosial Müdafiə Fondu kimi 46 dövlət institutunun məlumat bazaları ortaq çıxış imkanı ilə veb-portala daxil edilmişdir. Digər tərəfdən Vergilər Nazirliyinin biznes məlumat bazası e-xidmətin təmin edilməsi məqsədilə digər dövlət institutları tərəfindən hər zaman istifadə edilmir (Transparency Azərbaycan, 2014), baxmayaraq ki, Vergilər Nazirliyi həmin məlumatı Ədliyyə Nazirliyinə, Gömrük Komitəsinə və Statistika Komitəsinə təqdim edir. Elektron imza daşıyıcısı olan smart kartlar 2011-ci ildə Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi tərəfindən təqdim edilmişdir. 2015-ci ilin yanvar ayına qədər 30 minə yaxın e-imza verilib. Onların çoxu dövlət müəssisələrinə, təxminən 5 000-i hüquqi şəxslərə, 7 000-i fiziki şəxslərə (o cümlədən fərdi sahibkarlara) verilib. 2014-cü ildə istifadə imkanının genişləndirilməsi məqsədilə elektron imza rüsumları azaldılmışdır. Bundan əlavə, 2013-cü ildə Vergilər Nazirliyi tərəfindən onlayn vergi platformasına, eləcə də e-hökumət portalındakı bir sıra başqa xidmətlərə mobil çıxış imkanı verən, elektron imza daşıyıcısı olan SIM kartlar (ASAN-imza) təqdim edilmişdir. Bu xidmətdən əsasən 2015-ci ilin mart ayında qədər verilmiş 145 000 ASAN-imza sertifikatları ilə sahibkarlıq subyektləri tərəfindən istifadə edilir. Hazırda hökumət daşınmaz əmlak kadastrının rəqəmsallaşdırılmasının sınanılması prosesini həyata keçirir və kadastrın 2015-ci ilin sonunda ictimaiyyətin ixtiyarına verilmək üçün hazır olacağı gözlənilir. Bu öz-özlüyündə artıq səmərəli olan əmlak qeydiyyatı sistemini daha da gücləndirəcək. Dünya Bankının Biznes Fəaliyyəti 2015 hesabatına əsasən, Azərbaycanda əmlakın qeydiyyatdan keçirilməsi üçün sadəcə üç prosedur, 8.5 gün və əmlakın dəyərinin 0.4% məbləğində xərc tələb olunur, bu isə region üzrə orta göstəricilərdən xeyli aşağıdır (Dünya Bankı, 2014). Əmlakın güzəştə gedilməsi 2014-cü ildə əmlak üzərində yüklülüyün olmadığına dair arayış əldə edilməsi üçün onlayn prosedurun təqdim edilməsi ilə asanlaşmışdır. İlkin qeydiyyat (yeni əmlak üçün) və ya əmlakın təkrar qeydiyyatı (satış, bağışlama, vərəsəlik və s. nəticəsində) üçün ərizə həm onlayn rejimdə, həm də ASAN Xidmət vasitəsilə qəbul olunur. Şirkət qeydiyyatı Azərbaycan şirkət qeydiyyatı prosedurlarını əhəmiyyətli dərəcədə təkmilləşdirmiş və ümumilikdə Dünya bankının Biznes Fəaliyyəti 2015 hesabatında "Biznesin başladılması" göstəricisi üzrə 12 -ci yeri tutmuşdur Şirkətlərin qeydiyyatı üç gün vaxt tələb edir və fərdi sahibkarlar üçün ödənişsizdir. Sahibkarlıq subyekti ümumilikdə beş günə, sadəcə adam başına düşən milli gəlirin 3.1%-i müqabilində təsis edilə bilər.
Yüklə 320,07 Kb. Dostları ilə paylaş:
|