Microsoft Word Yazisma ders vesaiti docx
Yüklə 2,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
17 termini, ifadəni tapmaq hərdən uzunmüddətli danışıqların uğurla sonunclanmasına, diplomatik mübahisələrin və gərginliklərin qarşısını almağa yardımçı olur. Maraqlıdır 1) XVII əsrin əvvəllərində Fransa kralı IV Henrix diplomat Janneni Hollandiyaya vasitəçi missiyası ilə göndərir: Birləşmiş vilayətləri və spaniyanı mülh danışıqlarına sövq etmək. Şahzadə Oranlı və spaniya kralı üzdə razılıq versələr də, reallıqda danışıqları mümkün qədər uzadır, istənilən bəhanə ilə özünü incimiş kimi göstərib danışıqları dayandırırdılar. Danışıqların ikinci ilində sözün qüdrətini yaxşı bilən Jannen «sülh» sözünü «uzunmüddətli atəşkəslə» əvəz edir və nəticədə spaniya ilə Niderland arasında 12 illik sazişin bağlanmasına nail olur 7 . 2) 1978-ci ildə Qərbi Avropa dövlətlərinin liderləri Avropa Şurasının iclasında Avropa valyuta sazişinin 7 http://www.ling-expert.ru/conference/langlaw1/langdiplomat.html 18 məzmununu müzakirə edirlər. Saziş gələcək avropa pul vahidinin embrionu olacaq hesablaşma valyutasının varlığını ehtiva edir. Bəs onu necə adlandırmaq lazımdır? clasda çaşqınlıq hökm sürür. Böyük Britaniyanın sistemdə bilavasitə iştirak etmədiyinə görə ingiliscə ad vermək bir o qədər də uyğun deyil. Fransız dilinə qarşı heç kim açıq çıxış etməsə də, əksəriyyətin bunu fransız intellektual imperializm nümunəsi kimi dəyərləndirəcəkləri sezilir. Fransanın prezidenti Valeri Jiskar d’Esten çıxış üçün söz istəyir və valyutaya konkret ad verməməyi, elə məqsədinə uyğun olaraq ingilis dilində adlandırmağı təklif edir: European Currency Unit (Avropa hesablaşma vahidi). Təklif əvvəlcə təəccüb doğurur (niyə Fransanın nümayəndəsi bu güzəştə gedir), sonra hamının razılığına səbəb olur. Alman kansleri Helmut Şmidt Fransanın inad göstərməməsinə, Böyük Britaniyanın baş naziri Ceyms Kallagen adın ingilis dilində olmasına razılığını ifadə edir. 19 Ə vvəlki gərginliyi ümumi rahatlıq abu-havası əvəz edir və heç adbaad sorğuya belə ehtiyac qalmır. Protokolda təklifin qəbul olunduğu qeyd edilir. Və bu an Jiskar d’Esten ə lavə edir: - Praktikada biz abbreviaturadan istifadə etməli olacağıq. Buna görə sənəddə European Currency Unit ifadəsinin yanında mötərizədə onun qısaldılmış variantını qeyd etmək lazımdır: ECU. Kimdəsə daxilində buna qarşı etiraz olsa belə, artıq onu nümayiş etdirmək yersiz idi. Və beləliklə, Fransa prezidentinin diplomatik söz məharəti nəticəsində avropa valyutası ECU düz 1998-ci ilə həm tərəflərin hamısını razı salan, həm də Fransanın Valua sülaləsi dövrü zamanı istifadə etdiyi ən dəyərli pul vahidinin adını daşımağa başlayır 8 . Təbii ki, diplomatiyada sözdən əks məqsədlərlə də istifadə olunur. Diplomatik söz «oyunları» ilə bağlı ən bariz nümunələrdən biri tarixən işğalçıların işğal faktını 8 Валери Жискар д’Эстен. Власть и жизнь. М., 1990. С. 119-121. 20 ört-basdır etmək üçün tətbiq etdikləri ifadələr və terminlərdir. Vaxtilə Napoleon, Hitler, Stalin, S.Hüseyn kimi liderlər, hazırkı ABŞ administrasiyası, Rusiya, Ermənistan hökümətləri və s. hər vəclə «işğal» sözünün istifadə etməkdən yayınırlar. Anşlyus, anneksiya, könüllü birləşmə, yardım, müdafiə məqsədi ilə müdaxilə, təhlükəsizlik zolağı, tarixi ədalətin bərpası–beynəlxalq qınaqdan, hüquqi məsuliyyətdən qurtulmaq üçün bunlardan geniş istifadə olunur. Xalq diplomatiyası çərçivəsində Ermənistanın sülh quruculuğu sahəsində çalışan vətəndaşları ilə görüşlərim zamanı onların bir qismi çətinliklə olsa da, ən azı keçmiş Dağlıq Qarabağ Muxtar vilayəti ətrafındakı rayonları dövlətlərinin işğal etdiklərini qəbul etsələr də, rəsmi şəkildə bunun nə özlərinin, nə də hökümətlərinin etiraf edəcəklərini bildirirdilər. Eyni şəkildə hər il aprelin sonlarında ABŞ prezidentləri dırnaqarası erməni soyqırımı ilə bağlı hərəkət edirlər. Hər prezident özünəməxsus bir ifadə «kəşf» etməklə həm Ermənistanın, həm də Türkiyənin könlünü almağa çalışır. Və, düzü, bilmirəm, insanı daha çox nə Yüklə 2,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|