5
Bəni-Üməyyənin öz məqsədinə çata bilməməsi o qədər aşkar idi ki, Əbdül-Məlik ibn Mərvan Həccac ibn
Yusifə demişdi: “Mənim hökumətimi Əbdül-Müttəlib övladlarının qanına bulaşmaqdan qoru. Əbu-Süfyan
ailəsinin hökuməti Əbdül-Müttəlib övladlarının qanını tökdükdən sonra uzun çəkmədi!”1
Həmin dövrün böyük alimlərindən olmuş Zəhrinin imam Səccadla (ə) da əlaqəsi vardı. Əbdül-Məlik
Əməvilərin ən iqtidarlı sultanı idi. Onun dövründə İslamın hüdudları İspaniya, Çin divarları və Hindistanın
mərkəzinədək genişlənmişdi. Bir gün Əbdül-Məlik yanında oturmuş Zəhridən soruşur: “Hüseyn ibn Əli və Əli
ibn Əbi-Talibin öldürülməsindən sonra yer üzündə hansı qeyri-adi hadisələr baş verdi?” Zəhri deyir: “Ya
Əmirəlmöminin! Kufədə, Beytül-müqəddəsdə, Mədinə və Məkkədə elə bir daş yox idi ki, onu qaldıranda
altında təzə qan olmasın!”
Əbdül-Məlik deyir: “Mən də başqa bir sənədlə bu rəvayətə sahibəm. Demək, birlikdə bu rəvayətə şərikik!”2
Yəni Əbdül-Məlik ibn Mərvan qəbul edirdi ki, Əli (ə) və Hüseyn (ə) şəhadətindən sonra deyilən yerlərdə hansı
daş qaldırılmışsa, altında qan olmuşdur.
Allah-təalanın bu hadisəni əhatəli şəkildə hamıya aşkarlaması, hətta iqtidarlı Əməvi xəlifəsinin bu həqiqəti
etiraf etməsi bir sirdir.
Şiələrin imam Hüseyn (ə) inqilabını tanımaqla bağlı vəzifələri
Həzrət Hüseynin (ə) imamətinə etiqadlı hər bir fərd aşura və Hüseyn mövzularının Allah, Onun rəsulu (s) və
məsum imamların nəzərində mühüm bir məsələ olduğunu bildikdən sonra bu cərəyanı tanımalı deyilmi?!
Məgər öyrənməli deyilikmi ki, aşura qəziyyəsi nədir? Aşuranı yalnız qətl-qarət və xeymələrin yandırılmasına
görəmi böyük bilməliyik? Əlbəttə ki, yox! Tarixdə bu sayaq qətl-qarətlər və qırğınlar çox olmuşdur.
İmam Hüseyn (ə) dünyaya gəldiyi gündən həzrət Peyğəmbərin (s) insanların diqqətini bu məsələyə
yönəltməsinin səbəbi nədir?!
Hər bir şiə bilməlidir ki, Hüseyn ibn Əlinin (ə) qiyamı nəyi aradan götürdü və nəyi bərqərar etdi.
Əzadarlıq
Ölkəmizdə düz şiə hökuməti qurulduğu zaman, təəssüf ki, xalqın hissini oyatmaq üçün ikinci dərəcəli
məsələlər önə çəkildi və qiyamın mahiyyəti arxa plana keçdi.
Xalqın hisslərini çaşdıra biləcək şerlər qoşuldu, kitablar yazıldı. İmam Hüseynə (ə) ağlayan kəsin Behişt və
ilahi rəhmətlə mükafatlandırılacağını bəyan edən səhih hədislərə o qədər yer verildi ki, qiyamın əsas məqsədi
yaddan çıxdı.
Əfsus ki, altmış-yetmiş il əvvəl rövzə yaratmaq adlı bir peşə vardı. Həmin vaxtlar hətta Kərbəlada baş
verməmiş bir əhvalatı nəql etməklə xalqı həyəcana gətirə bilmək hünər sayılırdı. Yeddi yaşımız olanda
deyirdilər: “Filankəs heç bir kitabda olmayan rövzələr oxuyur.”
Demək, heç bir kitabda olmayan əhvalatı danışmaq fəzilət və kamal sayılırdı. Görün, həqiqətən nə qədər
uzaq düşüblərmiş!
Əbi-Əbdillahın qiyamı Allah dininin hifzi və haqq sözün bəyanı üçün baş vermişdi. Necə ola bilər ki, özünü
imam tərəfdarı sayan şəxs aşura əyyamında xalqın başını yalanla qatsın?!
Böyük alim Əllamə Hacı Mirza Hüseyn Nuri – Ustad Mühəddis Qummi (“Məfatihul-cinanın” müəllifi)
“Lölöi-mərcan” kitabında yalan xəbərlərə görə minbər əhlindən bəzilərini məzəmmət etmişdir. Ustad şəhid
Mütəhhəri də aşuranın təhrifi ilə bağlı söhbətlərində bu məsələni araşdırmışdır. Kərbəla hadisəsi mövzusunda
yazılmış bir çox şerlərdə həqiqətdən əsər-əlamət yoxdur.
Xatırlayıram ki, təziyələrdə Şimrin rolunda pəhləvan cüssəli biri, Əbül-Fəzl Abbasın rolunda isə cansız bir
adam çıxış edərdi. Onlar meydana gəldikdə Əbül-Fəzl ah-nalə çəkər, Şimr isə fəryad qoparardı. Hansı ki, həzrət
Əbül-Fəzl Kərbəla səhrasında təkbir dediyi vaxt şimrlərin ayaqları əsərdi. Səhih rəvayətlərdə nəql olunur ki,
Şimr ibn-Ziyada demişdir: “Əgər Əbül-Fəzl Abbası Hüseyn ibn Əlidən ayıra bilsək, işimizi çox tez başa
çatdırarıq. Mənə icazə ver, ona bizim tərəfə keçməyi təklif edim.”
1
“Kəşful-ğəmmə”, c. 2, s. 324
2
“Kəşful-ğəmmə”, c. 2, s. 56
6
İslam inqilabı və əzadarlıqların mahiyyətinin dəyişməsi
Həmd olsun Allaha ki, Allahın lütfü nazil oldu və böyük alimlər qərara gəldilər ki, imam Hüseyn (ə) qiyamı
haqqında xalqa həqiqəti bildirsinlər. Şəhid Mütəhhəri, şəhid Behişti kimi alimlər təhriflərin aradan qaldırılması
ilə məşğul oldular.
İnqilab əyyamında İmam (r) buyurdu ki, əzadarlıqlar ənənəvi, amma mənalı olsun. İnqilabın ilk iki ilində bu
göstərişlərə riayət edildi. Amma müharibə başladıqdan sonra saysız şəhadətlər nəticəsində köhnə hisslər
yenidən qızışdı, meydan yenidən həqiqətdən uzaq söhbətlər edən insanların əlinə düşdü.
Kərbəlada olduğum vaxt Əbi-Əbdillahın pak vücudu ilə əhd edərkən dedim: “Ağa! Aşura əyyamında
müqəddəs qiyamın haqqında şiələrə danışmaqda mənə köməkçi ol.” Həmd olsun Allaha ki, bu günədək hər il
məhərrəmin on iki gecəsini bu qiyamı araşdırmaqla məşğul olmuşam. Bu il də imamın müqəddəs ruhundan və
Kərbəla şəhidlərindən kömək istəyirəm ki, həmin tövfiqi əldə edim və gələn gecələrdə siz əzizlərə bu məsələləri
açıqlaya bilim.
Məhərrəmin ilk gecəsidir. Birinci əza gecəsi! Peyğəmbərdən (s) nəql olunan budur ki, sabah, məhərrəmin
başlanğıcı bu duanı oxuyun: “Əllahummə hazihi sənətun cədidə...” – “Pərvərdigara! Mən yeni bir ilə daxil
olmuşam və Səndən tövfiq (yardım) diləyirəm” (“Məfatihul-cinan”, Məhərrəmin birinci gününün əməlləri)
Amma bəni-üməyyə aşuranı əzadarlıq rəngindən məhrum etmək üçün onu bayram adlandırdı.Saray
hədisçilərinin yardımı ilə hədislər uyduruldu. Məsələn: “Aşura günü ilin bütün günlərindən fəzilətlidir.”1 Hətta
sünnə əhlindən olan arif və dərvişlər öz kitablarında yazır: “Allah-təala Hüseynin şəhadətini ilin ən üstün
gününə salmaqla Hüseyn ibn Əliyə (ə) fəzilət verdi.” Amma bizim rəvayətlərə əsasən, aşura şadlıq yox, müsibət
günüdür.2
Əzadarlıq, yoxsa özününümayiş?!
İmam Hüseynə əzadarlıq əyyamıdır. Dua edin ki, Allah-təala cəhalət, nadanlıq, özününümayiş səbəbindən
bu əzadarlığı xoşagəlməz əməllərlə bulaşdıranları hidayət etsin.
Əziz rəhbərimiz öz buyruqlarında bu sayaq rəftarları məzəmmət etdi. Mövcud cəhalət mərifətlə əvəz olsa,
kimsə əzadarlıqda özünü göstərmək üçün əzadarlıq və dinə layiq olmayan işlər görməz.
Məsum imamların dövründə əzadarlıq
İmamların dövründə əzadarlıq üçün məclislər qurulur, növhələr deyilər və qəmlənərdilər. İmamların
hüzurunda Əbu-Harun Məksuf, Dəbəl, Kumeyt kimiləri növhə oxumuşlar. Onlar dəyərli şerlər oxuyar,
məsumlar qəmlənərdilər...
Bu əzadarlıqlarda əsas məsələ o idi ki, Kərbəla hadisəsi nəzmlə ən gözəl formada bəyan olunsun. Məsumlar
buyurmuşlar: “Hər kəs Əbi-Əbdillahın əzasında şer oxusa, Allah- behişti ona vacib edər.”3
Müsibət zikri
Rəvayətlərin birində bəyan olunur ki, imam Hüseyn (ə) İraqa yola düşdüyü vaxt (Mədinədən çıxıb
Məkkəyə, sonra İraqa üz tutanda) Ümmü-Sələmə ərz etdi: “Oğlum! Mən baban peyğəmbərdən İraq haqqında
bəzi şeylər eşitmişəm.” Həzrət buyurdu: “Bilirəm, mən də xəbərdaram.” Ümmü-Sələmə dedi: “Cəddin mənə
işarələr də verib. Həzrət buyurdu: “İstəyirsənmi əlavə edim?” Həzrət Ümmü-Sələməyə bir ovuc torpaq verib
buyurdu: “Bunu da o torpağa əlavə et. Nə vaxt onun qana döndüyünü görsən, bil ki, mən şəhid olmuşam!”4
1
“Səhihi-Muslim”, aşura günü babı, s. 146-151
2
“Bihar”, c. 45, s. 94-95
3
“Məqatilul-Hüseyni-müqərrəm”, s. 113; “Ricali-Kəşşidən nəql”, s. 187)
4
“Bihar”, c. 45, s. 227