33
ki, Hüseyn nümayəndə göndərib özü üçün beyət toplayır, xalq silahlanır. Onlar Yezidi İraqın əldən çıxa
biləcəyi ilə qorxudur və vəziyyətin islahı üçün İraqa güclü bir adam göndərməsini tələb edirdilər. Məktubda
Neman ibn Bəşirin zəifliyi və bu işin öhdəsindən gələ bilməyəcəyi qeyd olunur. Məktub Yezidə çatdı və onu
heyrətə gətirdi. Yezid atasının bir zaman ona dediklərini xatırladı: “Siyasi məsələlərdə çətinlik olduqda
Sərhunla (Sərcunla) məsləhətləş.” (Sərhun sarayın zirək qulamlarından idi.) Yezid onu yanına çağırıb, qarşıda
duran məsələ ilə bağlı məsləhətləşdi. Sərhun dedi: “Atan da bu fikirdə idi ki, bir gün İraq camaatı ayağa
qalxacaq və Hüseyni dəvət edəcək.” Yezid dedi: “Bəs nə etməliyik?” Sərhun dedi: “Atanın dediklərini et.”
Müaviyənin öz həyatının son günlərində yazdığı məktub oxundu. Bu məktub Übeydüllah ibn Ziyadın bütün
İraqa hakim təyin olunmasını təsdiqləyirdi. Amma Yəzidin ibn Ziyadla münasibəti yaxşı deyildi və hətta onu
Bəsrə hakimliyindən uzaqlaşdırmaq istəyirdi. Yəzid Sərhunun təqdim etdiyi məktubu görüb təəccübləndi və
dedi: “Demək atam belə bir iş görübmüş!” Sərhun dedi: “Bəli, atan fürsət tapmadı, yoxsa İraqı ibn Ziyada
tapşırmaq istəyirdi.” Yəzid göstəriş verdi ki, katiblər İraqa ibn Ziyadın hakimlik hökmünü yazsınlar.1
İbn Ziyadın İraqa hakim təyin olunması
Yəzidin məktubu ibn-Ziyada çatdığı vaxt o dərhal hazırlaşıb, bir qrup yaxın adamı ilə Kufəyə üz tutdu.
Müslim ibn Əqil 18 min kufəlinin beyətindən, pul və silah topladıqdan sonra imam Hüseynə (ə) məktub
yazdı. Məktubda deyilirdi: “Gəldiyim gündən şiə böyükləri tərəfindən isti qarşılanmışam. Bu günədək on
səkkiz nəfər beyət edib. Düşünürəm ki, artıq Kufəyə gəlişiniz üçün vaxt çatıb.”
Müslimin imam Hüseynə (ə) məktubu
“Dediklərin sırf həqiqətdir. Həqiqətən on səkkiz min nəfər Kufə əhli mənə beyət edib. Məktubum sizə çatan
vaxt bizə doğru hərəkət edin. Çünki xalq sizinlədir və Müaviyə ailəsinə rəğbəti yoxdur...”
Xalqın müxtəlif təbəqələri, tacirlər, əkinçilər, maldarlar Müslimə elə bir tərzdə beyət etmişdilər ki, Müslim
onların vəfadarlığına zərrəcə şübhə etmirdi.
İmamın Bəsrə böyüklərinə məktubu
İmam Bəsrə əhlinə xitabən yazırdı: “Mən haqqın öldürüldüyünü, batilin dirçəldiyini gördüyümdən özümə
vəzifə bilirəm ki, qiyam qaldırım, sizi Allahın kitabına, yaxşılığın əmri və pisliyin qadağasına çağırım.”
Bəsrənin beş böyük şəxsinə ünvanlanmış məktubun mətni belədir: “Allah mənim cəddimi seçdi ki, öz
bəndələrinə doğru yol göstərsin. Onu öz yanına apardıqdan sonra bu yolun davamı və həzrətə canişinlik üçün
ən ləyaqətli adamlar biz əhli-beytik. Amma qövmümüz haqsız olaraq bizdən önə keçdi və biz müsəlmanlar
arasında təfriqədən çəkinib bu vəziyyətlə razılaşdıq. İndi öz elçimi bu məktubla sizin yanınıza göndərir və bu
yolla sizi Allahın kitabı, peyğəmbər sünnəsinə tərəf çağırıram. Çünki peyğəmbər sünnəsi ölmüş, bidət
dirilmişdir. Əgər mənim sözlərimi eşidirsinizsə, əmrimə itaət edin. Sizi inkişaf və savab yoluna sövq edirəm...
Vəssalamu ələykum və rəhmətullahi və bərakatuh.”
Tarixi mənbələrdə qeyd olunur ki, bu beş nəfərdən dördü öz qövmünü ətrafına toplayıb dedi: “Hüseyn ibn
Əli bizi dəvət etmişdir və biz Hüseyn yolunda fədakarlıqla hazırıq.” Onların qövmü belə cavab verdi: “Biz də
sizin kimi Hüseyn yolunda cihada hazırıq.” Amma məktubun ünvanlandığı beş nəfərdən biri, Münzər ibn Carud
1
“Bihar”, c. 44, s.336, 337
34
bu məktubun ibn Ziyad tərəfindən sınaq üçün yazıldığını güman etdi. Bu səbəbdən də məktubu imam Hüseynin
elçisi ilə birlikdə ibn Ziyadın yanına aparıb dedi: “Ey əmir! Bu şəxs mənə belə bir məktub gətirmişdir.” İbn
Ziyad göstəriş verdi ki, imamın elçisi edam olunsun. Münzər bu hərəkəti işi ilk addımda müvəffəqiyyətsizliyə
uğratdı və Bəsrədə heç bir hərəkat baş vermədi.
İbn Ziyadın Kufəyə gəlişi
İbn-Ziyad qürub vaxtı Hicaz libasında, başında qara əmmamə Kufəyə daxil oldu. Xalq eşitmişdi ki, Müslim
imama məktub yazıb və onu Kufəyə dəvət edib. Qəfildən aralarında Hicaz libasında bir şəxsin olduğu süvariləri
gördükdə xalq elə düşündü ki, gələnlər imam Hüseyn (ə) və onun yoldaşlarıdır. İbn Ziyadın üzündə niqab vardı.
Tarixçilər yazır: “Kufənin giriş məhəllərindən xalq dəstə-dəstə onun istiqbalına çıxır və “Əssalamu ələykə ya
Əba Əbdillah, əssalamu ələykə yəbnə rəsulullah” deyirdilər. Nəhayət, süvarilər hakimin sarayına çatdılar və
onların arasından bir nəfər fəryad çəkdi: “Bu Übeydullah ibn Ziyaddır!” Bu xəbər xalqı qəzəbləndirdi. Sünni
alimlərindən bəziləri yazırlar ki, onu daşa basdılar, söydülər və dağılışıb getdilər. Neman ibn Bəşir elə güman
etdi ki, gələn imam Hüseyndir. Ona görə gələnlərə xahiş etdi ki, saraya daxil olmasınlar! İbn-Ziyadın
yoldaşlarından biri dedi: “Qapını aç, gələn əmir Übeydullah ibn Ziyaddır.” Neman göstəriş verdi ki, qapılar
açılsın. O anladı ki, İraq hakimliyi İbn Ziyada verilmişdir. Səhəri gün sübh İbn-Ziyadın göstərişindən sonra
xalq məscidə çağırıldı. Kufə məscidi ağzınadək dolmuşdu. Kufə camaatı Ziyad ailəsini tanıyırdı. Çünki onun
atası Übeydullah Müaviyənin fərmanı ilə uzun müddət Kufədə hakim olmuşdu. O çoxlarının başını, əlini və
dilini kəsmişdi. Xeyli günahsız insan zindanlarda öldürülmüşdü. Çoxları sürgün olunmuş, var-dövləti müsadirə
edilmişdi. İbn-Ziyadın Yəzidin əmri ilə, tam ixtiyarla gəldiyi məlum olanda Kufənin vəziyyəti dəyişdi. Həmin
gecə Müslim ibn Əqil qaldığı yeri dəyişməli oldu. Çünki ibn Ziyadın ilk göstərişi zahirən Muxtarın həbs
edilməsi olmuşdu (Muxtar Kərbəla hadisəsi zamanı zindanda idi. İbn Ziyad onu öldürmək fikrində idi. Amma
bacısının əri Abdullah ibn Ömər onun bağışlanmasını istəmiş, Yəzid də İbn-Ziyada məktub yazıb Muxtara
toxunmamağı tapşırmışdı. Nəticədə İbn-Ziyad Muxtarı Kufədən çıxarıb Hicaza göndərdi.)
Kufənin çöhrəsi dəyişsə də, imam Hüseynin gəlişi məsələsi şiələr arasında gündəmdə idi. Onlar bilirdilər ki,
Müslim hələ ki, Kufədədir, amma rabitələr məxfiləşib.
İbn-Ziyad kufəlilərə xitabən dedi: “Məni və atamı tanıyırsınız. Bilin ki, Yəzid tərəfindən tam ixtiyar
almışam. Ali-Əbu-Süfyan hökumətinə təslim olub, himayə göstərin. Belə etsəniz, izzət, rahatlığa və sərvətə
çatarsınız. Mənə Yəzid tərəfindən əmr olunub ki, itaət göstərənlərlə yaxşı rəftar edib məhəbbətlə davranım.
Amma itaətsizlik etmək istəsəniz hökumətə müxalif olanın başı bədənindən ayrılacaq. Mənə xəbər veriblər ki,
Müslim bu şəhərdə gizlənir. Onu evində saxlayana aman verilməyəcək.” İbn-Ziyad bu sözləri deyib minbərdən
düşdü.1 Belə bir gündən sonra İbn-Ziyad Müslimin yerini tapacağına ümid edirdi. Amma belə olmadı. Müslim
İbn-Ziyad Kufəyə gələn gecə Hani ibn Ürvənin evinə getmişdi.2
İbn-Ziyadın Şərik ibn Ovəri yoluxması
İbn-Ziyad tərəfindən xəbər gəldi ki, Əmir Şəriki yoluxmaq istəyir. Şərik Müslimə dedi: “Bu gecə ibn Ziyad
məni görməyə gələcək. Mən su istəyən vaxt sən qəfildən daxil olub onu qətlə yetirərsən. Oradan hərəkət edib,
şiələri xəbərdar edər və sarayı tutarsan. İş başa çatar, sonra Hüseyn də gələr. Bu iş sənin xeyrinədir və məsələni
sona çatdırır.” Cənab Müslim Haninin mənzilinin anbarında gizləndiyi vaxt ibn Ziyad qulamı Mehran ilə
Haninin evinə daxil oldu. O Şərikin yatağının kənarında əyləşdi və halını soruşdu. Şərik dedi: “Görürsən ki,
halım yaxşı deyil, ciyərim yanır. Mənə su verin!” Onun üçün su gətirdilər. Sudan bir qədər içdi. İkinci dəfə su
istədi. Yenə su gətirdilər. Sonra Şərik pərdə arxasındakı Müslimə işarə ilə bir şer oxudu. Şerdə deyilirdi ki, nə
üçün məni intizarda saxlamısan? Mehran İbn-Ziyadın ayağına vurub dedi: “Əmir, ayağa qalx, burada qurğu
1
“Bihar”, c. 44, s. 340-342
2
“Bihar”, c. 44, s. 341, 342