NörobiLİm ve yapay zeka çalişmalarinda yaşanan geliŞmeler sosyal biLİmler ve planlama alanin öNÜNÜ nasil açiyor?
Yüklə 391,41 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- III.İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI SONRASINDA YAPAY ZEKA ÇALIŞMALARI NASIL BİR GELİŞME GÖSTERDİ.
www.ozetkitap.com 5
üzerinde yaptığı teşrih çalışmalarıyla kafatasındaki ve omuriliğindeki sinirleri inceleyerek bu sinirlerin bazılarıyla bazı kasların ilişkisini kurmayı başarmış bulunuyordu. Rönesans döneminde insan kadavrası üzerinde teşrih çalışmalarının yapılmaya başlaması ve Andreas Vesalius ‘un Titien’e çizdirmeye başladığı anatonomi atlası sinir sisteminin daha iyi tanınmasını sağladı. Tabii buna Leonarda Da Vinci’nin çizimlerini de eklemek gerekir. 1600’lerde beyin biliniyordu. İçinde ruhun yerinin ne olduğu araştırılmaya başlamıştı. 1730’larda İsveçli Swedwnborg beynin iki lobunu birleştiren Korpus Kallosum adı verilen sinirin beynin iki lobu arasındaki bağlantının kurulmasını sağladığı sonucuna varmış ve hipofiz bezinin işlevlerini fark etmeye başlamıştı. 1670’li yıllarda İtalya’da mikroskobun icadıyla birlikte hücrelerin incelenmeye başlanması önemli bir gelişme yarattı. 1800’lü yıllarda pek çok biyolog insan vücudunun hücrelerden yapıldığına inanmaya başlamıştı. 1858’de Alman Patalog Rudolf Virchow hücre kuramını formüle etti. Tüm canlıların hücre ya da hücrelerden meydana geldiğini ve bu hücrelerin sahip olduğu genetik bilgileri de yeni hücrelere aktardıklarını iddia etti. Ama beyne gelindiğinde biyologlar bu konuda kuşkuya düşüyorlardı. Beynin hücreleri nöronlardı. Ama mikroskopla incelediklerinde nöronlar arasında bir boşluk görmedikleri için tek bir, dantelimsi bir ağ görüyorlardı. Böyle olunca da beyni bir “nöral retikulum” diye adlandırılıyorlardı. Bu yıllarda Charles Bell bütün sinirlerin omurilikten vücuda yayıldığını ama iki tür olduğunu saptadı. Birinci tür beyinden aldığı sinyalleri (bilgiyi) organlara taşıyor. İkincisi ise organlardan gelen bilgileri beyne aktarıyorlardı. 1833’de Alman fizyolog Peter Müller aslında doğrudan dış dünyanın değil, yalnızca sinir sisteminde yayılan sinyallerin farkında olduğumuz varsayımında bulundu. 19’uncu Yüzyılın ilk yarısında beynin işleyişinin açıklanmasında iletişimin merkezi bir önem kazanacağı ortaya çıkmış bulunuyordu. 1873 de Camillo Golgi baykuş beyni üzerinde çalışırken, incelediği beynin üzerine kazayla gümüş kromat dökülünce, bu beynin ayrı ögelerinin açıkça gözlenmesini sağlayan bir boyamanın gerçekleştiğini fark etti . Beyindeki nöronlar ve glia ayrımını gözledi, nöronların aksonları aracılığıyla ilişki kurduğunu buldu. Ama bu hücreler arasındaki sıkı bağı gözleyerek beyinde “nöral retikulum” türü bir ilişki bulunduğu görüşünü savunanlar arasına katıldı. 9 İspanyol Santiago Ramón y Cajal ise Golgi’nin boyama tekniğinden yararlanarak beyin konusunda nöron doktrinini geliştirdi. Resim merakı da bulunan Cajal sinapsları ve aksonlarıyla nöronların çok net çizimlerini yaptı. 1906 yılında da tıp fizyoloji Nobel ödülünü bölüştü. Cajal nöronların ayrı ayrı olduğunu görmüştü. Bu nöronların yatay bir sinir ağı oluşturmadığını, 100 nörondan oluşan küçük dikey kolonlar halinde düzenlendiğini, nöronlar arası iletişimde sinapsların rolünü, nöronların yakınındaki nöronlarla dendiritlerle ilişki kurduğunu, birbirini dinlediği, aksonlarıyla nöronların bir diğeririyle konuştuğunu ileri süren bir nöron doktrinini geliştirdi. Beyin hücrelerinin boyanması tekniğinin geliştiği yıllarda beyin hücrelerinin elektrikle uyarılması tekniği de kullanılmaya başlamıştı. Galvani’nin 18 yüzyılın sonunda başlattığı çalışmaların uzantısında kaslar ve nöronlar uyarılarak beyinde farklı fonksiyonların lokalizasyonu araştırılıyordu. Darwin’in hayranı olan bir tıp doktoru/ antropolojist olan Paul Broca beyin kazalarını, hastalıklarını cerebral
9 Sam Kean: Age,s.57. www.ozetkitap.com 6
korteksin hangi bölgelerinin hangi işlevleri gördüğünü test etmek için kullandı. Örneğin 1861’de konuşma yetisini kaybeden insanların ön loplarında hasarlar olduğunu saptamıştı. Yirminci yüzyılın başında vücudun değişik bölümleri ve işlevleriyle beyin coğrafyası arasında bir ilişki kurulmuş bulunuyordu. Bu bilgiler beyine ilişkin Frenoloji haritalarında gösteriliyordu. 10
Cajal’ın nöron kuramında ortaya konulan sistem bir iletişim sistemiydi. Bu nedenle sinyalerin bir nörondan diğerine nasıl nakledileceği kritik bir öneme sahipti. Cajal’ın kuramında bu naklin elektriksel akımla aşıldığı varsayılıyordu. Oysa elektrikle böyle bir iletişim hücreler arası boşluğu aşamıyordu. 1921’de Farmakolojist Otto Loewi nöronların ilişkiyi kimyasal maddeler salgılayarak aşabildiğini gösterdi. Nöronlar amino asitler, peptitler ve monoaminlerle sinyallerini iletiyordu.
Genel olarak biliyoruz ki Dünya Savaşları dönemlerinde (daha sonra çok önemli gelişmeleri başlatacak olan) yeni teknolojilerin yolunu açmıştır. Yapay zeka çalışmalarını başlatan ilk adımlarında II. Dünya Savaşı sırasında atıldığı söylenebilir. Bu çalışmaların başlatıcı ismi Alan Turing’dir 11 .Turing bir İngiliz matematikçisidir. II. Dünya Savaşı sırasında İngiliz gizli servisinde Alman şifrelerininin çözülmesi için kriptolog olarak çalışmıştır. II. Dünya Savaşına girmeden önce Almanlar Enigma makinasıyla düzenlenen bir şifre geliştirmişlerdi. Çok sık değiştirildiği için çözülemiyordu. Bunu çözebilmek için çok hızlı hesap yapabilen bir hesap makinesi gerekiyordu. Bu amaçla Alan Turing ilk kez bir digital bilgisayar tasarımını geliştirmiş ve 1939’da Bombe adını verdiği elektronik hesap makinesini gerçekleştirmiş ve Enigma şifresini çözmüştür. ABD ordusu için top atışları hesaplarında kullanılmak üzere Pennsylvania üniversitesinde John Mauchly ve J.Presper Eckert 1943-1945 yılları arasında genel amaçlı bir bilgisayar tasarlamakla görevlendirilmişti. ENIAC (Electronic Numerical Integrator and Computer) adı verilen bu bilgisayar savaşa yetiştirilemedi. Ancak 1946 yılında yapıldı. Daha ENIAC yapılmadan 1945’de Von Neuman “First Draft of a Report on the EDVAC’ı” yazdı. EDVAC (Electronic Discrete Variable Automatic Calculator) da ABD ordusu tarafından topçu atışlarında kullanılmak üzere ısmarlanmıştı. Bu tarihe kadar yapılan bilgisayarlar, göreve özgüydü. Von Neuman depolanmış programlı bir bilgisayar düşünüyordu. Ayrıca EDVAC’ta 2 tabanlı (binary) sayı sistemi kullanılıyordu. Von Neumanın bu raporuyla değişik görevler için kullanılabilen üniversal bilgisayar doğmuş bulunuyordu. EDVAC’ın ilk örneği 1949 yılında ABD ordusuna teslim edildi. Bu yeni tasarımla bilgisayara beyinde olduğu gibi bir plastisite kazandırmış bulunuyordu. Bilgisayar tasarımında sağlanan bu başarılar, bu alanın kurucularının iddialarını yükseltmesine yol açtı. Biyolojik bir varlık olan beynin yaptıklarının, makinalarca yapılabileceğini iddia etmeye başladılar.
10 Bakınız Robert Winston: Age,s.28-29. 11 İnsanların insandan bağımsız olarak kendi başına çalışan makinalar yapma tutkusunun peşine düşenler çok geriye gidebilmektedirler. Bu bağlantıyı otomat inşası örnekleri üzerinde yürütmektedirler. Bu bağlamda MÖ.4 Yüzyılda Tarantolu Arkinas’ın inşa ettiği otomat güvercin, aynı dönemlerde Çinde inşa edilen otomatlar, 12 Yüzyılda Diyarbakır’da El-Cezeri’nin otomatlarını saymaktadırlar. Ama bu yazının programı içinde Alan Turin’den geriye gitmenin doğru olmayacağını düşünüyorum. Yüklə 391,41 Kb. Dostları ilə paylaş:
|