NörobiLİm ve yapay zeka çalişmalarinda yaşanan geliŞmeler sosyal biLİmler ve planlama alanin öNÜNÜ nasil açiyor?
Yüklə 391,41 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Beyin modülerdir.
- Çok çevrimli beyin/mind
- Biliş (cognition) bir mental eylem ya da düşünme, deneyim ve duygularla, bilgi elde etme ve anlama sürecidir.
www.ozetkitap.com 21
seçmelerin basiret ve sorumluluğun yeridir. Fiziksel egzersizler nasıl kasları geliştirirse, zihinsel egzersizler de yeni sinaplar yaratarak sinir sistemini güçlendirmektedir. İnsan yaşlandıkça beynin nöron kaybı çok yavaş olmaktadır. İnsan beyni günde 85.000 kortikal nöron kaybetmektedir. Beyin korteksinde 40 milyar kadar nöron bulunmaktadır. Günlük kayıp toplam stokun yüzde 0,0002 kadarıdır. Bu hızda beyin nöronlarının yarısının kaybı için 600 yıl geçmesi gerekmektedir. Paul Colemen bir insanın 20 yaşındaki hücre sayısıda 70 yaşına geldiğinde önemli bir azalma görülmediğini saptamıştır. 33
vermeden silinebilmektedir. Beyinin yapısının evrimsel bir süreç içinde oluşmuş bulunması dolayısıyla beyinin görevleri çoğu kez birden farklı yerlerde görülmektedir. Beynin ontolojisinde beynin işlevlerinin yerine getirilmesinde çok sayıda yineleme bulunmaktadır. Beyin tek çözümlü değildir. Bu bir işlevle birden fazla modülün ilişkili olacağını göstermektedir.
Çok çevrimli beyin/mind içinde insan davranışlarının değişik eğilimleri (akılcı X duygusal), (sosyal X asosyal) çevrimler halinde örgütlenmiştir. Mind’nı bir çatışma platformu haline getirilmesini sağlarlar. Bu çevrimlerin tam gelişmiş hale gelmesi insanların yaşamlarının farklı dönemlerinde gerçekleştiğinden insanların değişik yaşam dönemlerinde insan davranışlarında farklı eğilimler ağır basmaktadır. Örneğin duygusal çevrim ya da duygusal beyin gelişmesini erken dönemde yenikorteks’e göre daha erken dönemde tamamladığından, gençler duygusal iken erginliğe ulaştıktan sonra duygusallık erimi akılcılığa doğru bırakmaktadır. 34 İleri yaşlarda beynin problem çözme becerileri, nitelik değiştirmeye başlar. Daha genç yaşlarda analitik, parçaları analiz ederek bütünü anlamaya çalışan indirgemeci bir akıl yürütme eğilimi hakimken, daha ileri yaşlarda karmaşık örüntüleri algılama ve bu örüntülerden anlam çıkarma yolunda çalışmaya başlar.
ontolojik kabul Heisenberg prensibiyle bir araya geldiğinde beyin operasyonlarında ve incelemelerinde hangi tekniklerin kullanılması gerektiğini belirlemektedir. VII. NÖROBİLİM ALANINDA YAŞANAN GELİŞMELERİN BİLİŞSEL SOSYAL BİLİMLER ALANINDA ORTAYA ÇIKARDIĞI DEĞİŞİKLİKLER Evren ve dünya milyonlarca yıldır bir gerçek olarak vardır. Ama onun bilgisinin oluşması evrim süreci içinde insanın ortaya çıkışı ve gelişme süreci içinde bilgi üretebilir bir düzeye gelmesiyle olanaklı hale gelmiştir. Bilgi insanın bilme edimi sonunda ortaya çıkan ve biriktirilen bir şeydir. Russell’e göre her insanın bildiği büyük ölçüde kişisel deneyimine (experience) dayanır. Onun bildiği ne gördüyse ve işittiyse, ne okuduysa, ona ne anlatıldıysa ve bu bilgilerden çıkarsanabilenlerden oluşmaktadır. 35
33 Bu konuda bknz. Deepak Chopra Rudolf E.Tanzi:Super Brain, Random House,2012. 34 Sinan Canan: Age,s.57-59. 35 Bertrand Russell: Human Knowledge its Scope and Limits, Routledge, London,New York,1992 www.ozetkitap.com 22
İnsanlar beyin ve işleyişi hakkında bilgiler gelişmeden önce de yaşamı sırasında bilgiler oluşturuyor, kuramlar geliştiriyor ve bu kuramları günlük yaşamlarının düzenlenmesinde kullanılıyordu. Ama insanlar bu dönemlerinde kuramlarını geliştirirken, kaçınılmaz olarak, beyni bir karakutu sayıyorlardı. Nörobilim diye yeni bir bilim alanı kurulması gereksinmesi, 1948 yılında California Institute of Technology ‘de 1948’de yapılan “ Cerebral Mechanizms in Behavior” sempozyumunda açıkça ortaya çıktı. Sempozyumun en put kırıcı konuşmasını Karl Lashley yaptı. Davranışsalcılara yıkıcı bir saldırıyı başlattı. Davranışsalcılara göre psikolojik aktiviteler mental süreçlere, insanların niyetlerine (intention) başvurmadan açıklanabiliyordu. İnsanlar kendi çevrelerinde bulunanların pasif yansıtıcıydılar. Öğrenmeyi ve özel davranışları şekillendirmek için şartlandırma ve ödüllerle pekiştirmek (reinforcement) ilkeleri yeterli görülüyordu. Davranışsalcılık bilim alanına neo pozitivizmin hakim olduğu, beyinin salt bir karakutu olarak görüldüğü döneme uygun bir kuramdı. Bilim alanındaki ilerlemeler karşısında artık, beyinin bir karakutu sayılması gerekmiyordu. Matematik, sembolik mantık ve bilgisayar alanındaki gelişmeler yeni olanaklar getiriyordu. MCCulloch and Pitts 1943’de bir sinir hücresinin ve diğer sinir hücresiyle ilişkisinin mantık çerçevesinde formüle edilebileceğini gösterdi. Ayrıca enformasyon kuramının kurucusu Shannon elektirik devrelerinin de düşüncenin temel operasyonlarıyla ilişkilendirilebileceğini fark etmişti. Bu gelişmelerle, merkezi sinir sisteminin bilgisinin ışığı epistemolojinin temel probleminin tanımlanması ve çözümü olanaklı hale getirmiştir. Beyin karakutu olmaktan çıkınca, insanın davranışlarının açıklanmasında ya da anlaşılmasında beyin bilişsel (cognitive) yetileriyle yer almaya başladı. Biliş (cognition) bir mental eylem ya da düşünme, deneyim ve duygularla, bilgi elde etme ve anlama sürecidir. Bu süreci tanıma için insan beyninin, olup biteni nasıl algıladığı, nasıl öğrendiği, nasıl hatırladığı, nasıl akıl yürüttüğü, nasıl problem çözdüğü, dikkatini yoğunlaştırdığı, nasıl dil geliştirdiği ve dili nasıl kullandığı, heyecanın (emotion) nasıl yaratıldığı üzerinde durulunca ilginç bir durum ortaya çıkmaktadır. Beynin/zihnin (mind)ın yetilerini yakından tanıyınca, insanın bilişinin formlarını ve limitlerini tartışma olanağı ortaya çıkmaktadır. Bu bilme, bilinçli (conscious) X bilinçli olmayan (unconcious),somut X soyut, sezgisel (intiutive) X kavramsal, önerme halinde X önerme haline getirilmemiş formlarda olabilir. Bilişsel (cognitive) bilim alanında çalışanlar insanların zekaları ve davranışlarının ilişkisi üzerinde durmaktadırlar. Bu alanda düşüncenin en iyi şekilde zihindeki temsil yapıları ve bu yapıların bilgiyi (information) işleme ve dönüştürme süreçleri üzerinde durularak anlaşılacağı üzerinden yola çıkmaktadırlar. İnsanın bilişsel faaliyetleri hakkında konuşurken temelde mental temsilden hareket edilirken, biyolojik ve nörolojik ya da sosyolojik ve kültürel analizlerden uzak kalınmaktadır. Duygusal faktörlerin, heyecanların, tarihi ve kültürel faktörlerin katkısı üzerinde durulmamaktadır. Bilişsel bilim alanında çalışanların bir bölümü bilişi insan beynini ve çalışmasını inceleyerek yani biyoloji alanında değil insan aklının (mind) işleyişinin bilgisayarlardan yararlanarak açıklanabileceğine inanmaktadırlar. Yapay zeka çalışmaları yapan bu grup biliş olgusunun makinada nasıl gerçekleştiğini gösterilmesinin daha kolay olacağını düşünmektedir. 1952’de W.Ross Ashby “Design for a Brain” de insan aklının (mind) faaliyetinin mekanik bir hesabını vermeye çalışıyordu. Bir tasarımcının yalnızca mantıksal aksiyonomatik yöntemleri kullanarak, bir uyum davranışı olarak öğrenmeyi gerçekleştiren bir makinanın yapılmasının olanaklı olduğunu gösterdi. Ashby bilerek bilinçlilik ya da amaçlı davranışlar üzerinde durmaktan kaçındı. Bunun yerine, o kendi dikkatini bir organizmanın kaostan
Yüklə 391,41 Kb. Dostları ilə paylaş:
|