21
təqlidi Şeyx Cəfər Kaşiful‐ğita (Kaşiful‐ğita əsərində)
kimi dahilər eyni yekdil rəyin olduğunu iddia
etmişlər. Elə buna görə də böyük şiə alimlərinin
əsərlərində Quranın mütləq şəkildə, istər artırma,
istərsə də azaltma yolu ilə təhrif olunmaması
barəsində yekdil rəyin mövcudluğunun iddia
olunduğunu iddia etmək olar.
İndi isə görkəmli şiə alimlərinin görüşlərinə nəzər
salaq:
1.
Hicrətin
üçüncü
əsrində
böyük
şiə
tədqiqatçılarından olmuş Fəzl ibn Şazan “İzah”
əsərində Quran ayələrinin azaldılma yolu ilə təhrif
olunduğunu inkar edərək, təhrif barəsində mövcud
olan rəvayətlərin nəql olunmasının digər firqələrə
aid olduğunu bildirmişdir.
2.Hicrətin dördüncü əsrində şiə aləminin elmi
simalarından olan, Şeyx Səduq kimi tanınan İbn
Cəfər Məhəmməd ibn Əli ibn Babəveyh Qumi
“Etiqadlar” adlı elmi əsərində yazır:
“Bizim Quran haqqında əqidəmiz belədir:
Hazırkı Quran eynilə Peyğəmbərə (s) nazil olan
Qurandır. Ona heç bir şey artırılmamışdır. Kimsə
bizi hazırkı Quranın azaldılmasına əqidə bəsləməkdə
ittiham etsə, yalançıdır”.
3.Dahi şiə fəqihi Seyid Mürtəza Ələmül‐huda kimi
tanınan Əli ibn Hüseyn Musəvi
“Tərablosiyyat
”
məsələlərinin cavabında yazır:
“Quranın təhrif olunmadığını bilmək, şəhərləri
tanımaq,
məşhur
tarixi
olayların
22
həqiqətəuyğunluğunu bilmək kimi bir şeydir.
Onların
həqiqətəuyğunluğunu
tam
əminliklə
bildiyimiz kimi, Quranın təhrif olunmadığına da qəti
şəkildə əminik. Çünki müsəlmanlar Quranın
qorunmasına daim hədsiz səy göstərmişlər. Quran
Peyğəmbər
(s)
dönəmində
tam
şəkildə
tənzimlənmişdir. Belə ki, o həzrət Quranın
qorunması üçün Übəy ibn K`əb və digər bir neçə
nəfərdən ibarət heyət yaratdı və Quranı dəfələrlə
tam şəkildə onlar üçün oxudu”.
Seyid Mürtəza sözünə davam edərək yazir:
“Şiələrdən və ya Əhli‐sünnənin “Hışviyyə”
qolundan bu fikirlə razılaşmayıb ona qarşı çıxanlarla
razılaşmaq olmaz. Çünki onların dəlil kimi
göstərdikləri, bir neçə səhih (düzgün) hesab etdikləri
zəif rəvayətdir.
1
4.Şeyxut‐taifə Əbu Cəfər Məhəmməd ibn Həsən
Tusi bu haqda yazır:
“Quran kimi dəyərli bir kitabın azaldılıb‐
çoxaldılmasından
söhbət
etmək
bu
kitaba
hörmətsizlikdir. Çünki ona bir şeyin artırılmadığı
haqda yekdil rəy mövcuddur. Bir şeyin azaldılmasını
da müsəlman məzhəbləri qəbul etmirlər. Bu, ilk
növbədə şiə alimlərinin fikirləri və səhih (düzgün)
rəvayətlərin məzmunu ilə üst‐üstə düşür. Qurandan
bir neçə ayənin çıxarıldığını göstərən şiə və əhli‐
sünnə rəvayətləri “xəbəri‐vahid” olduğu üçün onlara
1
Məcməul‐bəyan, c. 1, səh. 15.
23
əsaslanıb əmin ola bilmərik. Buna görə də onlara
əsaslanmaq düzgün deyil”.
1
5.Böyük təfsirçı alim “Məcməul‐bəyan” əsərinin
müəllifi Əbu Əli Fəzl ibn Həsən Təbərsi öz təfsirinin
müqəddiməsində yazır:
“Qurana bu və ya digər ayənin artırılması şiələrin
yekdil rəyinə görə düzgün deyil. Hər hansı bir
ayənin azaldılmasını isə şiələrin bir neçəsi və Əhli‐
sünnənin “Həşviyyə” qolu nəql etmişdir. Lakin şiələr
bunun əksini qəbul edirlər.
6.Seyid ibn Tavus yazır:
“Şiə
məzhəbi
Quranın
təhrif
olunmadığı
qənaətindədir”.
2
Digər bir yerdə yazır:
“Hazırkı Quranın Peyğəmbərə (s) nazil olunan Quran
olduğuna, o həzrətin Quranı bir yerə toplamasına
inandıqları bir halda, mədinəlilərlə məkkəlilərin,
kufəlilərlə bəsrəlilərin fikir ayrılıqlarından danışanlara,
“ ِﻢﻴِﺣﱠﺮﻟا ِﻦَﻤْﺣﱠﺮﻟا ِﻪﱠﻠﻟا ِﻢْﺴِﺑ
﴾
﴿
(Bismillahir‐Rəhmanir‐Rəhim)
ayəsi Quranın bir hissəsidir, amma surədən deyil” ‐
deyə fikirləşənlərə təəccüb edirəm. Təəccüblüdür ki,
əqlin və şəriətin təsdiq etdiyi kimi Quran mütləq
şəkildə təhrif olunmayıbsa, belə bir fikri necə irəli
sürürlər”.
3
7.Molla Möhsün Feyz Kaşani yazır:
1
Tibyan kitabının giriş sözü.
2
Sədus‐süud, səh. 144.
3
Həmin qaynaq, səh. 193.
24
“Təhrifi təsdiqləyən hədislər Allahın kitabı ilə
ziddiyyət təşkil edir. Bu kimi hədislər ya rədd
edilərək kənara qoyulmalı, ya da yozulmalıdır”.
1
8.Şeyx Tusi kimi tanınan Məhəmməd Bəhauddin
Amuli Quran haqqında yazır:
“Düzgün fikir Quranın mütləq şəkildə təhrif
olunmamasıdır. Xalq arasında dillərə düşmüş, Əlinin
(ə) adının bəzi ayələrdən çıxarılması, misal üçün,
guya,
﴾
َﻚْﻴَﻟِإ َلِﺰﻧُأ ﺎَﻣ ْﻎﱢﻠَﺑ ُلﻮُﺳﱠﺮﻟا ﺎَﻬﱡﻳَأ ﺎَﻳ
﴿
ayəsinin əslində
ﻲﻠﻋ ﻲﻓ
﴾
َﻚْﻴَﻟِإ َلِﺰﻧُأ ﺎَﻣ ْﻎﱢﻠَﺑ ُلﻮُﺳﱠﺮﻟا ﺎَﻬﱡﻳَأ ﺎَﻳ
﴿
olması fikrini şiə
alimləri qəbul etmirlər”.
2
9.“Vəsailüş‐şiə” kimi mühüm bir hədis kitabının
müəllifi Şeyx Məhəmməd ibn Həsən Hürr Amuli
Quranın təhrif olunmadığını sübuta yetirmək məqsədi
ilə qələmə aldığı elmi əsərdə yazır:
“Tarixi və məsum imamlardan (ə) nəql olunan
rəvayətləri dəqiq araşdıran hər bir şəxs Quranın
minlərlə səhabə tərəfindən təsdiqləndiyinə və
Peyğəmbər (s) dönəmində tam şəkildə toplanaraq
tərtib edildiyinə əmin olar”.
3
10. Nadir şiə fəqihlərindən olan Şeyx Cəfər Kaşifül‐
ğita dəyərli “Kaşifül‐ğita” əsərində yazır:
“Müsəlmanların yekdil rəyinə, din və məzhəb
prinsiplərinə görə, Qurana bir şey əlavə edilməmiş,
Quranın öz buyuruğuna və bütün alimlərin yekdil
rəyinə görə, ondan heç bir şey çıxarılmamışdır. Bu
1
Təfsire‐Safi, c. 1, səh.15.
2
Alaur‐rəhman, səh. 26.
3
İzharul‐həqq, c. 2, səh. 129.