4. Su hövzələrinin çirklənməsi ilə əlaqədar iqtisadi ziyanının təyin olunması
Akademik V.İ.Vernadski yazmışdır: ”Su planetimizin tarixində xüsusi yer tutur, elə bir təbii cisim yoxdur ki, əsas möhtəşəm problemlərə su qədər təsir göstərə bilsin. ”Su-Yer üzərində canlı orqanizmlərin mövcudluğunu təmin edən özünəməxsus mineraldır.
Akademik A.P.Karpiniski yazır: Su ən qiymətli faydalı sərvətdir. Su nəinki mineral xammal və kənd təsərrüfatının inkişafı üçün vasitədir. O həm də mədəniyyətin həqiqi göstəricisi, həyatsız yerə dirilik gətirən canlı qandır.
Su obyektlərinin çirklənməsinin qiymətləndirilməsi meyarı.
Səth suları. Təbii və antropogen mənşəli ekoloji pozuntu zonalarının formalaşması müxtəlif göstəricilərlə (kimyəvi, bioloji və s.) müəyyən edilir.
Kifayət qədər uzun müddət ərzində (1 ildən az olmayaraq) aparıcı göstəricilərin neqativ qiymətlərinin stabil qalması sanitar-ekoloji uğursuzluq haqqında nəticəyə gəlməyə əsas verir. Normadan kənara çıxma, bir qayda olaraq bir neçə meyarla müşahidə edilir. Bu baxımdan su mənbələrinin və içməli suyun patogen mikroorqanizmlərlə və parazit xəstəliklərin törədiciləri ilə, həmçinin xüsusi toksiki (olduqca təhlükəli) maddələrlə çirklənməsi müstəsnalıq təşkil edir, belə olduqda sanitar-ekoloji uğursuzluq haqqında bu meyar üzrə nəticə çıxarmaq olar.
Fövqəladə ekoloji vəziyyət və ekoloji fəlakət zonasını ayırdıqda su obyektlərinin təhlükəli çirklənmə dərəcəsini ümumi qiymətləndirmək üçün KZP-10-dan (kimyəvi zəhərləmə parametri) istifadə olunur. Kimyəvi maddələrlə çirklənmə, hər biri yol verilən konsentrasiyadan (YVK-dan) dəfələrlə çox olan bir neçə maddələrlə müşahidə edilən ərazilər üçün bu göstərici xüsusən vacibdir. Bu yalnız fövqəladə ekoloji vəziyyət və ekoloji fəlakət zonası aşkar edildikdə hesablanır.
Hesablama YVK-nı maksimum keçən 10 birləşmə üzrə aşağıdakı düsturla aparılır.
Dostları ilə paylaş: |
