Microsoft Word tagizade orxan doc
Yüklə 0,76 Mb. Pdf görüntüsü
|
25
və mənəvi nemətlərini yaradan və istehsal prosesində bir-biri ilə müxtəlif münasibətlərə girən insanlar olduğundan idarəetmədə də başlıca məqsəd insanların ıdarə edilməsindən ibarətdir. Digər sahələrdə olduğu kimi, ticarətdə də əməyin keyfiyyətinin yax- ş ılaşdırılması ön plana keçir. Buna görə də keyfiyyət amillərini, istehsalın intensiv inkişaf yoluna keçirilməsinin iqtisadi və texnoloji amillərini, eləcə də sosial prosesləri ə hatə edən amilləri nəzərə alan kompleks planların tərtib edüməsinə və həyata keçirilməsinə böyük diqqət yetirilir. Ticarəl müəssisələrinin idarə edilməsinin səmərəliliyi insanların texnika ilə düzgün əlaqələndirilməsindən, onların texnikaya, ə məyə və bir-birinə münasibətlərindən daha çox asıh olur. nsanlar idarəetmə prosesində əmək kollektivini yaradaraq bir-biri ilə, işçi qrupları, cəmiyyətlə qarşılıqlı əlaqəyə girdiklərinə görə, onların psixoloji keyfiyyətbri sosial məzmuna malik olur. Ətraf mühitlə şəxsiyyətin qarşılıqh əlaqəsində sosial hadisələr meydana gəlir və inkişaf edir. Ona sosial-psixoloji anlayış deyilir. darəetmə prosesində idarə rəhbəri, işçilərin birgə əmək fəaliyyətini təşkil edir, onların arasında və işçibrlə təşkilat arasında baş verən münasibətləri nizamlaşdırır və bebliklə, daim müəyyən sosial-psixoloji mühitlə qarşılıqlı əlaqədə olur. Burada işçilər idarə rəhbərindən müəyyən iş tələb etməklə ona təsir göstərir və hər hansı bir tələbatın, mənafeyin yerinə yetirilməsini tələb edirlər. Digər tərəfdən, idarə rəhbəri öz vəzifəsini yerinə yetirdiyi prosesdə həmin mühitə təsir göstərməklə ümumi dövlət mənafeyini həyata keçirir. şçilərə göstərilən təsirin səmərəli olması üçün, idarə rəhbəri hər bir kollektiv üzvünün mənəvi və psixoloji xüsusiyyətlərini, ayrı-ayrı qrupun və bütünlüklə kollektivin sosial-psixoloji xarakterini öyrənməli və həmin xarakterlərə və xüsusiyyətlərə uyğun gələn metodlardan istifadə etməklə kollektivi və onun hər bir üzvünü idarə etməlidir. Müasir dövrdə idarəetmə sosial-psixoloji amillərin rolu getdikcə güclənir. Bu amillərin düzgiin nəzərə alınmaması təsərrüfat fəaliyyətinin nəticəsinə mənfi təsir göstərir. Sosial-psixoiqji amillər getdikcə işçi kollektıvinə daha çox təsir göstərməklə ə mək prosesində ən yaxşı xüsusiyyətlərin, mənəvi-əxlaq normalarının, inkişaf etmiş şə xsiyyətin formalaşmasına şərait yaradır. 26
Hazırkı dövrdə idarəetmə prosesində sosial-psixoloji metodlardan istifadə edilməsinin rolu xüsusilə artır. Bu da öz növbəsində ticarət müəssisələri, rəhbərləri qarşısında sosial və mədəni xarakterli məsələlərin, yeni insanın formalaşması və başqa bu kimi mürəkkəb sosial problemlərin həll edilməsini irəli sürür. stehsalda yüksək nəticələrə nail olunması ilə işin keyfiyyətinin yüksəldil- məsinin qarşılıqlı əlaqələrinin təkmilləşdirilməsi idarəetmədə sosial-psixoloji metodların rolunu daha da artırır. Müəssisə rəhbərlərindən idarəetmə prosesində sosial-psixoloji metodlardan daha bacarıqla istifadə etməsini, kollektivi düzgün tərbiyə etməsini və onların əmək fəaliyyətini qarşıya qoyulan vəzifələrin yerinə yetirilrməsinə yönəltməsini tələb edir. darəetmədə sosial-psixoloji metodların tətbiq edilməsində əmək kollektivlərı böyük rol oynayır. Ə mək kollektivlərinin idarə edilməsində istehsal, iqtisadi, sosial tərbiyə fəaliyyətinin birləşdirilməsi böyük əhəmiyyət kəsb edir. Müəssisə qarşısında qoyulmuş plan tapşırıqlarının yüksək keyfiyyətlə və vaxtını yerinə yetirilməsi üçün kollektivin hər bir üzvü və bütünlüklə kollekliv cəmiyyət qarşısında öz borcunu dərk etməlidir. darə rəhbəri psixologiya və ictimai elmləri bilməklə sosial-psixoloji metodlara ə saslanaraq, kollektivin hər bir üzvünə fərdi yanaşmağın xüsusi təsir metodlarını bilməlidir. Sosial-psixoloji metodlar dedikdə, əmək kollektivinə, ayrı-ayrı işçilər və qruplara təsir üsullarının məcmuu, onların arasında baş verən münasibət və əlaqələr, həmçinin müəssisə daxilində canlı əməyi, əmək alətlərı və predmetləri ilə optimal birləşdirmək məqsədilə müəssisə daxilində baş verən sosial proseslər, əmək prosesində şəxsi, kollektiv və cəmiyyət mənafeyinin üzvi surətdə birləşdirilməsi ə sasında möhkəm formalaşmış kollektivin yaradılması və onun sosial inkişafının təmin edilməsi məsələləri başa düşülməlidir. Sosial-psixoloji metodların tətbiqi əməyi daha da humanistləşdirməyə, istehsalın, əməyin və idarəetmənin təşkilində şəxsiyyətin tələbatını, rnənafeyini və imkanlarını hərtərəfli uçota almağa, istehsalın və iş yerlərinin müxtəlif sahələrində ə məyin xarakterini planlı qaydada bərabərləşdirməyə, əməyə, ictimai mülkiyyətə, 27
intizama, təşkilatçılığa şüurlu münasibət formalaşdırmağa, nöqsanlara qarşı barışmaz olmağa, təşəbbüskarlıq və işgüzarlıq, öz müəssisəsinin müvəffəqiyyəti ilə fəxr etmək və daha yüksək nəticələrə nail olmağa çalışmaq kimi keyfıyyətlər aşılamağa imkan verir. Sosial-psixoloji metodların tətbiqi bir sıra xüsusiyyətlərlə əlaqədardır: a) onlar bilavasitə istehsal-iqtisadi münasibətlərə əsaslanaraq kollektivin funksiyalarının inkişafına, hər bir kollektiv üzvünün tərbiyə edilməsinə və şə xsiyyətin hərtərəfli inkişafına yönəldilir; b) müəssisə daxilində sosial proseslərin inkişafı şəxsiyyətin əxlaqına təsir etməklə bütünlüklə əmək kollektivinin inkişafına yönəldilir; c) bu metodlar vasitəsilə kollektivdə sağlam psixoloji mühit yaradılır, kollektivdə intizamçılıq, təşkilatçılıq, təşəbbüskarlıq şəraiti əldə olunur, hər bir işçinin şəxsi keyfiyyətlərini aşkar etmək və s. mümkün olıır; ç) sosial-psixoloji metodların tətbiqində aparılan bütün iş şəxsiyyətlə əlaqədar olduğundan ona ehtiyatla yanaşmaq lazımdır. Şəxsiyyətə təsir metodlarının düzgün seçilməsi hər bir kollektiv üzvünün mənəviyyatına və bütünlüklə kollektivə ciddi zərbə vura bilər. Ümumiyyətlə, sosial-psixoloji metodlar idarəetmə prosesində insanlar, eləcə də kollektiv arasında baş verən sosial-psixoloji münasibətləri əks etdirir. Ona görə də bu metodlar idarəetmənin ümumi metodları sistemi ilə birlikdə, əlaqəli şəkildə, bir-biri ilə vəhdət halında tətbiq edildikdə idarəetmənin səmərəliliyi də yüksəlir.
Yüklə 0,76 Mb. Dostları ilə paylaş:
|