195
Amerika prezidentləri
Con Fitscerald Kennedi 29 may 1917-ci ildə Massa-
çusets ştatının Bruklin şəhərində anadan olub. Amerikada
yaşamış ilk Kennedi 1848-ci ildə İrlandiyadan köçərək
Bostonda məskunlaşıb. Gələcək prezidentin atası Cozef
Kennedi dövrünün tanınmış ictimai-siyasi xadimi olmaqla
yanaşı, həm də varlı biznesmen idi. Ailənin maddi çətinliyi
olmadığı üçün Cozef doqquz övladının hər birinin nüfuzlu
məktəblərdə təhsil alması qayğısına qalıb.
Balaca Con ilk ibtidai təhsilini Harvard Universite-
ti nəzdindəki Dekster, sonra isə Riverdeyl məktəbində
alır. Konnektikut ştatındakı Çoat və Kenterberi katolik
məktəbində orta təhsilini başa vuran Conu atası Londona
göndərir. 18 yaşlı Con London İqtisadiyyat məktəbində bir
il təhsil aldıqdan sonra Prinston Universitetinə daxil olur.
Lakin səhhətindəki problemlər üzündən tezliklə Universite-
ti tərk edir. Növbəti il təhsilini Harvad Universitetində da-
vam etdirir və 1940-cı ildə bu təhsil ocağını müvəffəqiyyətlə
bitirir. Diplom işini İngiltərə xarici siyasətinə həsr edən
Con (atası 1937-ci ildən ABŞ-ın İngiltərədə səfi ri idi) onu
«Münhen barışması» adlandırır. Qeyd edək ki, təcridçilik
tərəfdarı olan atası ABŞ-ın Avropada gedən proseslərə
qarışmamasını istəyirdi. Atasının əksinə olaraq Con tota-
litar təhlükənin aradan qaldırılması üçün ABŞ-ın Avropa-
da gedən proseslərə fəal müdaxilə etməsini zəruri sayırdı.
Məhz bu ruhda yazılmış diplom işi «İngiltərə nə üçün yatır-
dı» adı ilə dərc edilir və ictimai-siyasi dairələrdə müəllifi n
tanınmasına səbəb olur. Cozef Kennedinin mövqeyi isə
onun siyasi-diplomatik karyerasının sonunu qaçılmaz edir
və o, 1940-cı ildə səfi r postundan geri çağırılır.
Yaponiyanın Pörl-Harbörə hücumundan sonra, Sakit
Okeanda müharibə başladıqda C.Kennedi orduya getmək
haqda ərizə verir. Lakin onurğa sütununda çatışmazlıq
səbəbindən tibb komissiyası onu hərbi xidmətə yarar-
196
Amerika prezidentləri
sız sayır. Bir neçə ardıcıl müraciətdən sonra nəhayət ona
ABŞ hərbi-dəniz donanmasında xidmətə başlamaq nəsib
olur. 1942-ci ildə Kennedi hərbi dəniz qüvvələri torpedo
katerləri dəstəsində xidmətə göndərilir. Bir il sonra isə gənc
zabit Sakit Okeanın cənub bölgəsində döyüşlərdə iştirak
edən torpedo katerinə komandir təyin edilir.
2 avqust 1943-cü ildə Ferqüsson boğazında baş vermiş
faciədə Kennedi təsadüfən ölümdən qurtulur. Onun ko-
mandiri olduğu «PT-109» kateri yapon esminesi «Amaqi-
ri» tərəfi ndən taran edilərək batırılır. Heyətin 13 üzvündən
ikisi həlak olur, qalanları isə katerin qalıqlarından istifadə
etməklə yaxınlıqdakı adaya çatırlar. Göstərdiyi döyüş baca-
rığı və rəşadətinə görə gələcək prezident «Al qırmızı ürək»
medalı ilə təltif edilir.
Con müharibə bitdikdən sonra Herstin qəzet konsernində
reportyor kimi çalışır. Çox keçmir ki, jurnalistikadan
uzaqlaşaraq siyasətlə məşğul olmağa qərar verir. Onun
qərarı böyük oğlunun müharibədə faciəli həlakından son-
ra Cona böyük ümidlər bəsləyən atası tərəfdən dəstəklənir.
Ümumiyyətlə Kennedinin siyasi karyera etməsində atası-
nın, xüsusilə maliyyə cəhətdən böyük köməyi olub.
Siyasi fəaliyyət üçün, təbii ki, demokrat partiyasını
seçən Kennedi Bostona gələrək Nümayəndələr Palatasına
seçkilərdə iştirak edir və 29 yaşında ikən Konqresin üzvü
olur. 1950-ci ildə təkrarən Konqresə seçilir. İki il sonra isə
senata seçkilərdə Henri Loca qalib gələrək, fəaliyyətini se-
natda davam etdirir.
Senator seçilən 36 yaşlı Kennedi Fransız əsilli Jaklin Li
Buvye ilə ailə həyatı qurur.
1956-cı il prezident seçkilərində Kennedi partiya-
nın namizədi Edlay Stivensonu dəstəkləyir və onun seçki
kompaniyasında fəal iştirak edir. Aşkar bildirməsə də onun
məqsədi vitse-prezidentliyə namizəd olmaq idi. Lakin bu
197
Amerika prezidentləri
istəyi həyata keçmir. Perspektivinə ümidini itirməyərək
1958-ci ildə Konqresə seçkilərdə iştirak edir və yenə də se-
nator seçilir.
E.Stivensonun şəxsində demokratların iki ardıcıl pre-
zident seçkilərində məğlub olması, Kennedini növbəti
seçkilərdə namizədliyini irəli sürməyə həvəsləndirir.
1960-cı il seçkilərinə demokratların namizəd göstərməsi
partiyadaxili çəkişmələrlə müşayiət olunur. Conson, Say-
minqton, Stivenson və Kennedi əsas iddiaçılar idi. 1960-
cı il iyul ayında partiyanın Los-Ancelosda keçirilən
Konventində gərgin keçən müzakirələrdən sonra Kennedi
və Conson, uyğun olaraq, prezident və vitse-prezidentliyə
namizəd göstərilir.
Seçkilərdə Kennedinin rəqibi respublikaçıların namizədi
Nikson idi. D.Eyzenhauerin prezidentliyi dövründə vitse-
prezident olmuş Niksonun qələbə çalmaq şansı olduqca bö-
yük idi. Onu dəstəkləyənlər arasında bir çox tanınmış siyasi
xadimlərlə yanaşı eks-prezident Eyzenhauer də vardı. Buna
baxmayaraq 8 noyabr 1960-cı ildə keçirilən seçkilərdə Ken-
nedi 49,7 % səs toplayaraq prezident seçildi. O, Niksondan
vur-tut 0,1 % çox səs toplamışdı.
Kennedi, yaxin keçmişin təcrübəsinin əksinə olaraq,
kabineti qurarkən partiya mənsubluğunun fövqündə daya-
nır. Praqmatik respublikaçı Duqlas Dillonun maliyyə naziri
təyin edilməsi, MKİ şefi Allen Dallesi vəzifəsində saxlama-
sı buna sübutdur. Qələbəsini estafetin gənclərə ötürülməsi
kimi dəyərləndirərək gənc və bacarıqlı mütəxəssislərə üs-
tünlük verir. Milli təhlükəsizlik üzrə məsləhətçi M.Bandi
(40 yaş), müdafi ə naziri R.Mak-Namara (44), prezident
köməkçisi T. Sorenson (32) buna misaldır. Eyni zaman-
da 35 yaşlı qardaşı Robert Kennedini ədliyyə naziri təyin
edilir. Ümumiyyətlə onun komandasının orta yaş həddi 45
olub (Eyzenhauerdə isə uyğun göstərici 56 idi).
Dostları ilə paylaş: |