Peyk rabitəsi və ya yımının inkişafı mərhələləri

28
29 

---

hal üçün verilənlərin ötürülməsi interfeysi RS 232, Ethernet (IEEE 
802.3) və ya Token Ring (IEEE 802.5) istifadə edilə bilər. 
Kosmik aparatın (peyk) qlobal şüasım istifadə edən C2 
şəbəkələrindən fərqli olaraq, VSAT3 - şəbəkələrində bütün xidmət 
olunan ərazi - dar parsial zonalara bölünür ki, bunların hər biri, bir 
dar şüa ilə əmələ gəlmişdir. VSAT şəbəkələrində yükün ümumi 
səviyyəsini azaltmaq üçün, aşağı trafikə malik olan abonent kanalları 
ilə yanaşı, qrup traktlannın sayı çox olan bir neçə rabitə istiqaməti də 
təşkil edilir. Qrup traktlannın sayı çox olanlar isə peykdə quraşdmlan 
müxtəlif buraxma qabiliy­ yətli PAMA (Permanantly Assignment 
Multiple Access) peyk kanallan ilə həyata keçirilir. 
VSAT şəbəkələrində daxilolmanın müxtəlif baza texno-
logiyalan istifadə edilir: “nöqtə-nöqtə” sxemi üçün - SCPC (Single 
Channel Per Carrier) daşıyıcısına bir kanal; “hər kəs - hər kəslə” 
sxemi üçün - DAMA (Demand Assignment Multiple Access) 
tələbatı ilə çoxsaylı daxilolma və “ulduz” sxemi üçün - kanalların 
zamana görə aynlması ilə (TDMA) çoxsaylı daxilolma. SCPC iki 
uzaq məntəqə arasında birbaşa dupleks rabitə yaratmağa imkan verir 
və çətin gedilən yerlərdə yerləşən azsaylı (1 5 - 2 0 ədəd) yerüstü 
stansiyalara malik, çox da böyük olmayan korporativ şəbəkələrin 
yaradılması üçün əlverişlidir. Belə şəbəkələr avadanlığın baha 
olmaması ilə xa­ rakterizə olunurlar, lakin ləngimə müddəti böyük 
olduğundan bunlar vasitəsilə lokal şəbəkələrin qarşılıqlı təsirini 
təmin et­ mək mümkün olmur. SCPC texnologiyasının daha bir 
çatışma­ 
yan cəhəti - peyk ehtiyatlarından səmərəli istifadə edilmə­ məsidir. 
DAMA (Demand Assignment Multiple Access) tələbatı ilə 
kanalların ayrılması daxilolma texnologiyası şəbəkənin istə­ nilən 
nöqtələri arasında birbaşa birləşmələr yaradılmasını təmin edir. Bu 
cür tam daxilolmalı sistem rabitəni minimal ləngimə ilə yaratmağa 
imkan verir - mərkəzi stansiyada informasiyanın təkrar qəbulu 
olmadan (buna bəzən bir sıçrayışla rabitə də deyirlər). Bu daxilolma 
texnologiyası uzaq, çətin gedilən yer­ lərdə telefon şəbəkələri 
yaratmaq üçün optimal hesab olunur. Bu cür rayonlarda abonentlər 
arası 
istiqamətlərdə 
trafıkin 
payı, 
mərkəzi 
stansiya 
istiqamətindəkindən çox olur. DAMA istifadə etməklə verilənlərin 
ötürülməsini təşkil etmək və lokal şə­ bəkələrlə qarşılıqlı təsir 
yaratmaq olar, lakin belə qarşılıqlı tə­ sirin effektivliyi az olur. 
DAMA-da abonent VSAT terminal­ larının qiyməti SCPC - dəkinə 
nəzərən bahadır. 
TDMA texnologiyasına əsaslanan “ulduz” topologiyalı 
şəbəkələr daha çox tətbiq olunur. Onların fəaliyyət sahəsi - çoxlu 
sayda qarşılıqlı trafiki olmayan uzaq terminalları və mər­ kəzi 
stansiyası (teleport) olan verilənlərin ötürülməsinin çox-nöqtəli 
şəbəkələri. Əyani misal - aviabiletlərin satışı şəbəkəsi. VSAT şəbəkə 
üçün bu cür texniki həll mərkəzi stansiyada (Hub) böyük diametrli 
antenalardan və güclü vericilərdən istifadə etməyə, abonent 
periferiya terminalları üçün isə nisbətən ucuz olan kiçik antenalı 
VSAT stansiyalar (sürəti itirmədən: 32 2048 kBit/san) istifadə 
etməyə imkan verir. 
İri rabitə operatorları tərəfindən yaradılan mərkəzləşdiril­ miş 
idarəetməyə malik olan VSAT - şəbəkələrdə çox zaman