Print indd
Yüklə 2,66 Kb. Pdf görüntüsü
|
228 Amerika prezidentləri BİLL KLİNTON (BILL CLINTON) (1993-2001) Bill Klinton (tam adı Uilyam Cefferson Blayt IV) 19 av- qust 1946-cı ildə Arkanzas ştatının Houp şəhərində dünyaya gəlib. O, hələ anadan olmamış bədbəxt hadisə nəticəsində 229 Amerika prezidentləri atası həlak olur. Dörd yaşında ikən anası avtomobil ticarəti ilə məşğul olan Rocer Klintona ərə gedir (Bill on beş ya- şından atalığının familiyasını daşıyır). Şöhrətpərəst olan balaca Bill dərslərini yaxşı oxuyar və məktəbin birinci şagirdlərindən hesab edilərdi. Bununla yanaşı məktəbin caz orkestrinə rəhbərlik edib. (Musiqiyə olan marağını bu gün də saxlayan Bill tez-tez saksafonda sevdiyi caz havalarını məharətlə ifa edir). Orta məktəbdə təhsil aldığı illərdə, həyatında baş verən ən yaddaqalan hadisə onun 1963-cü ilin iyulunda Mil- li Gənclər təşkilatının üzvü kimi prezident Kennedi ilə görüşməsi olub. Sonralar etiraf edib ki, məhz həmin görüş onu gələcəkdə siyasətçi olmağa həvəsləndirib. Klintonun Cənub babtist kilsəsinin üzvü olmasına bax- mayaraq orta təhsilini bitirdikdən sonra Vaşinqtondakı nü- fuzlu Corctaun Universitetinə daxil olur. Təqaüd alması ona 1969-70-ci illərdə Oksfordda oxumasına şərait yaradır. Gələcək həyat yoldaşı Hillari Rodhemlə (onunla nikahdan Klintonun iki övladı var) tanış olduğu Yel hüquq institu- tunu bitirdikdən sonra isə Arkanzasa qayıdır. Təhsil aldığı müddətdə maddi problemlərini özü həll etmiş, eyni zaman- da üç yerdə işləməyə məcbur olmuşdu. Fayetvell Universitetinin hüquq fakültəsində qısamüd- dətli pedaqoji fəaliyyət göstərdikdən sonra, 1974-cü ildən siyasətlə ciddi surətdə məşğul olmağa başlayır. Demokrat partiyasının üzvü kimi Konqresdə keçirilən seçkilərdə işti- rak etsə də məğlubiyyətə uğrayır. Kiçik fərqlə məğlub olan Klinton Arkanzas siyasi isteblişmentinin diqqətini özünə cəlb etdi. Bu onun iki il sonra Arkanzas ştatının ədliyyə na- ziri seçkilərində iştirak edərək qalib gəlməsinə səbəb oldu. 1978-ci ildə isə qubernator seçkilərinə qoşulur və ABŞ tarixində ən gənc, 32 yaşında qubernator seçilir. Qubernator olduğu müddətdə özünü bacarıqlı inzibat- çı kimi tanıdır. ABŞ-ın kasıb ştatlarından olan Arkanzas 230 Amerika prezidentləri Klintonun rəhbərliyi dövründə əhəmiyyətli dərəcədə inki- şaf edir. Bunu bəzi statistik göstəricilərin müqayisəsi aydın göstərir. Yeni iş yerlərinin açılması, təhsil sahəsində əldə edilən uğurlar məhz Klintonun məqsədyönlü fəaliyyətinin nəticəsidir. 1991-ci il prezident seçkilərində namizədliyini irəli sürən Klinton ölkə səviyyəsində o qədər də tanınmırdı. Buna baxmayaraq o, artıq demokrat partiyasının daxilində nüfuz sahibi idi. Onun xüsusilə Reyqan siyasi kursunu dəstəkləyən (onları «Reyqan demokratları» da adlandırır- dılar) sıravi demokratları potensial seçicilər cərgəsinə qay- tarılmasında böyük rolu vardı. Klintonun seçki kampani- yasının strateji xətti bir növ yaddan çıxmış orta təbəqənin mənafeyinin qorunması təşkil edirdi. Digər tərəfdən Rey- qan hökumətindən miras qalmış və Buş tərəfi ndən həll edilməmiş büdcə kəsirləri və işsizlik probleminin həlli istiqamətində görəcəyi işləri seçicilərə bəyan etməsi onun şansını artırırdı. Noyabrda keçirilən seçkilərdə 43 % səs toplayan Klinton proqnozların əksinə olaraq qalib gəldi. Fars körfəzi müharibəsinin uğurla başa çatması da Buşa kömək etmədi. Klintonun qələbəsində partiyasız sahibkar Ross Peronun da rolu oldu. Belə ki, R.Pero xüsusilə Buşun elektoratına daxil olan seçiciləri öz tərəfi nə çəkərək səslərin 1/5-ni ala bilmişdi. Digər tərəfdən bu amerikalıların hər iki partiyanın yeritdiyi siyasətdən narazılığının ifadəsi idi. Qeyd edək ki, Klintonun seçkiönü kampaniyasına onun bəzi şəxsi keyfi yyətləri kölgə salıb. Vyetnam müharibəsi ərəfəsindəki davranışı, tələbə olarkən narkotik maddələr qəbul etməsi, qubernatorluğu ərzində bəzi maliyyə maxina- siyalarında iştirak etməsi kimi kompromatlar opponentlərinə yaxşı mövzu idi. Lakin bu kompromatlar onun əxlaqi nüfu- zuna zərbə vursa da, prezident seçilməsinə mane olmadı. R.Reyqanın prezidentliyi dövründən qalan problemlər, başlıcası artıma meylli 200 mlrd.-lıq büdcə kəsirinin aradan 231 Amerika prezidentləri qaldırılması öz həllini gözləyirdi. Klinton 17 fevral 1993-cü il hesabatında büdcə kəsirlərinin ləğv edilməsini prezident- liyinin əsas məqsədi olduğunu bildirdi. Gərgin danışıqlar- dan sonra kəsirləri aradan qaldırmaq üçün nəzərdə tutulan beşillik büdcə planını senatdan keçirmək ona nəsib oldu. Qarşıya qoyulan əsas hədəfl ərdən biri səhiyyədə ra- dikal islahatların keçirilməsi idi. İslahatlara xüsusi diqqət yetirən Klinton səhiyyə problemlərini həll edəcək işçi qrupa rəhbərliyi xanımı Hillari Klintona tapşırdı. Bu ABŞ tarixində «birinci ledi»nin dövlət əhəmiyyətli problemlərin həllində ilk iştirakı idi. Klintonun vaxtilə «prezident seçilsəm əsas məsləhətçilərimdən biri xanımım olacaq» deməsi özünü doğrultdu. Mütəşəkkil cinayətkarlığa qarşı mübarizə haqda qa- nunlar paketinin hazırlanması Klintonun əsas uğurlarından oldu. Bu qanunlar 30.2 mlrd. dollara başa gələn 100.000 nəfərin polis sıralarına qəbul edilməsini vətəndaşların sax- lamaq hüquq olan 19 sayda silahın qadağan edilməsini, üçüncü dəfə cinayət törətmiş şəxsin avtomatik ömürlük həbsə məhkum olunmasını özündə əks etdirirdi. Prezidentliyi ərzində əsas diqqəti daxili problemlərin həllinə yönəltməsinə baxmayaraq Klintonun xarici siyasəti də bəzi uğurlar qazandı. Dövlət katibi U.Kristoferin vasitəçilik etdiyi Fələstin Azadlıq Təşkilatı ilə İsrail ara- sında aparılan danışıqlar 1993-cü ilin sentyabrında Ağ Evdə sülh müqaviləsinin imzalanması ilə nəticələndi. Ru- siya ilə münasibətlər qısa müddətə normal məcraya salın- dı. Rusiyaya iqtisadi kömək onun öz imperiya ambisiya- larını məhdudlaşdırması hesabına başa gəldi. (məs. Baltik ölkələrindən rus əsgərlərinin çıxarılması tələbi). 1994-cü il yanvarın 10-da NATO-nun Brüsseldə keçirilən toplantısında «Sülh naminə tərəfdaşlıq» paktı im- zalandı. Paktın Şərq ölkələrinə ekspansiyasına etiraz edilsə də (xüsusilə Rusiya bundan çox narahat idi), nəticədə ABŞ Yüklə 2,66 Kb. Dostları ilə paylaş:
|