Microsoft Word qurbanov veis docx
Yüklə 1,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Quba- Xaçmaz
12
Xızı ş.t.q.* Quba- Xaçmaz Xaçmaz
Quba Ş abran Siyəzən Qusar
Xudat 14,3
35,094 161,434 51180
40489 88,2
12,958 1990
1938 XVIII əsr 1961
1954 1938
1950
Qəbələ Qax Balakən
Oğuz Dağlıq Ş
Ş amaxı
Ağsu smayıllı Mərəzə ş.t.q.* 95.133
13.793 9.500
41.667
85.3 69.400
80.900 37.137
1973 1967
1968 1968
1824 1967 1967
1968 *ş.t.q. – şəhər tipli qəsəbə Xırdalan qəsəbəsi çox güclü sosial-iqtisadi potensiala malikdir və inzibati- idarəetmə funksiyası yerinə yetirir. Ona görə də bu qəsəbəyə şəhər statusu verilməsi zəruridir. Həmin sıraya iqtisadi rayonda olan Binəqədi, Lökbatan, Qobustan, Sahil, Hövsan qəsəbələrini də əlavə etmək olar. Onlara şəhər statusu verməklə Bakının sosial-iqtisadi cəhətdən yüklənməsinin, burada istehsalın ərazi cəhətdən təmərgüzləşmənin qarşısı alınar, qəsəbələrin inkişafı üçün isə əlverişli şə rait yaranmış olar. Faktiki olaraq Bakının mərkəzində olan Əhmədli şəhər tipli qəsəbələr sırasından çıxarılmalı və ona mikrarayon statusu verilməlidir. Quba-Xaçmaz iqtisadi rayonu. qtisadi rayonun ərazisi Quba, Qusar, Dəvəçi, Siyəzən və Xaçmaz inzibati rayonlarından təşkil olunur. Quba-Xaçmaz iqtisadi rayonu Abşeronun şimal-qərbində, Xəzər dənizinin sahillərində yerləşir. Ölkənin müstəqillik əldə etməsi ilə əlaqədar Quba-Xaçmaz iqtisadi rayonunun CM-nin ə həmiyyəti artır. Azərbaycanı Rusiya ilə birləşdirən kommunikasiya xətləri bu refiondan keçir. Xəzər dənizinin sahillərində yerləşən ovalıqlar və maili düzənliklər burada əsas ə hali məskunlaşması areallarıdır. Təsərrüfat obyektlərinin çoxu da Samur-Dəvəçi ovalığında yerləşir. Neft, təbii qaz, yanar şist, qum, çınqıl, gil regionun əsas təbii sərvətləridir. Dağların yamaclarında bitən meşələr rayonun ərazisinin 10-11%-ni örtür. Lakin onların tədarük əhəmiyyəti azdır. Quba-Xaçmaz zonası respublikanın mühüm kurort-sanatoriya regionlarından biridir. Nabran-Yalama zonasında, Xəzər dənizinin sahillərində olan meşələr, qızmar yay və qumluqlar əsas istirahət zonalarıdır. Yerli və ətraf rayonlardan gələn ə halimövsümi, həftəlik və istirahət günlərində meşələrdə, bulaqlar ətrafında və qumlar qoynunda istirahət edir. Siyəzən rayonunda olan Qalaaltı mineral suyu ə sasında respublika əhəmiyyətli kurart işləyir, uroloji xəstəliklər müalicə edilir. qtisadi rayonda əhalinin milli tərkibi çox müxtəlifdir. Azərbaycanlılar ümumi ə halinin 77,5%-ni təşkil edir. Burada həmçinin ləsgilər, ruslar, tatlar ayrı-ayrı kəndlərdə (məs. Quba rayonunun Xınalıq kəndində) kiçik xalqlar yaşayır. Ləzgilərin əsas hissəsi Qusar rayonunda məskunlaşır. Kənd təsərrüfatı iqtisadi rayonun təsərrüfatının əsasıdır. Tərəvəzçilik və meyvəçilik onun əsas ixtisaslaşma sahələridir. Tərəvəz yığımına görə Xaçmaz (9,4 min t) və Qusar (3,4 min t) rayonları, meyvə yığımına görə Quba (21,9 min t), Qusar (3,1 min t) və Xaçmaz (2,3 min t) rayonları fərqlənir. Bunlardan başqa 13
Xaçmaz (3,9 min t), Siyəzən (2,9 min t) və Dəvəçi rayonlarında üzüm, Qusarda kartof yetişdirilir. qtisadi rayonun əhali məskunlaşan hər yerində taxıl əkilir. Düzən ərazilər südlük-ətlik maldarlığın, dağlıq rayonlar qoyunçuluğun əsas mərkəzləridir. Yay və qış otlaqlarının növbələşməsi burada qoyunçuluğun inkişafı üçün əlverişli şərait yaradır. Siyəzən, Çarxı və Dəvəçidə quşçuluq kompleksləri vardır. qtisadi rayonda istehsal edilən kənd təsərrüfatı məhsullarının əsas hissəsi ərzaq kimi və emal edilmiş halda Abşeron iqtisadi rayonunda yaşayan əhalini təmin etmək üçün göndərilir. Təsərrüfatın sahə quruluşunda kənd təsərrüfatın üstün inkişafı burada onun məhsullarını emal edən yüngül və yeyinti sənayesi sahələrinin inkişafına zəmin yaradır. Meyvə-tərəvəz konservləri istehsalı (Xaçmaz, Xudat, Quba), balıq emalı (Xudat),xalça toxunması (Quba, Qusar, Xaçmaz, Qonaqkənd, Pirədəbil) ASK-nın ə sas sahələridir. Burada həmçinun taxıl (Xaçmaz, Dəvəçi) və süd məhsulları emal edilir. Siyəzəndə neft və təbii qaz hasilatı aparılır. Qubada elektrotexnika zavodu, Quba və Xaçmaz kərpiç zavodları, tara müəssisələri vardır. Xaçmaz şəhəri iqtisadi rayonun əsas sənaye mərkəzidir. Xaçmaz dəmir və avtomobil yolları üzərində, əlverişli CM-də yerləşir. Xaçmaz 1938-ci ildə şəhər statusu almışdır. Hazırda əhalisinin sayı 29,7 min nəfərdir, Sənaye qovşağı kimi formalaşan bu məntəqədə regional və rayon əhəmiyyətli sənaye və infrastruktur obyektləri yerləşir. Quba Azərbaycanın tarixində xüsusi rolu olan qala şəhərlərindən biridir. Quba XVIII əsrdən şəhər hesab edilir. Hazırda əhalisinin sayı 161,434 min nəfər çatır. Quba şəhərində rayonun əhalisində xidmət edən sosial infrastruktur obyektləri vardır. Rayonda becərilən kənd təsərrüfat məhsullarını emal etmək üçün Qubada müxtəlif müəssisələr şəbəkəsi fəaliyyət göstərilir. Onun ətrafında gözəl istirahət yerləri, bulaqlar XIX əsrə aid memarlıq abidələri vardır. qtisadi rayon digər şəhərlərinə Qusar, Dəvəçi, Siyəzən, Xudat aiddir. Qonaqkənd, Gilgilçay, Samur və Şollar şəhər tipli qəsəbədir. Burada respublika tabeli şəhərlər yoxdur. Şəki-Zaqatala iqtisadi rayonu. qtisadi rayona Balakən, Qax, Qəbələ, Zaqatala, Oğuz, Şəki inzibati rayonları və respublika tabeli Şəki şəhəri daxildir. Şəki-Zaqatala iqtisadi rayonu Böyük Qafqaz dağlarının cənub yamaclarında, respublikanın şimalında yerləşir. Onun sərhədlərinin şimalda suayrıcılar üzrə keçməsi ətraf ərazilərlə olan əlaqələrdə müəyyən çətinliklər törədir. Cənub və cənub-şərqdə iqtisadi rayonun sərhədlərinin Alazan-Əyriçay vadisindən keçən hissəsi müxtəlif iatiqamətli əlaqələr yaradılması üçün regionun CM- iyaxşılaşmışdır. Şəki –Zaqatala iqtisadi rayonunun əsas təbii sərvətlərinə Filizçay hövzəsində tapılmış polimetal filizləri, qum, çınqıl, gil, gips və s. aiddir. Dağların yamaclarında olan meşələr rayonun ərazisinin 27%-də yayılır. Onların tədarük ə həmiyyəti vardır. Burada olan su və iqlim ehtiyatlarının da təsərrefat əhəmiyyəti Yüklə 1,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|