S. M. SəIimov h e. d prof. C.İ. Süleymanov h e. n dos. İ. D. Səlimov
Yüklə 3,65 Mb. Pdf görüntüsü
|
seçkilər təyin edir. Bununla yanaşı, hər ştatın qanunverici məclisi, icra orqanına, əhalinin bu boşluqları doldurması üçün məclisin müəyyən etdiyi qaydada seçkilər keçirilənə qədər, müvəqqəti təyinatlar həvalə edə bilər. Bu dəyişiklik Konstitusiyanın bir hissəsi olaraq qüvvəyə min- məzdən öncə seçilmiş bir senatorun seçkisinə və ya səlahiyyət müddətinə təsir göstərəcək şəkildə başa düşülə bilməz. XVIII dəyişiklik (16fevral 1919-cu il)' Bölmə 1. Bu dəyişikliyin təsdiqlənməsindən bir il sonra. Birləşmiş Ştatlarda və onun yurisdiksiyasındakı bütün ərazilərdə spirtli içikilərin istehsalı, nəql edilməsi, satışı və ya bu cür içkilərin idxalı və ixracı qadağandır. Bölmə 2. Konqres və ayrı-ayn ştatlar, bu maddənin tətbiq olunmasını birgə təmin etmək məqsədilə, müvafiq qanun çıxarmaq səlahiyyətinə malikdir.
gündən başlayaraq yeddi il ərzində, konstitusiyada göstərilən qaydada, bütün ştatların qanunverici məclisləri tərəfindən bir konstitusiya dəyişikliyi kimi təsdiqlənməyincə etibarsızdır. XIX dəyişiklik (18 avqust 1920-ci il) Birləşmiş Ştatların bütün vətəndaşlarının səsvermə hüququ. Birləşmiş Ştatlar və ya hər hansı ştat tərəfindən cinsi fərqinə görə məhdudlaşdırıla və ya ləğv oluna bilməz. Konqres, bu maddənin tətbiq olunması üçün müvafiq qanunlar çıxarmaq səlahiyyətinə malikdir. I.Bu dəyişiklik XXI dəyişikliklə ləğv edilmişdir 506 XX dəyişiklik (23 yanvar 1933-cü il) Bölmə 1. Prezident və vitse-prezident səlahiyyət müddəti yanvarın 20-də günorta, senator və nümayəndələrin səlahiyyət müddəti isə, - bu maddə təsdiqlənməmiş olsaydı, hansı illərdə bitəcəkdirsə, - həmin illərin yanvar ayının 3-də günorta üstü sona çatır və bu andan varislərinin səlahiyyət müddəti başlayır.
konqres qanunuyla başqa bir gün müəyyən edilməyincə, yanvarın 3-də günorta başlayır.
prezident ölərsə, yeni seçilən vitse-prezident prezident olur. Əgər prezidentin inaqurasiya anına qədər, yeni prezident seçilə bilməmişsə, ya prezident seçilən şəxs, prezidentlik üçün tələb olunan xüsusiyyətlərə malik deyilsə, vitse prezident, zəruri xüsusiyyətlərə malik bir prezident seçilincəyə qədər prezident sifətilə fəaliyyət göstərir. Nə prezident, nə də vitse-prezident bu vəzifələrə cavab verən xüsusiyyətlərə malik olmadığı hallarda, konqres bir qanun çıxararaq, kimin prezidentlik edəcəyini və ya bu sifətlə fəaliyyət göstərəcək şəxsin necə seçiləcəyini elan edir; belə bir şəxs tələb olunan xüsusiyyətlərə malik bir prezident və ya vitse-prezident seçilincəyə qədər bu vəzifəni icra edir.
palatasına keçdiyi zamanlarda, palatanın seçəcəyi şəxslərdən hər birinin ölməsi halında nə vitse-prezident seçmək hüququ senata keçdiyi zamanlarda, senatın seçəcəyi şəxslərdən hər birinin ölməsi halında zəmri qanunlar qəbul edə bilər
15-dən qüvvəyə minir. Bölmə 6. Bu maddə konqres onu ştatların təsdiqinə göndərdiyi tarixdən başlayaraq yeddi il ərzində ştatların dörddə üçünün qanun- l.iıwııgıırcıtion-prezidentin vazifəyə başlaması 507 verici məclisləri tərəfindən bir konstitusiya dəyişikliyi kimi təsdiq- lənməyincə etibarsızdır. XXI dəyişiklik (5 dekabr 1933-cü il) Bölmə 1. Birləşmiş Ştatlar Konstitusiyasının 18-ci dəyişiklik maddəsi bu bölməylə ləğv edilir. Bölmə 2. Hər hansı ştat və ya Birləşmiş Ştatların yurisdiksiya- smda olan əraziyə mövcud qanunlara rəğmən, təhvil verilmək və ya istifadə olunmaq üçün spirtli içkilər daşınması və ya idxalı qadağan edilir.
başlayaraq yeddi il ərzində. Konstitusiyada müəyyən edilən qaydada, ayrı-ayrı ştatların quracaqları konventlər tərəfindən bir Konstitusiya dəyişikliyi kimi təsdiqlənməyincə etibarsızdır. XXII dəyişiklik (27 fevral 1961-ci il) Bölmə 1. Heç kim, prezident vəzifəsinə iki dəfədən artıq seçilə bilməz və prezident seçilmiş bir şəxsin yerinə prezident səlahiyyətini 2 ildən artıq icra edən və ya prezident sifətilə 2 ildən çox fəaliyyət göstərən heç bir şəxs bir dəfədən çox prezident seçilə bilməz. Ancaq bu maddə, konqres tərəfindən təklif edildiyi zaman prezident vəzifəsini tutan şəxstə tətbiq edilə bilməz və bu maddənin qüvvəyə minməsindən başlayaraq, prezident vəzifəsində olan və ya prezident sifətilə fəaliyyət göstərən bir şəxs üçün qanuni səlahiyyət müddəti tamam olmayınca maneə ola bilməz. Bölmə 2. Bu maddə, konqres onu ştatların təsdiqinə göndərdiyi tarixdən başlayaraq yeddi il ərzində ştatların dörddə üçünün qanunverici məclisləri tərəfindən bir Konstitusiya dəyişikliyi kimi təsdiqlənməyincə etibarsızdır. 508 XXIII dəyişiklik (29 mart 1961-ci il) Bölmə 1. Birləşmiş Ştatlar hökumətinin yerləşdiyi bölgə, ayrıca bir ştat kimi, ən az əhalisi olan ştatın seçdiyi seçicilərdən çox olmamaq şərtilə, konqresdəki senator və nümayəndələrin sayına bərabər sayda Prezident və vitse-prezident seçicilərini. Konstitusiyanın göstərdiyi prosedura üzrə təyin edir. Bu seçicilər digər ştatların təyin etdiyi seçicilərə əlavə olunurlar, lakin onlar prezident və vitse- prezident seçkilərində, ayrıca bir ştatın seçiciləri sifətilə bu bölgədə toplanaraq Konstitusiyanın 12-ci dəyişikliyində müəyyən edilən vəzifələri yerinə yetirirlər. Bölmə 2. Konqresin müvafiq qanunlar çıxararaq bu maddənin tətbiqini təmin etmək səlahiyyəti vardır. XXIV dəyişiklik (23 yanvar 1964-cii il) Bölmə 1. Birləşmiş Ştatlar vətəndaşlarının hər hansı ilkin və ya digər seçkilərdə, prezident və ya vitse-prezident seçkilərini və ya konqresdəki senator və nümayəndələri seçmə hüququ, Birləşmiş Ştatlar və ya hər hansı ştat tərəfindən seçki vergisi və ya başqa bir verginin ödənməsi səbəbiylə məhdudlaşdırıla, yaxud ləğv edilə bilməz.
təmin etmək səlahiyyəti vardır. XXV dəyişiklik (10 fevral 1964-ci il) Bölmə 1. Prezidentin vəzifəsindən kənarlaşdırılması, ölməsi və ya istefası halında, vitse-prezident prezident olur. Bölmə 2. Hər dəfə vitse-prezident postu vakant olduqda. Prezidentin vitse-prezidentliyə təyin etdiyi şəxs konqresin hər iki palatasının səs çoxluğu ilə təsdiqləndikdən sonra vəzifəsinin icrasına başlayır.
Bölmə 3. Hər dəfə prezident, Senatın rro temrore sədrinə və Nümayəndələr Palatasının spikerinə prezidentlik səlahiyyət və vəzifələrini icra etməyə qadir olmadığını yazılı şəkildə bəyan edərsə, bunun əksinə yazılı olaraq onlara bəyan etməyincəyə qədər bu səlahiyyət və vəzifələri prezident sifətilə hərəkət edən vitse-prezident həyata keçirir. Əgər vitse-prezident və icra departamentlərinin əksər yüksək vəzifəli şəxsləri, yaxud konqresin qanunla müəyyən edəcəyi digər bir orqanın əksəriyyəti Senatın rro temrore sədrinə və Nümayəndələr Palatasının spikerinə prezidentin vəzifə və səlahiyyətlərini icra etməyə qadir olmadığını yazılı şəkildə bəyan edərlərsə, vitse-prezident, Prezident vəzifələrinin icraçısı sifətilə dərhal həmin vəzifə və səlahiyyətləri öz üzərinə götürür. Prezident, Senatın rro temrore sədrinə və Nümayəndələr Palatasının spikerinə iqtidarsızhğın artıq mövcud olmadığını yazılı şəkildə bəyan etməsindən sonrakı dörd gün ərzində, vitse-prezident və icra departamentlərinin əksər yüksək vəzifəli şəxsləri, yaxud konqresin qanunla müəyyən edəcəyi digər bir orqanın əksəriyyəti Senatın rro temrore sədrinə və Nümayəndələr Palatasının spikerinə Prezidentin öz vəzifə və səlahiyyətlərini icra etmək iqtidarında olmadığını yazılı şəkildə bəyan etmədiyi təqdirdə, prezident, vəzifəsinin səlahiyyət və məsuliyyətini yenidən bərpa edir. Bu halda konqres, əgər toplantı halında deyilsə, həmin məsələ üzrə qərar vermək məqsədilə qırx səkkiz saat ərzində toplanır. Əgər konqres, ərizəni aldıqdan sonra iyirmi bir günün ərzində və ya əgər toplantı halında deyilsə, toplanmaq üçün çağırıldıqdan sonrakı iyirmi bir gün ərzində, hər iki palatasının üçdə iki səs çoxluğu ilə prezidentin prezidentlik səlahiyyət və vəzifələrini icra etmək iqtidarında olmadığına qərar verirsə, vitse-prezident, prezident sifətilə bu vəzifə və səlahiyyətlərin icrasına davam edir; əks halda isə prezident, prezidentlik vəzifə və səlahiyyətlərini yenidən bərpa edir.
XXVI dəyişiklik (26 iyul 1971-ci il) Bölmə 1. On səggiz və daha çox yaşı olan Birləşmiş Ştatlar və- təndaşlannın səsvermə hüququ, yaş səbəbilə, Birləşmiş Ştatlar və ya hər hansı ştat tərəfindən məhdudlaşdırıla, yaxud ləğv edilə bilməz.
tətbiqini təmin etmək səlahiyyəti vardır. XXVII dəyişiklik (1992-ci il) Bölmə 1. Nümayəndələr palatası üzvlərinin növbəti seçkiləri ke- çirilməyincə senatorlann və nümayəndələr palatası üzvlərinin xidmətlərinin ödənilməsini dəyişdirən heç bir qanun qüvvəyə minməməlidir. 511 MUNDƏRICAT GİRİŞ .................... : ............................................................................. 3 I FƏSİL QƏDİM İRANIN DÖVLƏT VƏ HÜQUQ TARİXİ ........................... 5 II FƏSİL CƏNUBİ QAFQAZ XALQLARININ DÖVLƏT VƏ HÜQUQ TARİXİ ........................................................ 24 GÜRCÜSTANIN DÖVLƏT VƏ HÜQUQ TARİXİ ......................... 24 ARTAŞESLƏR VƏ RUBENİLƏR SÜLALƏSİ HAKİMİYYƏTİ ........................................................... 57 DAĞISTAN XALQLARININ DÖVLƏT VƏ HÜQUQ TARİXİ ........................................................ 78 III FƏSİL MƏRKƏZİ ASİYA XALQLARININ DÖVLƏT VƏ HÜQUQ TARİXİ (XIX 9srin ortalarına qədər) ...................... 88 QAZAXISTANIN DÖVLƏT VƏ HÜQUQ TARİXİ ...................... 131 IV FƏSİL BALTİKYANI XALQLARIN DÖVLƏT VƏ HÜQUQ TARİXİ ...................................................... 149 BÖYÜK LİTVA KNYAZLIĞININ DÖVLƏT VƏ HÜQUQ TARİXİ ...................................................... 149 LATVİYA VƏ ESTONİYA ƏRAZİSİNDƏ DÖVLƏT VƏ HÜQUQ ................................................................... 174 512 VFƏSIL ŞƏRQ SLAVYANLARININ DÖVLƏT VƏ HÜQUQ TARİXİ ... 189 UKRAYNANIN DÖVLƏT VƏ HÜQUQ TARİXİ ............................. 189 BELARUSİYA ƏRAZİSİNDƏ DÖVLƏT VƏ HÜQUQ (XVI-XIX əsrbr) ......................................... 201 VI FƏSİL MOLDOVANIN DÖVLƏT VƏ HÜQUQU (XVI-XIX əsrlər) 212 VII FƏSİL QƏRB SLAVYANLARININ DÖVLƏT VƏ HÜQUQ TARİXİ ............................................................ 224 POLŞANIN DÖVLƏT VƏ HÜQUQ TARİXİ ...................................... 224 ÇEXİYANIN DÖVLƏT VƏ HÜQUQ TARİXİ .................................... 244 VIII FƏSİL CƏNUB SLAVYANLARININ DÖVLƏT VƏ HÜQUQ TARİXİ .......................................................... 262 BOLQARISTANIN DÖVLƏT VƏ HÜQUQ TARİXİ ......................... 262 SERBİYANIN DÖVLƏT VƏ HÜQUQ TARİXİ .................................. 273 IX FƏSİL ROMA KATOLİK KİLSƏSİ (VATİKAN) VƏ KANON HÜQUQU .......................................................................... 284 Əlavə I BÖLMƏ QULDARLIQ DÖVRÜ QANUNLARI (xrestomatiya) ....................... 294 QƏDİM MİSİRDƏ XOREMXEB QANUNLARI ................................ 294 513
MİSİRDƏ BAKXORİS QANUNLARI ................................................. 298 MESSOPOTAMİYA ŞƏHƏR DÖVLƏTLƏRİNİN QANUNLARI ....................................................... 300 EŞNUNN ŞƏHƏR-DÖVLƏTİ QANUNLARI ...................................... 303 QƏDİM НЕТ QANUNLARI ................................................................. 309 QƏDİM BABİLSTAN ............................................................................ 316 QƏDİM HİNDİSTAN MANU QANUNLARI - MAHABA DHARMA-ŞASTRA ............................................................ 345 QƏDİM ROMADA XII CƏDVƏL QANUNLARI .............................. 374 QƏDİM ROMA QAY İNSTİTUSİYALARI ........................................ 382 II BÖLMƏ FEODAL HÜQUQU (xrestomatiya) ..................................................... 408 İLKİN FRANK FEODAL DÖVLƏTİ SALİK PRAVDALARI (LEX SALİCA) ............................................... 408 EPİLOQ SALİK QANUNLARI QURTARDI ...................................................... 434 SAKSONİYA PRAVDALARINDAN .................................................... 435 ALEMANN PRAVDALARINDAN ....................................................... 443 BURQUND PRAVDİYALARINDAN ................................................... 444 RİPUAR PRAVDASINDAN .................................................................. 445 BAVARİYA PRAVDALARINDAN ...................................................... 446 514
FRANSA FEODAL HÜQUQU BOVEZİ KUTYUMLƏRİ................ 447 ALMANİYA FEODAL HÜQUQU SAKSON ZERSALI .................... 454 ALMANİYA FEODAL HÜQUQU KAROLİNA (1532) ...................... 465 LİTVA STATUSU (1529-cu il) ................................................................ 472 III BÖLMƏ BURJUA HÜQUQU (xrestomatiya) ...................................................... 482 İNGİLTƏRƏ BURJUA QANUNVERİCİLİYİ .................................... 482 İNGİLTƏRƏDƏ KONSTİTUSİYALI MONARXİYANIN YARANMASI ........................................................ 482 İNGİLTƏRƏDƏ HÜQUQLAR HAQQINDA BİLL 1689-CU İL ............................................................. 484 AMERİKA BİRLƏŞMİŞ ŞTATLARININ KONSTİTUSİYASI (17 oktyabr 1787-ci U) .............................................. 486 MERİKA BİRLƏŞMİŞ ŞTATLARI KONSTİTUSİYASINA 'YİŞİKLİKLƏR (sonstitııtional amendments) ................................. 500 \
515 Yüklə 3,65 Mb. Dostları ilə paylaş:
|