Peyk rabitəsi və ya yımının inkişafı mərhələləri

Tezlik zolaqları 
Radio üzrə beynalxalq məsləhət komitəsi (M KKP) və 
tezliyin qeydiyyatı üzrə beynəlxalq komitələri tərəfindən 
46 
(M KP) peyk sistemləri üçün cədvəl 8.1- də göstərilən tezlik 
zolaqları ayrılmışdır, 
Cədvəl 8.1 
Diapazonun adı 
Tezlik zolağı, QHs 
L 
11,5/1,6 QHs) 
1,452-1,500 və 1,61-1,71 
S 
(2,4/2,5 QHs) 
1,93-2,7 
C (4/6 QHs) 
3,4-5,25 və 5,725-7,075 
Ku 
(11/14QHS) 
10,70-12,75 və 12, 75-14,80 
Ka 
(20/30 QHs) 
14,40-26,50 və 27,00-50,20 
К 
84,00-86,00 

Peykmütəhərrik radiorabitə sistemlərinin 
tətbiqi 
M PRRS ikinci dünya müharibəsindən sonra istifadə 
olunmağa başlanmışdır. İlk peyk 1957-ci ildə buraxılmışdır (SSRİ). 
1960-ci ildə isə ABŞ əksetdirici rabitə peykini buraxdı - ECHO 
adlandırdı və bu peyk güzgü şəklində idi. Rabitə - siqnalların əks 
olunması ilə yaradıldı. Üç il sonra SYNCOM geostasionar peykini 
buraxdılar. Bu cür peyk­ lərin əsas üstünlüyü - Yer üzərində qeyd 
olunmuş vəziyyətdə olmalarıdır və Yerlə sinxron fırlanırlar və elə bil 
ki, müəy­ yən yerdə asılmış kimi olurlar. Nəhayət, 1965-ci ildə ilk 
geostasionar kommersiya peyki rabitə məqsədilə buraxıldı - 
İNTELSAT 1 [və ya «Early Bird»- dan (erkən) quşçuğazı] və 
ilyarım müddət ərzində istifadə edildi, çəkisi 68 kq idi, 240 dupleks 
telefon kanalı yarada bilirdi və ya alternativ ki­ mi - bir televiziya 
kanalı yaratmaq üçün də tətbiq olundu. İNTELSAT 2 və İNTELSAT 
3 peykləri uyğun olaraq 1967 
47 

---

və 1969-cü illərdə buraxıldı və 1200 telefon kanalına imkan 
yaradılmışdı. Y erüstü rabitə üçün həmişə məftildən istifadə etmək 
olar, lakin gəmilər üçün bunu etmək olmur. Ona görə də 1976-ci 
ildə üç ədəd M ARİSAT peykləri istifadə olun­ 
m ağa başladı. O nların vəzifəsi dünya üzrə dəniz rabitəsini təm in 
etm ək idi. Gəmilərdəki verici və qəbuledicilər üçün nisbətən böyük 
antenalar (veriliş gücü 40 Vt olanda təxminən 1,2 m etr) xarakterik 
idi. İlk mobil peyk sistemi 
IN M A R SA T -A 1982-ci ildə işləməyə başladı. Altı il bundan 
sonra, yəni 1988-də İNM ASAT-C sistemi yaradıldı - ilk peyk 
sistemi idi ki, mobil telefon rabitəsini və verilənlərin ötürülməsini 
təmin edirdi (verilənlərin ötürülməsi sürəti 600 bit/san idi, X .25- 
standartına uyğun şəbəkələrlə qoşalaş­ dırm a qurğuları var idi). 
1993-cü ildə peyk sistemldəri tamamilə rəqəmli oldu. Lakin, 
həqiqətdə istifadəçilərin mobilliyi nisbi idi, çünki sta­ sionar 
peyklər vasitəsilə rabitə üçün lazım olan qurğuların çəkisi çox idi 
(bir neçə kq), sürətin münasib olması üçün isə böyük güclər tələb 
olunurdu. 
1998-ci ildə qlobal peyk sistemləri tətbiq olunmağa 
başladı, m obil telefonları kiçikdir («İridium» və «Global-star» 
sistemləri). Hal-hazırda 200-dən çox geostasionar peyk 
kommersiya məqsədilə istifadə olunur. 
Peyk rabitə xidmətinin (PRX) təyinatından və istifa­ də 
olunan yerüstü stansiyaların (YS) növündən asılı olaraq, üç əsas 
peyk rabitə xidmətini fərqləndirirlər: 
fiksə olunm uş (qeyd olunmuş) rabitə xidməti (FRX); 
mütəhərrik rabitə xidməti (MRX). 
- radioyayım rabitə xidməti (RRX). 
Fiksə olunmuş rabitə xidməti stasionar abonentlər arasında 
rabitə yaratmaq üçün istifadə olunur. Hal-hazırda VSAT tipli 
terminallar bazası üzərində qurulmuş FRX elektron kommersiya 
şəbəkələrində, bank informasiya mü­ badiləsində, topdan satış 
ticarət anbarları şəbəkələrində və s. istifadə olunur. 
PR X kompüterlərinə (Direc PC) birbaşa peyk yayımlan­ masını 
təmin edə bilər. Direc PC xidməti peyk kanalları ilə sürəti 30 
Mbit/s olan TV təsvirləri və sürəti 400 kbit/s olan İnternet 
informasiyalarını, fərdi qəbul avadanlığı olan kompüterlər 
vasitəsilə almağa imkan verir. Peyk mütəhərrik radiorabitə 
sistemləri (PM RRS) ilə veri­ lənlərin ötürülməsi zamanı, 
aşağıdakı tətbiq sahələrini fərqləndirirlər: 
yükləmə məntəqəsindən təyinat məntəqəsinə qədər ke­ çid 
nəzarətini təmin edən yükdaşmmalarının qlobal mo­ nitorinqi; 
dövlət və korporativ istifadəçilərin marağına uyğun olaraq 
elektron poçtu ilə verilənlərin mübadiləsi; 
nəqliyyat vasitəsinin və ya yüklü konteynerin coğrafi 
koordinatlarının təyini; 
hərəkətdə olan obyektlərlə rabitə, o cümlədən, verilən­ lərin 
ikitərəfli mübadiləsi; 
axtarış - xilasedici işlərin koordinasiyası və qəza-bərpa 
işlərinin aparılması; 
fövqəladə hadisələr zonasında təcili rabitə xidmətinin təmin 
edilməsi; 
qlobal peycinq;