Microsoft Word Sosial inkisaf?n t?min edilm?sinin regional aspektl?ri docx
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
21 zamanı işçilər və onlara müxtəlif xidmətlər həyata keçirilməsi sxemlərini və özünü işlə təmin edənlərin fəaliyyətini təşkil edən müxtəlif inzibati qurumlar yaradılmalıdır. «Bəzi ölkələr, əksər hallarda, qanun statusu daşıyan ictimai qruplar yara- dacaqlar ki, onlar da sosial müdafiə sisteminin inzibati idarə olunmasını həyata keçirəcəklər. Sosial müdafiə ehtiyatlarının yığılması və idarə olunması, eləcə də yığılması üzrə məsul olan müxtəlif fond və qurumların mövcudluğunu vurğu- lamalıyıq. Onlar içərisində sosial sığorta məsələlərinin inzibati idarə olunmasına görə məsul olan qurumlar da vardır». Məsələn, belə hallarda üstünlüyü işçilərdən təmsil olunmuş qruplar qazanırlar. ş in bu qaydada təmsil olunması üçün siyasi cəhətdən məsul şəxslər inzibati öhdəlikləri öz aralarında bölüşdürürlər. Onlar, həmçinin, inzibati qurumların tərkibinə təmsilçilərin təyin olunmasını da öz üzərinə götürürlər. Hərdən, məqsədli qrupların sosial müdafiə sistemlərinin spesifik qurumlarına birbaşa cəlb olunmalarını da təmin edə bilərlər. Zərərçəkənlər üçün xidmətlərin təmin olunması, ə lillər assosiasiyalarının yaradılması, həmkarlar ittifaqları və ya tibbi yardımı təmin edən istənilən digər birliklərin təsis edilməsi məsələsi həmişə ön planda olur və Fəaliyyətin ilkin mərhələsində səs çoxluğu ilə üstünlük qazanmış təmsilçilərin yarım ictimai qurumların tərkibinə təyin edilməsi prosesinə başlanılır. Bu cür yarım ictimai qurumların inzibati tərkibləri ya tamamilə, ya da hissə-hissə sosial sığortalanmış, seçilmiş insanlardan təşkil oluna bilər. Sosial müdafiə seçimləri bu məqsədlərə nail olmaq üçün aparılacaqdır. Bir sıra ölkələr də mövcuddurlar ki, bu demokratik prinsiplər əsasında həyata keçirilir və müvəffəqiyyətlərə bu yolla nail olunur. Kommersiya və yaxud gəlirlə işləyən özəl qurumlara da, bəzən sosial müdafiə sistemlərinin gələcəkdə inzibati idarə olunmalara cəlb edilmələri ilə bağlı müraciətlər ola bilər. Özəl sığorta kompaniyalarının cəlb olunmasına yönəldilmiş bu cür funksional qeyri-mərkəzləşmə daha çox hallarda sənayedə baş vermiş qəzalarla bağlı, risk tələb edən hallardan qorunmanı təmin edən sistemlərdə öz 22 ə ksini tapır. Funksional qeyri-mərkəzləşmənin yuxarıda qeyd olunan bütün hallarında səlahiyyətlərin ötürülməsi, baş vermiş hadisə ilə əlaqədar yaradılmış xüsusi qurumlara kreditlərin verilməsi və ya baş vermiş hadisə ilə bağlı qeyri- xüsusi qurumlara güzəştlərin teqdim olunması ilə müşayiət oluna bilər. Sosial yardımın inzibati idarə olunması, əksər hallarda qeyri-xüsusi ictimai qurumları, məsələn bələdiyyələri də səlahiyyətlərlə təmin edə bilər. Ə gər işəgötürənlərin nə zamansa «sosial müdafiənin inzibati qurumu» kimi rolu olmasına baxmayaraq, bir neçə hüquq və öhdəliklərin müvafiqliyinə əsasən, qeyri-xüsusi qurumların kreditləşməsində bu işəgötürənlərə qeyri-mərkəzləşmənin digər növü kimi baxılır. şəgötürənlər, çoxsaylı sosial sığorta sistemlərinin inzibati idarə olunması baxımından, onların həyatında çox böyük rol oynayırlar. şə götürənlər çox zaman sosial tədiyələri onların işəgötürənləri üçün nəzərdə tutulmuş məbləğlərindən çıxır, bunu işəgötürənlərin tediyələrinə əlavə edərək sosial mudafiənin inzibati idarəolunma qurumlarına göndərirlər. Beləliklə də işəgötürənlər sosial müdafiənin yığım funksiyalarının həyata keçirilməsində əsas rolu yerinə yetirirlər. Bütün qeyri-mərkəzləşdirilmiş ərazi və funksional qurumlar onlara verilmiş səlahiyyətlərə nəzarət edən orqanların himayəsi ilə fəaliyyət göstərirlər. Həmin səlahiyyətlər əvvəldən də işlənib hazırlana bilər. Mənbələrin istifadə və idarə olunması, fəaliyyətə cəlb olunmuş bütün maraqlı tərəflərin vəzifə və öhdəliklərinin müəyyən olunması, güzəştlərin ödənilməsi bütün bunlar ümumi vəzifə və öhdəliklərin tərkibinə daxil edilə bilər. Qeyri-mərkəzləşmiş ərazi və funksional qurumlar özlərinə həvalə edilmiş səlahiyyətlərlə bağlı tapşırıqların yerinə yetirilməsi üzrə xərclərin bir hissəsinin ödənilməsi ilə bağlı maliyyə məsuliyyəti daşıyır. Müasir dövrdə sosial müdafiə sistemi cəmiyyətin inkişafında mühüm rol oynayır. qtisadi problemlər içərisində sosial müdafiə problemi əsas rol oynayır. Bütün ölkələrdə sosial güzəştlərdən asılı olan bir sıra insan qruplarının prob- lemlərinin bir hissəsinin həll olunduğu şəraitdə, büdcə kəsrlərinin mövcud olduğu 23 bir durumda, hökumət sosial müdafiə üzrə xərclərin bir hissəsini öz üzərinə götürməli olur. Sosial müdafiə sistemi və bu sistemin inzibati idarə olunması və tənzimlənməsi ilə bağlı öz üzərinə götürdüyü öhdəliklər ictimaiyyətin bütün problemlərinə yönəldilməlidir. Bir məşvərətçi orqan kimi tərkibinə sosial, iqtisadi, dini və digər qruplar daxil olan qurumlar sosial müdafiənin inzibati idarə olunmasında iştirak etməsə də, onun bir üzvü sayıla bilər, sosial müdafiə məsələlərinə həsr olunmuş müzakirələrdə iştirak edə bilər, bununla da bu sistemin, fəaliyyətinin ictimaiyyət tərəfindən qəbul olunmasına şərait yaratmış olar. Beləliklə, sosial təminat vətəndaşlara və onların ailə üzvlərinə yaşayış vasi- tələri mənbəyini itirdiyi ve ya zəruri yaşayış minimumu olmadığı hallarda sosial ə həmiyyətli əlavə xərclər çəkilməsi, eləcə də tibbi yardım göstərilməsi, ailəyə, uşaqların saxlanılmasına və tərbiyə edilməsinə kömək olunması, digər sosial xidmətlər göstərməklə ve güzəştlər müəyyən etməklə onların tələbatını ödəmək üçün sosial təyinatlı vəsaitlərin bölüşdürülməsi üzrə ictimai münasibətlərin məcmusunu ehatə edir. Ə n mühüm sosial - iqtisadi problemlər sırasında əhalinin pensiya təminatı və sosial ödəmələr məsələsi xüsusi yer tutur. Azərbaycan Respublikasının yeni «Əmək Məcəlləsi» Milli Məclis tərəfindən 1 fevral 1999-cu ildə qəbul edilmiş və iyulun 1-dən qüvvəyə minmişdir. Respublikamızda 1 milyon 271,5 min nəfərə qədər pensiyaçı vardır. Başqa sözlə, ə halinin hər 6 nəfərindən biri təqaüdçüdür. Bu problemlərin həllinin vacibliyi nəzərə alınaraq pensiya təminatı sistemində islahatın daha səmərəli aparılması məqsədi ilə Nazirlər Kabinetinin 23 fevral 1998-ci il tarixli sərəncamı ilə aidiyyəti nazirlik və orqanların rəhbər işçilərindən ibarət Dövlət Komissiyası yaradılmışdır. Azərbaycan Respublikasında pensiya təminatı sisteminin islahat konsepsiyasına uyğun olaraq, ilk mərhələdə keçid dövrü üçün «Vətəndaşların pensiya təminatı haqqında» Azərbaycan Respublikası Qanununun 30-a qədər maddəsinə müvafiq dəyişiklik və əlavələr edilmişdir.[6] Pensiyaların artırılması dövlət büdcəsinin mədaxil hissəsinin dolması, gəlirlərin Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|