Microsoft Word tagizade orxan doc
Yüklə 0,76 Mb. Pdf görüntüsü
|
16
darəetmə təcrübəsində yeni meyl yaranmışdır və bu meyl uğurla inkişaf etməkdədir: müəssisənin müvəffəqiyyətli işi, onun əldə etdiyi yüksək mənfəət və yüksək rəqabət qabiliyyti daha çox təşkilati mədəniyyətdən asılıdır. Daha aydınlıqla görünür ki, idarəetmə metodları cəmiyyətin bütün tərəflərini ə hatə etməlidirlər. Ümumi və
xüsusi menecment ifadələri ə saslandırılmış qaydada möhkəmlənməyə başlamışdır: ümumi menecment – sosial-iqtisadi proseslərin idarə edilməsi (regional səviyyədə, nazirlik və bank strukturlarının idarə edilməsi və s.); xüsusi – xüsusi, spesifik cəhətlərə malik olan obyektlərin (maliyyə, bələdiyyə, investisiya və s.) idarə edilməsi. Lakin bu strukturlarda idarəetmənin funksiyaları və obyektləri lazımi dəqiqliklə müəyyən olunmamışdır, xüsusilə dövlət təşkilati quruluşunun şaquli istiqaməti üzrə, bu da hakimiyyətin bütün səviyyələrində bir- birini təkrar eləyən idarəetmə orqanlarının sayının artmasına gətirib çıxarır. Bazar münasibətləri şəraitində əmtəə istehsalının xüsusiyyətlərinin uzun illər ə rzində nəzərə alınmaması ona gətirib çıxarmışdır ki, müəssisə rəhbərlərinin və mütəxəssislərinin çox hissəsi müasir menecment sahəsində lazımi nəzəri bazaya malik olmalarına baxmayaraq, onlar müəssisələrin iqtisadi müstəqilliyi və cəmiyyətdəki demokratik dəyişmələr şəraitində praktiki təcrübəyə malik deyillər. Tədqiqatlar göstərir ki, sənaye istehsalının əsas sahələrinin inzibati və iqtisadi rəhbərliyi, çoxsaylı yeni müəssisə və firmaların idarə edilməsi, xüsusi təhsilə və idarəetmə təcrübəsinə malik olmayan diletantlar, həvəskar adamlar tərəfindən həyata keçirilir. Cəmiyyətin və xalq təsərrüfatının inkişafı, müəyyən qanunlar toplusunun, qaydaların, normaların, cəmiyyətin bütövlükdə və onun tərkib hissələrinin – istehsalat kollektivlərinin, qeyri-formal insan birliklərin, sosiumun ilkin əsaını təşkil eləyən ailənin rəftar alqoritmlərinin olmasını tələb edir. Sosiuma, onun maddi istehsalına olan bu təsir prosesi, idarəetmə elminin predmeditini təşkil edir. Şübhəsiz ki, hər bir idarəetmə obyekti (dövlət, sahə, kollektiv, şəxsiyyət) öz xüsusiyyətləri, fərqlənmələri ilə xarakterizə olunur, lakin elmi idarəetmə metodlarının cəbbəxanasında istənilən idarəetmə obyektinə təsir etmənin ümumi prinsipləri və metodları vardır.
17
darəetmə nəzəriyyəsi, praktikası və sənəti öz fəaliyyət məqsədlərinə çatmaq üçün rəhbər işçi tərəfindən tətbiq olunur və bu da qəbul edilən qərarlar üçün şəxsi məsuliyyəti nəzərə almaqla qarşıya qoyulan vəzifələrin həllinin kompleks vasitələrinin və metodlarının strategiyasının işlənilməsinə imkan verir. Məqsədlərin, idarəetmə strategiyasının müəyyən olunması və istehsalat kollektivinin köməyi ilə qəbul edilmiş qərarların həyata keçirilməsi, rəhbər işçilərin funksional borclarının ə sas kompleksini təşkil edir. darə olunan hər bir obyekt, ayrı-ayrı, lakin qarşılıqlı əlaqədə olan hissələrdən, elementlərdən ibarət olan sistemdir. Özü də, sistem, onun tərkibinə daxil olan elementlərin malik olmadığı yeni xüsusiyyətlər qazanır. Belə ki, insan kütləsi - ayrı- ayrı şəxsiyyətlərin cəmindən ibarət deyildir, bu, öz xüsusiyyətlərinə malik olan yeni qurum, yeni orqanizmdir və onun tərkibinə daxil olan ayrı-ayrı insanlardan fərqli olaraq digər qanunlara tabedir. Ümumi halda sistem, çoxsaylı bir-biri ilə əlaqədə olan elementlərdən ibarətdir və hər bir element özünəməxsus xüsusiyyətə malik olmaqla yanaşı, məqsədyönlü fəaliyyət göstərir. darəetmə, idarə edilən obyektə daimi və məqsədyönlü təsiri təmin edir ki, bu obyekt kimi texnoloji qurğu, kollektiv və yaxud ayrı-ayrı şəxsiyyət ola bilər. darəetmə - prosesdir, idarəetmə sistemi isə bu prosesi təmin eləyən mexanizmdir. nsanların iştirak edə bildiyi istənilən hər bir dinamik proses, ayrı-ayrı proseduralardan, əməliyyatlardan və qarşılıqlı əlaqədə olan mərhələlərdən ibarətdir. Sistem – üzvi surətdə bir-birinə bağlı olan qarşılıqlı vahid məqsədə yönəldilmiş fəaliyyətin məcmuudur. darəetməni sxematik olaraq aşağıdakı kimi ifadə etmək olar (sxem 1.2.) darəetmə metodlar sistemində təşkilati metodlar birinci növbədə idarəetmə metodlarının bütün kompleksinin reallaşmasına kömək edir. Onların əsasında rəhbərlər və mütəxəssislər idarəetmənin konkret məsələlərinə görə qərarın edilməsinə təsirin müxtəlif forma və fəndlərini seçirlər. Təşkilati metodlar idarəetmə prosesinin idarəetmə qərarının həyata keçirilməsi prosesində iştirakçıların səylərini cəmləşdirməyə imkan verir. darəetmənin təşkilati metodları eyni zamanda idarəelmə sisteminin fəaliyyətinin əsasını təşkil edirlər.
18
Sxem 1.2. darəetmə sistemi darəetmənin təşkilati metodları özünün təsirini təşkilati təsir və yaxşı təsir formasında həyata keçirir. Təşkilati təsirə daxildir: - idarəetmə sisteminin təşkilati strukturunun təşkili və təkmilləşdirilməsi; - təşkilati nizamlama; - təşkilati normalaşdırma. Yaxşı təsir edən formaya daxildir: - əmrlərin, sərəncamların, göstəricilərin, təlimatların tərtib edilməsi; - idarəetmə qərarlarının uzlaşdırılması prosesi və onların icrasına nəzarət; - istehsalat müşavirələrinin təşkili. Təşkilati təsirin və yaxşı təsirin hər bir istiqamətinə daha ətraflı baxaq. Təşkilati təsirin istiqamətləri başlanğıc (yaxud son) dövrünə idarəetmə sisteminin vəziyyətini əks etdirərək və onun keyfiyyətli dəyişməsmin zəruriliyini müəyyən edərək idarəetmənin ətalətini əks etdirirlər. Birinci növbədə bu sistemin idarə edilən təşkilati strukturunun dəyişməsinə aiddir. Sistemin idarə edilən hissəsi xarici mühit idarəetmə obyekti məlumatlar idarəetmə sistemi idarəetmə mexanizmi
Yüklə 0,76 Mb. Dostları ilə paylaş:
|