ordu yaratmaq və maliyyələşdirmək, ancaq, bu məqsədlə iki ildən artıq
bir müddətə pul təxsisası ayrıla bilməz;
donanma yaratmaq və təchiz etmək;
quru və dəniz qüvvələrinin təşkili və idarə edilməsi üçün qaydalar
müəyyən etmək;
üsyanları yatırmaq, təcavüzləri dəf etmək və İttifaqın qanunlarını həyata
keçirmək üçün milis qüvvələrini silah altına çağırmaq;
Milisin təlimi və zabitlərin təyinatı, konqres tərəfindən qoyulmuş
intizam qaydalarına uyğun olaraq, hər ştatın öz ixtiyarına buraxılmaqla milis
qüvvələrinin təşkilatlandırılması, təchiz olunması, intizamının təmin
edilməsi və bu qüvvələrin Birləşmiş Ştatlar xidmətində istifadə olunacaq
qisminin idarə edilməsi üzrə tədbirlər gömıək;
ştatlardan birinin güzəştə getməsi və konqresin qəbul edilməsi
nəticəsində Birləşmiş Ştatlar hökumətinin mərkəzi ola biləcək müəyyən bir
bölgədə (bu bölgənin sahəsi 10 kvadrat mildən çox olmamalıdır), bütün
hallarda müstəsna qanunvericilik səlahiyyətlərindən istifadə etmək; müdafiə
istehkamları, cəbbəxanalar, hərbi təchizat arsena^crı, tərsanə və digər zəruri
təsisləri torpaqları üzərində quracağı ştatın qanunverici orqanının razılığı ilə
bu torpaqları əldə edərək, onlar üzərində də eyni səlahiyyətləri həyata
keçirmək;
Yuxanda sadalanan səlahiyyətlərin, habelə Birləşmiş Ştatlar
hökumətinə, onun departamentlərinə və ya vəzifəli şəxslərinə bu
konstitusiya ilə verilmiş olan bütün digər səlahiyyətlərin tətbiq edilə bilməsi
üçün zəmri və məntiqi ola biləcək bütün qanunları vermək.
Bölmə 9. Konqres, hazırda mövcud olan ştatlardan hər hansı birinin
köçürülməsi və ya qəbuluna' icazə verdiyi şəxslər üçün, min səkkiz yüz
səkkizinci ilə qədər heç bir qadağa qoyula bilməz; ancaq bu cür qəbul
edilənlərdən, hər adam başına on dollardan çox olmamaqla, vergi və ya
rüsum tutula bilər.
Üsyan və ya təcavüz hallarında, ictimai təhlükəsizlik tələb etməyincə
habeas sorrus" ilə tanınan imtiyazlar doldurula bilməz.
1.
Söhbət zənci qulların gətirilməsindən gedir.
2.
Habeas sornıs Məhbusun məhkəməyə qədərki hüquqi vəziyyətini
tənzimləyən məhkəmə əmridir.
491
Bili of attainder' və ex rost fasto- qanunu qəbul edilə bilməz.
Yuxanda göstərilən qaydalar üzrə keçirilən əhali sayımma və ya vergi
qoyma üçün aparılan hesablamaya proporsional olmayınca, heç bir can
vergisi və ya vasitəsiz vergi qoyula bilməz.
Digər bir ştatdan ixrac edilən mallar üzərinə vergi və ya rüsum qoyula
bilməz.
Hər hansı ticarət və ya maliyyə xarakterli aktla, bir ştatın limanı digər
ştatın limanlarından üstün tutula bilməz; Bir ştatın limanına gedən və ya bu
limandan gələn gəmilər digər ştatın İmanına girməyə, burda boşalmağa və
ya rüsum ödəməyə məcbur edilə bilməz.
Yalnız qanunla müəyyən edilən təxsisatlar üçün xəzinədən pul verilə
bilər; bütün dövlət mədaxil və məxariclərin haqqında məlumat və
hesabatlar vaxtaşırı dərc olunur.
Birləşmiş Ştatlar tərəfindən hər hansı əsil-nəcabət bildirən titul verilə
bilməz; Birləşmiş Ştatlarda qazandı və ya etimad tələb edən rəsmi vəzifə
tutmuş heç bir şəxs konqresin razılığı olmadan hər hansı bir kraldan,
şahzadədən və ya xarici dövlətdən hədiyyə, maaş, vəzifə və ya hər cür
titullar qəbul edə bilməz.
Bölmə 10. Heç bir ştat hər hansı bir müqaviləyə, ittifaqa və ya
konfederasiyaya qoşula bilməz; düşmən ticarət gəmilərinin təqib və zəbti
üçün şəhadətnamə verə, sikkə kəsə, tədavülə kredit biletləri buraxa,
borclarını qızıl və gümüşdən başqa hər hansı bir şeylə ödəyə, of attainder və
ex rost fasto qanunları və ya müqavilə öhdəliklərini pozan qanunlar çıxara,
yaxud zadəgən titullan verə bilməz.
Heç bir ştat, konqresin icazəsi olmadan, ixracat və idxalat üzərində,
bunlara nəzarət edən qanunların tətbiq oluna bilməsi üçün son dərəcə zəruri
ola biləcək hallar istisna edilməklə, vergi və rüsum qoya bilməz; ştatın
qoyduğu bütün idxal-ixrac vergi və rüsumlarından əldə olunan xalis gəlir
Birləşmiş Ştatlar xəzinəsinə gedir; bütün bu növ qanunlara konqres
tərəfindən baxılır və nəzarət edilir.
Heç bir ştat, konqresin razılığı olmadan tonnaj, vergisi qoya, sülh
dövründə qoşun və ya hərbi gəmilər saxlaya, habelə başqa bir
I.oj attaindez -hər hansı şəxsin məhkəməsiz cəzalandırılması haqqında bili
2. ex rost fasto-geriyə qüvvəsi olan qanun
492
ştatla və ya xarici bir dövlətlə müqavilə bağlaya, yaxud hücuma məruz
qalmaymca və ya ləngiməyin mümkün olmadığı birbaşa təhlükə olmayınca
müharibəyə girə bilməz.
II Maddə
(exesutiv rovr-icra hakimiyyəti)
Bölmə I. İcra Hakimiyyəti Amerika Birləşmiş Ştatlar Prezidentinə
verilmişdir. Prezident dörd illik bir müddət ərzində vəzifəsini icra edir və
vitse-prezidentlə birgə eyni müddətdə, aşağıda göstərilən qaydada seçilir.
Hər ştat, öz qanunverici orqanı tərəfindən müəyyən edilən qaydada,
konqresə göndərmək hüququ olduğu senator və nümayəndələrin cəminə
bərabər sayda seçici təyin edir. Ancaq heç bir senator və nümayəndə, yaxud
Birləşmiş Ştatlarda məsul və ya maaşh vəzifə tutan şəxslər seçici təyin edilə
bilməzlər.
Seçicilər öz yaşadıqları ştatda toplaşaraq, ən azı biri bu ştatın sakini
olmayan iki şəxsi gizli səslə seçirlər, sonra onlar səs verdikləri şəxslərin
adını və yığılan səslərin miqdarını göstərən siyahı hazırlayır, imzalayıb
təsdiqləyərək möhürlü zərfin içində Birləşmiş Ştatlar hökumətinin olduğu
yerə - Senat sədrinin adma göndərirlər Senatın sədri Senat və Nümayəndələr
palatasının önündə bütün zərfləri açaraq səsləri sayır. Əgər ən çox səs
toplamış şəxs bütün seçicilərin yarıdan çoxunun səsini ala bilmişsə,
prezident olur; əgər belə bir səs çoxluğunu bir neçə namizəd almışsa və
bərabər sayda səslərə malikdirlərsə. Nümayəndələr palatası həmin şəxslərin
arasından birini gizli səslə prezident seçir; əgər heç kim səs çoxluğu qazana
bilməmişsə, siyahıdakı ən çox səs olan beş namizəd arasından eyni qaydada
Prezidenti seçir. Lakin prezident seçkilərində səslər ştatların sayma görə
bölünür və hər ştatın da bir səsi vardır. Bu halda yetərsay üçün ştatların üçdə
ikisinin olması, prezident seçilmək üçünsə bütün ştatların səs çoxluğu tələb
edilir. Hər bir halda, prezident seçilmiş şəxsdən sonra çox səs alan namizəd
vitse- prezident olur; əgər iki və ya daha artıq bərabər səs toplayan namizəd
qalmışsa, senat onların arasından gizli vitse-prezident seçir.
493
Dostları ilə paylaş: |