Microsoft Word Tahrif tamam-latin doc
Yüklə 355,84 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ÜÇÜNCÜ MƏQAM “İCMALİ” VƏ “TƏFSİLİ” TƏHRİF
- ِﻢﻴِﺣﱠﺮﻟا ِﻦَﻤْﺣﱠﺮﻟا ِﻪﱠﻠﻟا ِﻢْﺴِﺑ
- DÖRDÜNCÜ MƏQAM “XƏBƏRİ‐VAHİD”İN 1 TƏHRİFİN SÜBUTU ÜÇÜN YETƏRSİZLİYİ
- BEŞİNCİ MƏQAM BÖYÜK ŞİƏ ALİMLƏRİNİN QURANIN TƏHRİF OLUNMASI BARƏSİNDƏ FİKİRLƏRİ
15
1. Ləfzdə (sözdə) təhrif: Bu növ təhrifdə məqsəd sözlərin artırılıb‐azaldılması, yerlərinin dəyişdirilməsidir. 2. Mənada təhrif: Bu növ təhrifdə məqsəd mənanı heç bir aidiyyatı olmayan yanlış mənaya yozmaqdır. Təhrifin bu növünə “şəxsi rəyə əsaslanan təfsir” də deyilir. Hansı ki, rəvayətlərdə kəskin şəkildə məzəmmət olunmuşdur. Peyğəmbər (s) bu barədə buyurur: “Quranı öz şəxsi rəyinə əsaslanaraq təfsir edən kimsə, özünə oddan yer hazırlamışdır”. 1
təhrifdə məqsəd, bu və ya digər ayənin, yaxud surənin nazil olduğu ardıcıllığa əks şəkildə qeyd olunmasıdır. Təhrifin bu növü nadir hallarda baş vermişdir. Belə ki, bütün ayələr nazil olunduğu ardıcıllıqla qeydə alınmışdır. Surələrə gəldikdə isə, onların hamısının Peyğəmbərin (s) göstərişi ilə həmin ardıcıllığa əks şəkildə qeydə alındığını iddia etmək olar. 4. Qiraətdə (oxunuşda) təhrif: Bu növ təhrifdə məqsəd, Quranın bu və ya digər sözünü müsəlmanların yekdilliklə qəbul etdikləri qiraətə uyğun olmayan şəkildə oxumaqdır. Bir çox qarilərin qiraət zamanı etdikləri dəyişiklikləri buna misal göstərmək olar.
1 Əvali əl‐ləali, c. 4, səh. 104. 16 5. Ləhcədə təhrif: Müxtəlif qəbilələr arasındakı ləhcə fərqləri ayələri öz ləhcələrinə uyğun şəkildə oxumalarına səbəb olur. 6. Ayrı‐ayrı sözlərin digər sinonimləri ilə, yaxud başqa sözlərlə əvəz olunması yolu ilə olunan təhrif: Artıq məlum olduğu kimi təhrifin bu növündə məqsəd, bu və ya digər sözün başqa sözlə əvəz olunmasıdır. İstər bu sözlər sinonim olsun, istərsə də sinonim olmasın. İbn Məsud bu növ təhrifi sinonimlərdə düzgün hesab edir. Onun rəyinə görə, Quranda “ ﻢﻴﻠﻋ ” ( Əlim) ifadəsini “ ﻢﻴﻜﺣ ” (Həkim) ifadəsi ilə dəyişmək olar.
17
ÜÇÜNCÜ MƏQAM “İCMALİ” VƏ “TƏFSİLİ” TƏHRİF Öncə qeyd etdiyimiz kimi, təhrif (digər bir bölgüyə görə) “icmali”, yaxud da “təfsili”dir. Burada bizim mübahisə obyektimizə daxil olacaq qisim “Təfsili” təhrifdir. Başqa sözlə desək, biz burada Quranda baş vermiş konkret artım və ya azalma haqqında söhbət açacağıq. Lakin “İcmali” təhrif, yəni Quaranda ümumi şəkildə artim, yaxud azalma baş verməsi (belə ki, təhrif baş verdiyini bilir, lakin bunun konkret olaraq hansı ayə və ya surədə olduğunu bilmirik) bizim mübahisə obyektimizdən xaricdir. Misal üçün qiraətlərdə mövcud fərqləri, ِﻢﻴِﺣﱠﺮﻟا ِﻦَﻤْﺣﱠﺮﻟا ِﻪﱠﻠﻟا ِﻢْﺴِﺑ ﴾
﴿ (Bismillahir‐Rəhmanir‐Rəhim) ayəsinin Qurandan olub‐olmamasını və s. göstərmək olar. Çünki bizim söhbət açdığımız təhrif istər azaldılma yolu ilə olsun, istərsə də çoxaldılma yolu ilə, hər iki halda Allahın sözü ilə müvafiq deyil. Amma qiraətlər isə fərqli olmalarına baxmayaraq, birinin Allah kəlamı ilə müvafiq olmasına şübhə yoxdur.
﴾
﴿ (Bismillahir‐Rəhmanir‐ Rəhim) ayəsinə gəldikdə isə, şübhəsiz ki, Peyğəmbər (s) onu hər surənin əvvəlində oxumuşdur. Fikir ayrılığı yalnız onun xırdalıqlarındadır. Xırdalığa varanlar əsl Quranın
məhz belə
olduğu qənaətindədirlər, xırdalığa varmayanlar isə, əsl Quranın bu ayəsız olduğu fikri üzərində dayanırlar. Nəticə etibarilə bu iki düşüncənin daşıyıcılarının heç
18
(yəni əsl Qurana əlavə nə isə artırılıb, yaxud azaldılmasını) güman etmirlər. Belə ki, hər iki versiyanın tərəfdarları Qurana ilahi vəhydən başqa bəşər sözünün daxil olmadığını yekdilliklə qəbul edirlər. Qiraətlərin fərqliliyi də bu qəbildəndir. Demək, “icmali” təhrifin nümunələri hər hansı bir şəxsin həqiqi sözü, yaxud qiraəti olmadığına baxmayaraq, bizim mübahisə obyektimiz xaricindədir. Bizim mübahisə obyektimiz olan təhrif əsl Qurana nəyinsə artırılması və yaxud da azaldılmasıdır.
19
DÖRDÜNCÜ MƏQAM “XƏBƏRİ‐VAHİD”İN 1 TƏHRİFİN SÜBUTU ÜÇÜN YETƏRSİZLİYİ Bu və ya digər ayənin Qurandan olduğunu iddia etmək üçün kəskin elmi dəlilə ehtiyac var. Hər hansı bir ayənin Qurandan olduğunun isbatı üçün “Xəbəri‐ vahid”in yetərli olmadığı kimi, təhrifin isbatı üçün də yetərli deyil. Təhrif nəzəriyyəsini dəstəkləyənlər öz müddəalarının isbatı üşün kəskin, yetərli elmi dəlillər göstərməlidirlər. Başqa sözlə desək, etiqadla bağlı məsələlərin isbatı üçün “xəbəri‐vahid” və bu kimi sırf gümana əsaslanan dəlilləri yetərli bilmədiyimiz kimi, ən mühüm dəlil olan Quranı da heç bir şəkildə “xəbəri‐vahid”lə qəbul edib, yaxud etməmək olmaz. Məhz elə buna əsaslanan Şeyx Tusi “Tibyan” adlı təfsir kitabının müqəddiməsində yazır: “Quranın təhrifini iddia edən rəvayətlər bütünlüklə “xəbəri‐vahid”dirlər. “Xəbəri‐vahid” tam elmi dəlil olmadığı üçün təhrif məsələsində də yetərli sayılmır”. Şeyx Tusinin məqsədi, bu məsələnin tam yəqin edilməsi şərt olan məsələlərdən olmasıdır.
1 “Hədis” elmi terminologiyasında sənəd silsiləsində mövcud olan rəvayətçiləri mütəvatir həddinə yetməyən hədisə “xəbəi‐vahid” deyilir.
20 BEŞİNCİ MƏQAM BÖYÜK ŞİƏ ALİMLƏRİNİN QURANIN TƏHRİF OLUNMASI BARƏSİNDƏ FİKİRLƏRİ Böyük şiə alimləri Quranın təhrif olunmadığı qənaətindədirlər. Belə ki, onlar hazırkı Quranın heç bir artım və ya azalma baş vermədən Peyğəmbərə (s) nazil olunan Quran olduğunu qəbul edirlər. Burada şiə məzhəbinin dayaqları və qələmə aldıqları əsərlər bu məzhəbin əqidəsi hesab olunan bir neçə alimin görüşlərini qısa şəkildə diqqətinizə çatdıracağıq. Lakin oncə iki məsələyə diqqət yetirməyi zəruri hesab edirik. 1. Bir çox Quran elmləri ilə bağlı kitablarda Quranın təhrif olunması nəzəriyyəsini Əhli‐sünnənin “Həşviyyə” qoluna
aid etdikləri kimi, Şiə
məzhəbinin də “Əxbari” qoluna aid etdikləri nəzərə çarpır. Nəzərə almaq lazımdır ki, “Vəsailüş‐Şiə” kitabının müəllifi, Şeyx Hürr Amili kimi bir çox əxbari alimlər Quranın təhrif olunmadığı fikrində olmuş, hətta bu haqda elmi əsər belə yazmışlar. Deməli, əxbari olmaq heç də Quranın təhrif olunması qənaətində olmaq deyil.
artırılması yolu ilə təhrif olunmaması haqqında yekdil rəyə malikdirlər. Lakin azaldılma yolu ilə təhrif olunmaması barəsində isə Müqəddəs Bağdadi 1
1 Alaur‐Rəhman, Bəlaği, səh. 26. Yüklə 355,84 Kb. Dostları ilə paylaş:
|