37
ON BİRİNCİ MƏQAM
TƏHRİF MÜDDƏASINI İNKAR EDƏN ƏQLİ VƏ
“ÜQƏLAYİ”
DƏLİLLƏRİN TƏDQİQİ
Mütəxəssislrin əsərlərindən məlum olur ki, onlar
təhrifi inkar etmək məqsədi ilə həm əqli (rasional)
dəlillərə, həm
də aqillərin metoduna əsaslanmışlar.
Əqli (rasional) dəlillər:
Bu dəlilləri açıqlamaq üçün iki yol mövcuddur.
Birinci yol Ayətullah Xoyinin şərhlərində “qeyri‐
müstəqil” əqli (rasional) dəlillərlə qeyd olunmuşdur.
Burada onu ixtisarlaşdırılmış şəkildə diqqətinizə
çatdırırıq:
Təhrif ehtimalı üç haldan xaric deyil. Belə ki, əqli
baxımdan onun üçün dördüncü hal təsəvvür etmək
mümkün deyil.
Birinci hal: Təhrifin, Osmanın xilafətindən öncə
Əbu Bəkr və Ömər vasitəsilə olunması ehtimalı. Bu,
qəti olaraq yanlış fikirdir. Çünki üç ehtimaldan xaric
deyil.
Birinci ehtimal: Təhrifin bilməyərəkdən baş
verməsi ehtimalı. Yəni həzrət Peyğəmbərin (s)
vəfatından sonra bu iki şəxs Quranın toplanmasını
öhdəsinə
götürmüş,
məlumatsızlıq,
Quranın
hamısının
onlara
çatdırılmaması
və
ya
diqqətsizlikdən bəzi ayələri toplaya bilməmişlər və
nəticədə Quran təhrif olunmuşdur.
38
İkinci ehtimal: Təhrifin yuxarıda adları çəkilən iki
şəxs tərəfindən bilərəkdən həyata keçirilməsi
ehtimalı. Bu, onların xilafətinə və rəhbərliklərinə
zərbə vurmayan ayələrdə olmuşdur.
Üçüncü ehtimal: Təhrifin bilərəkdən olması
ehtimalı, lakin bu, ikinci ehtimaldan fərqli olaraq
yuxarıda adları çəkilən iki şəxsin hakimiyyəti üçün
təhlükəli olan ayələrdə olmuşdur. Hansı ki, təhrif
nəzəriyyəsini qəbul edənlər bu ehtimalın üzərində
dayanırlar.
Qeyd olunan bütün ehtimallar yanlışdır. Birinci
ehtimal iki səbəbə görə yanlışdır:
1.
Şübhəsiz
ki,
Peyğəmbər
(s)
Quranın
əzbərlənməsini, qiraət və
tərtilini
əmr edirdi və
səhabələr bu məsələlərə böyük əhəmiyyət verirdilər.
Buna görə də əminik ki, Quran tam olaraq
hafizələrdə, yaxud da kağız üzərində sözügedən
şəxslərə çatdırılmışdır. Quranın nazil olduğu
dönəmdə
ərəblər cahiliyyət
şerlərini əzbərləməyə
böyük əhəmiyyət verirdilər. Belə olan halda necə ola
bilər ki, Qurana lazımi əhəmiyyət verməsinlər.
2.“Səqəleyn” hədisi bu ehtimalın yanlışlığını üzə
çıxarır. Çünki bu rəvayət Peyğəmbərin (s), öz
dövründə insanlara Qurana tapınmaqlarını əmr
etdiyini göstərir. Təbii ki, bir neçə ayənin dəyişikliyə
uğradığı halda, Qurana bir küll halında, tərtib
olunmuş kitab kimi tapınmaq mümkün deyildi.
İkinci ehtimalın yanlışlığı:
39
Təbii ki, təhrifin bilərəkdən olunması üçün hər
hansı bir səbəb lazımdır. Əbu Bəkr və Ömərin
haikmiyyəti üçün zərərli olmayan ayələr haqqında
belə bir səbəb olmamışdır. Elə buna görə də bu
ehtimal yanlışdır.
Üçüncü ehtimalın yanlışlığı: Əgər belə bir vəziyyət
yaransaydı,
o
halda
Əbu
Bəkr
və
Omər
hakimiyyətinin ilk müxalifləri, onların önündə gedən
Əli (ə), həzrət Zəhra (ə), mühacir və ənsardan olan
on iki nəfər bu məsələyə öz etirazlarını bildirər və
onu həmin hakimiyyətin nöqsanları sırasında qeyd
edərdilər. Halbuki, velə bir iddia onların heç biri
tərəfindən qaldırılmamışdır.
İkinci hal: Təhrifin, Osmanın xilafəti dövründə baş
verməsi. Bu fikir birinci halda qeyd olunan fikirdən
daha zəif nəzəriyyədir. Çünki:
Birincisi, İslam Osmanın xilafət dönəmində elə
yayılıb möhkəmlənmışdı ki, Osman belə bir iş
görmək iqtidarında deyildi.
İkincisi, əgər Osmanın xilafət dönəmində təhrif
Əhli‐beytin (ə) vilayəti ilə bağlı olmayan ayələrdə
olubsa, buna heç bir səbəb olmayıb. Təbii ki,
Quranda Əhli‐beytin (ə) vilayəti ilə bağlı ayələrin
təhrif olunmadığına əminik. Çünki Quranda tam
aydınlığı ilə Əlinin (ə) xilafətini göstərən ayə olsaydı,
xalq arasında yayılar və artıq xilafət Osmana
çatmazdı.
Üçüncüsü, Əgər Osman Quranı təhrif etsəydi, ona
qarşı
çıxanlar
üçün
öz
üsyanlarına
bəraət
40
qazandırmağa görə bundan yaxşı bəhanə yox idi. Bir
halda ki, bu haqda ona qarşı heç bir irad
bildirilməmişdir.
Dördüncüsü, əgər Quran Osman tərəfindən təhrif
olunmuş olsaydı, Əli (ə) hakimiyyətə gəldikdən
sonra Peyğəmbər (s) dövründə mövcud olan əsl
Quranı meydana çıxarardı. Bir halda ki, belə bir
vəziyyət yaranmamışdır.
Deməli, ikinci hal da qəbulolunmazdır.
Üçüncü hal: Təhrifin Osmanın xilafətindən sonra
Bəni‐üməyyə rejimi tərəfindən həyata keçirilməsi. Bu
yozum da bu günə qədər heç bir alimin iddia
etmədiyi məsələlərdəndir.
Əqli baxımdan dördüncü hal olmadığı üçün belə
nəticəyə gəlirik ki, təhrif müddəası əqli və tarixi
baxımdan heç bir dəlili olmayan yanlış iddiadır.
Nəzərə almaq lazımdır ki, bu dəlil sırf müstəqil əqli
qərar (hökm) deyil, əksinə, əqlin tarixi təhlildən
çıxardığı nəticədir.
İkinci yol: Burada öncə iki müqəddiməyə ehtiyac
vardır:
Birinci müqəddimə: İslam dini səmavi dinlərin
sonuncusu olaraq, ən kamil din kimi qiyamət
gününə qədər böyük bir zamanı əhatə edən bütün
dövrlər üçün hamıya bəxş edilmişdir.
İkinci
müqəddimə:
Belə
bir
din,
onun
göstərişlərinin bir‐biri ilə sıx əlaqədə olduğunu,
möhkəmliyini göstərən əbədi, həmişəyaşar bir
sənədə malik olmalıdır.