ŞƏKİ Üsyanlari
Yüklə 0,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
21
tutardıq» 13 . Bolşevik çinovniklərinin xalqın həyat tərzinə, əxlaqi etnik baxışlarına zidd əməlləri quruluşun elə ilk mərhələdə çat verməsinə, xalq nifrətinin hədəfinə çevrilməsinə səbəb olmuşdur. Üzdən iraq «füqarə hökuməti»nin fırıldaq əməlləri o həddə çatmışdı ki, dövlət mətbuat orqanı olan «Nuxa fəhləsi» qəzeti belə əməllərdən bəhs etmək zərurəti qarşısında qalmışdı. Həmin qəzetdə dərc olunan yazılardan birində Göynük kooperativinin sədri Əhməd Səfəralının Məhəmməd Quluzadə adlı şəxsdən təhvil aldığı 527 kq çəltiyi saxtakarlıqla azaldaraq 227 kq miqdarında qeyd etməsi, 7 manatlıq şab 20 manata satması, iri məmurların təsiri altına düşərək onların şəxsi maraqlarına xidmət edən bütün tapşırıqlarını yerinə yetirməyə hazır olması barədə məlumat verilir. 14
Başqa bir yazıda isə qeyd olunur ki, rayonun məsul işçiləri hər gün birinin evində plov yedikləri halda fəhlələr 2 saat növbədə dayandıqdan sonra xəmir kimi çörək alıb yeyirlər. 15
Sovet hökumətinin fərdi kəndli təsərrüfatlarına qarşı tətbiq etdiyi ağır vergi sistemi 20-ci illərin ortalarında həmin təsərrüfatları iflas həddinə çatdırmışdı. Qolçomaq təsərrüfatı adlandırılan varlı kəndli təsərrüfatları bütün təsərrüfatların cəmi 3 faizini təşkil etdiyi halda kənd təsərrüfatından alınan vergilərin 50% onların üzərinə düşürdü. 16
Fərdiyyətçilərə qarşı yol verilən ədalətsizliklərin AK(b)P Zaqatala-Nuxa Dairə komitəsi tərəfindən etiraf olunması törədilən qanunsuzluqların geniş miqyasından xəbər verir: «Kənd təsərrüfatı vergisinin bir növü əvəzinə faktiki olaraq 12 və daha artıq müxtəlif növü toplanılırdı. Kəndlilərin yanlış olaraq seçki hüququndan məhrum edilməsi, qısa müddətli borcların vaxtından əvvəl məcburi yığılması, ipək sənayesi üçün tədarük olunan çiy baramadan şahad toplanması zamanı əyinti hallarına yol verilmişdir» 17
Bolşevik rejiminin fərdiyyətçilərə mənfi münasibəti onlara qarşı tətbiq olunan təcrid etmə siyasətində də öz əksini tapmışdır. Həmin siyasətin təzahür formalarından biri kəndlilərin şəhərdə istehsal edilən sənaye və ərzaq məhsulları ilə olduqca məhdud miqdarda təmin edilməsi idi. Bu barədə kəndlilər şikayətlənərək deyirdilər: «Madam ki, fəhlə-kəndli ittifaqından söhbət gedir, onda ayrı-seçkilik nə üçündür? Nə üçün fəhlələr qənd, çay və digər ərzaq, sənaye məhsulları ilə təmin olunmaqda imtiyazlara malikdirlər?» 18 . 13
Şəki arxivi. Əsas fond 13, saxlama vahidi 13 14
«Nuxa fəhləsi» qəzeti, 2 noyabr 1930-cu il 15
«Nuxa fəhləsi» qəzeti, 2 noyabr 1930-cu il
16 Cəmil Həsənov, Ağ ləkələrin qara kölgəsi, səh. 103
17
18 Baş arxivlər idarəsi. f. 225, s. 1, iş 56, v. 38-47 22
Ateizm bolşevik ideologiyasının əsas elementlərindən biri idi. Məhz bu səbəbdən də dinə aid nə varsa Sovet hakimiyyətinin patoloji nifrətinə hədəf olmuş, total zorakılığa məruz qalmışdır. Bu barədə mərhum Əbdürrəhman Abdullayevin qeydləri diqqəti cəlb edir: «20-ci illərin sonunda Şəkidə məhəllə məscidlərinin mollaları İstanbul, Bağdad, Tehran, Qahirə darülfünunun ilahiyyat fakültələrini bitirmiş ruhanilər Sovet hakimiyyətinin düşməni hesab edildilər. İnqilabdan qabaq Məkkə, Kərbəla, Məşhəd ziyarətlərinə gedib hacı, məşədi, kərbəlayı ləqəbi daşıyanlarda da, ərəb, fars dilini bilən, Quran oxuyan namaz qılan, oruc tutanlar da bu siyahıya salındılar. Məscidlər bağlandı, xalqın məscidlərə verdiyi minlərlə xalı-xalça müsadirə edilərək kimlərəsə verildi. Məscidlərin minarələri söküldü, hündürlüyü 100 metrə, eni 23 metrə qədər olan qocaman (200-300 illik) şabalıd ağacları kəsildi, qədim qəbiristanlıqların ağacları qırıldı». 19
Sovet hakimiyyətinin dinə qarşı zorakılığı bütövlükdə insanlığa qarşı, insanın könül evinin ən dərin guşələrinə nüfuz edən ilahi nura qarşı, insanda ülvi, munis, qüdsi nə varsa hamısına qarşı yönəlmişdi. Bolşevik rejiminin dini dəyərlərə qarşı tutduğu asi mövqe üsyan ərəfəsində Şəkidə mənəvi-psixoloji vəziyyəti olduqca gərginləşdirmişdi. Kolxoz fəalları, «Mübariz Allahsızlar Cəmiyyəti»nin üzvləri «düşmən ünsürlərlə» mübarizə şüarı altında xalqın mənəvi həyatına qarşı zorakılığı gündəlik davranış normasına çevirmişdilər. İş o yerə gəlib çatmışdı ki, onlar ağzı oruclu adamları küçədə yaxalayaraq oruclarını pozur, öyrədilmiş kənd sovetlərinin sədrləri səmaya atəş açaraq guya ilahi varlığa meydan oxumağa qabil olduqlarını nümayiş etdirirdilər. Törədilən rəzalətlər heç də təsadüfi olmayıb bolşevik ideologiyasının ifrat ateizm prinsipindən qaynaqlanırdı. Həmin ideologiyanın yaradıcısı V.İ.Lenin M.Qorkiyə yazdığı məktubda bildirirdi: «Allah ideyasını indi Avropada da, Rusiyada da hər cür, hətta ən incə, ən xoş niyyət şəklində müdafiə etmək və ya ona bəraət qazandırmaq, irticaya bəraət qazandırmaq, deməkdir”. 20
böyük elmi kəşflər insan qəlbinə və zəkasına düşən ilahi işığın nəticəsində mümkün olmuşdur. Allaha inamı irtica ilə eyniləşdirmək mənəvi şikəstliyin əlamətidir. Necə olmuşdur ki, insan adlanan məxluq rəzalət girdabının belə dərin qatlarına enə bilmişdir.
19
«Kommunist» qəzeti, 15 avqust 1989-cu il
20 V.İ.Lenin. Ədəbiyyat haqqında. Bakı, "Yazıçı" nəşriyyatı, 1979, səh. 130
Yüklə 0,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|