ŞƏrq təRƏfdaşLIĞI ÖLKƏLƏRİ 2016 avropa üÇÜn kiÇİk biznes aktinin icrasinin

 

 

4 

ildə 6.9%)

 



 

Qlobal 

rəqabət 

qabiliyyəti 

üzrə 

ori

yentir 

göstəricilərdə 

əhəmiyyətli 

irəliləyiş 

(davamlı 

inkişafdan  sonra  38

-

ci  Qlobal  Rəqabət  Qabiliyyəti 

İndeksi) 

 



 

Geniş 

e

-

hökumət 

strukturu, 

biznes 

mühiti 

islahatlarında  keçmiş  güclü  nailiyyətlər  (bir  pəncərə 

prinsipi,  e-

hökumət);  biznesin  qeydiyyatı  üçün 

əlverişli  mühit  və  digər  sahələrdə  davam  etməkdə 

olan  islahatlar  (kredit  bürosu,  girov  reyestri, 

tənzimləyici təsirin qiymətləndirilməsi (TTQ))

 



 

Nisbətən  yaxşı  infrastruktur  və  xidmət  təminatı 

(

həmçinin  bax:  elektrik  enerjisi  və  su  ilə  bağlı 

BEEPS məlumatları)

 



 

İşsizliyin aşağı səviyyədə olması, qismən ehtiyaclara 

uyğunlaşdırıla bilən əmək qanunvericiliyi 

 



 

Biznesə  dəstək  infrastrukturuna,  innovasiyaya 

məqsədyönlü  dəstəyin  göstərilməsinə  diqqətin 

artırılması (İKT fondu)

 



 

2015-

ci  ilin  iyun  ayında  KOS

-

ların  yeni  tərifinin 

(ölçüyə görə seqmentləşdirmə ilə) təqdim olunması

 

qeyri-

formal  əməkdaşlığın  fövqündə  strukturlu 

institusional  təşkilatlanmanın  yoxluğu  nəzərə  çarpır; 

KOS-

ların iştirakı məhduddur

 



 

Bank  maliyyə  resurslarına  çıxışın  məhdudluğu 

(yük

sək  girov  tələbləri,  istifadə  imkanının  aşağı 

səviyyədə  olması,  həmçinin  bax:  BEEPS),  digər 

mənbələrin  yaxşı  inkişaf  etməməsi  (bank  sektoru 

ümumi  aktivlərin  95%

-

nin  sahibidir);  əsasən  məişət, 

istehlak kreditlərinin artması

 



 

Dövlətin  dəstək  alətləri  üçün  monitorinq  və 

qiymətləndirmənin olmaması

 



 

Korrupsiya  qavrayışına  hələ  də  biznes  qarşısındakı 

maneələrdən  biri  kimi  istinad  edilir  (həmçinin  bax: 

Qlobal Rəqabət qabiliyyəti İndeksi)

 



 

Gömrük baryerlərinin nisbətən az olmasına (2014 və 

2015-

ci  ildə  yeni  qanunvericilik)  və

  AZPROMO-nun 

mövcud  fəaliyyətlərinə  baxmayaraq,  kiçik  və  orta 

sahibkarlığın aşağı səviyyəli beynəlmiləşməsi

 

Fürsətlər

 



 

İqtisadiyyatın  şaxələndirilməsi,  rəqabət  qabiliyyəti 

Azərbaycan  2020:  gələcəyə  baxış  konsepsiyasının 

təxirəsalınmaz prioritetlərindəndir

 



 

İri  infrastruktur  layihələri  yeni  inkişaf  fürsətlərinə 

rəvac verəcək.

 



 

Qeyri-

neft  məhsullarının  ixracının  yüksəldilməsinin 

diqqət  mərkəzində  olduğu  yeni  ixrac  proqramının 

hazırlanması

 



 

Bank 

sektorunun 

genişlənməsi; 

kommersiya 

banklarının  güclü  kapital  mövqeyi;  özəl  kredit 

büroları  və  daşınan  əmlak  reyestri  üçün  yeni 

qanunların hazırlanması

 



 

ÜTT-

yə  üzvlük  perspektivlərinin  ticarəti  artıracağı 

ehtimal olunur 



 

Qeyri-

neft 

sektorlarında 

istifadə 

olunmamış 

potensial,  məsələn,  kənd  təsərrüfatı  (ÜDM

-in  5.3%, 

lakin iş yerlərinin 38%

-

i) və istehsal

 



 

Neft 

və 

qeyri

-neft 

sektorunda 

KOS-

ların 

əlaqələndirilməsi  potensialı  ilə  birbaşa  xarici 

Təhdidlər

 



 

Təbii  resurslardan  asılılıq  iqtisadi  qeyri

-

sabitliklə 

nəticələnir  (məsələn,  2015

-

ci  il  fevral  ayında 

devalvasiya;  2017-

ci  ildən  neft  hasilatının  azalacağı 

gözlənilir)

 



 

Xüsusən qeyri

-

neft sektorlarında (məsələn, Rusiyaya 

ixrac)  regionun  hərəkət  verici  qüvvələrinin  təsirinə 

məruz qal

ma 



 

İnnovasiya  və  sahibkarlıq  kimi  əsas  sahələrdə 

müstəqil icraçı agentliklərin olmaması

 



 

Milli 

standartların 

və 

texniki 

reqlamentlərin 

uzlaşdırılmasında  meydana  gələn  yubanmaların 

qeyri-

neft  sahəsində  ixracata  qarşı  maneələr 

törətməsi, 

beynəlxalq 

keyfiyyət 

sertifikatlaşdırmasının  məhdudluğu  (Avropa  və 

Mərkəzi  Asiya  ölkələri  üçün  xarakterik  22.6% 

-

ə 

qarşı 12.8% 

- 

həmçinin bax: BEEPS) 

 



 

İKT

-

yə  geniş  yer  verilən  innovasiyaları  əhatə 

etməyən 

strategiya 

istiqamətində 

mövcud 

təşəbbüslər

 

---

 

 

5 

investisiya 



 

Kiçik 

və 

orta 

sahibkarlıq 

təlimlərinin 

planlaşdırılmasına 

və 

keçilməsinə 

innovativ 

yanaşma

 

İcmal 

İqtisadi mənzərə 

Azərbaycan 2001-ci ildən bəri yüksək səviyyədə inkişafı mühafizə edə bilmişdir, belə ki, adambaşına 

ÜDM 660 ABŞ dollarından bugünkü 7 350 ABŞ dollarına qədər yüksəlmişdir (Dünya Bankı, 2015). Ölkə 

iqtisadi  böhrandan  sonra  inkişaf  tempini  sürətlə  bərpa  etmiş  və  2013-cü  ildə  5.8%  ÜDM  artımına  nail 

olmuşdur (Cədvəl 12.2). Lakin iqtisadiyyat karbohidrogen ixracından yüksək dərəcədə asılıdır, bu, ÜDM-

in  39%-ni,  ixracatın  92.2%-ni  əhatə  edir,  neft  hasilatında  və  qiymətlərində  meydana  gələn  fluktasiyalara 

(dalğalanmalara) qarşı həssaslıq yaradır. 2014-cü ildə neft qiymətlərinin kəskin aşağı düşməsi, həmçinin 

həmin  ilin  əvvəllərində  Azərbaycanda  neft  hasilatının  azalması  iqtisadı  inkişaf  tempinin  zəifləməsinə, 

ÜDM  artımının  2.8%-ə  enməsinə  səbəb  olmuşdur.  Avropa  Yenidənqurma  və  İnkişaf  Bankının  (AYİB) 

hesablamalarına görə, artımın daha da  - 2015-ci ildə 1.5%-ə qədər azalacağı gözlənilir. İqtisadi zəifləmə 

Rusiya  daxil  olmaqla,  bəzi  əsas  ticarət  tərəfdaşlarının  valyutalarının  kəskin  dəyər  itirməsi  ilə 

dərinləşmişdir. Nəticədə tədiyyə balansının müsbət saldosu 2012-ci ildə 21.8% təşkil etsə də, 2014-cü ildə 

15.3%-ə  bərabər  olmuşdur,  2014-cü  ildə  Azərbaycanın  real  effektiv  valyuta  məzənnəsi  16.9%  civarında 

qiymətləndirilmiş və qeyri-neft sektorunun rəqabət qabiliyyətini azaltmışdır. Məhsul ixracının aşağı olması 

da yerli valyuta üzərində təzyiq yaratmışdır və Mərkəzi Bank sabit valyutanı mühafizə etmək üçün valyuta 

ehtiyatlarının 27%-ni satdıqdan sonra maliyyə təzyiqlərini azaltmaq və rəqabət qabiliyyətini bərpa etmək 

məqsədilə 2015-ci ilin fevral ayında manatı 34%-lik devalvasiyaya məruz qoymuşdur. 

Son  illər  qeyri-neft  sektoru  inkişaf  etmiş,  2014-cü  ildə  6.9%inkişafa  nail  olmuşdur  (BVF,  2015). 

Hökumət  2001-ci  ildə  50%-ə  bərabər  olan  yoxsulluq  həddini  2013-cü  ildə  5.3%-ə  çatdırmaq  üçün  neft 

gəlirlərini  müvəffəqiyyətlə  effektiv  istifadə  etmişdir.  Əmək  qanunvericiliyinin  qismən  ehtiyaclara 

uyğunlaşdırıla bilməsindən dolayı, Azərbaycan iqtisadiyyatı həmçinin işsizliyin aşağı səviyyədə (BVF-nin 

hesablamalarına görə 2014-cü ildə 6%) olmasından faydalanır (BVF, 2014). Bu yaxınlarda hökumət qeyri-

neft  sektorunu  gücləndirmək,  iqtisadiyyatın  şaxələndirilməsinə  dəstək  vermək  məqsədilə  bir  sıra  iri 

infrastruktur  layihələrinə  investisiya  yönəltmişdir.  Bura  müvafiq  olaraq  2018  və  2020-ci  illərdə 

tamamlanması  planlaşdırılan Trans-Anadalu (TANAP)  və Trans-Adriatik  (TAP)  boru  kəmərləri  daxildir. 

Qeyri-neft  sektorunda  inkişaf  Ümumdünya  Ticarət  Təşkilatına  üzvlüklə  daha  da  yüksəldilə  bilər  və 

bununla bağlı danışıqlar davam edir. 

2013-cü  ildə  rəqabət  qabiliyyətli  əsas  qeyri-neft  sektoru  məhsullarına  ərzaq  və  mal-qara  (ümumi 

ixracatın 2.7%-i), sənaye məhsulları (1.1%), duru və qatı bitki yağı (0.8%) və kimyəvi məhsullar (0.7%) 

daxil  idi.  Azərbaycanın  ən  böyük  beynəlxalq  ticarət  tərəfdaşı  Avropa  İttifaqıdır  (Aİ);  lakin  Rusiya  və 

Türkiyə qeyri-neft ixracatında əsas tərəfdaşlar olaraq qalır (2007-2011-ci illər arasında müvafiq olaraq orta 

hesabla 44.6% and 7.5%) (BVF, 2014).  

Cədvəl 12.2 Azərbaycan: Əsas makroiqtisadi göstəricilər, 2010

-2015 

Göstəricilər

 

Ölçü vahidi 

2010 

2011 

2012 

2013 

2014

1

 

2015

1

 

ÜDM artımı

 

Faiz, keçən ilin 

analoji dövrü ilə 

müqayisədə

 

5.0 

0.1 

2.2 

5.8 

2.8 

0.6 

İnflyasiya

 

Faiz, orta 

5.7 

7.9 

1.0 

2.4 

1.4 

7.9 

---