Microsoft Word qurbanov veis docx
Yüklə 1,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.3.Böyük Qafqazın şimal- şərq v ə c ənub-q ərb yamaclarının iqlim ehtiyatları.
16
inzibati rayon kimi yaradılsa da eyni adlı qəsəbə onun ərazisinə daxil edilməmişdir. Şamaxı rayonunda Sabir fəhlə qəsəbəsi yerləşir.
1.3.Böyük Qafqazın şimal-şərq və cənub-qərb yamaclarının iqlim ehtiyatları. Böyük Qafqaz dağlıq ərazidə iqlimin başlıca üstünlüyü Azərbaycanın düzənlik hissəsində havaların sərin və çox vaxt günəşli keçməsidir. Böyük Qafqazın yüksək dağlıq zonası rekreasiya məqsədləri üçün Kiçik Qafqazdakına nisbətən az istifadə edilir. Aşağı və orta dağlıq zonaları isə burada iqlim və balneoiqlim kurartlarının yaradılması üçün perspektivlidir. Bu cəhətdən (3a) subtropik yarımrütubətli Balakən – Qəblə, (3q) mülayim iqlimli Quba – Qalaaltı rayonları və bütünlüklə stisu Qonaq-kənd zonası özünün landşaft – estetik və komfort hava şəraitinə görə daha əlverişlidir. qlim xüsusiyyətlərinin formalaşmasında bol günəş şüaları, yerli hava dövranı prosesləri, oroqrafik amil və sıx bitki örtüyü əsas rol oynayır. Burada noyabrdan marta qədər olan dövr dəniz sahili zonaya nisbətən bir qədər soyuqdur. Lakin zona daxilindəki rayonlar arasında termik fərq vardır. Məsələn, yanvar ayında Quba (orta temperaturu -1,8°), Şəkiyə (0,5°) nisbətən 2,3° soyuqdur. Qış aylarında temperaturu 0°-dan keçən havalar üstünlük təşkil edir. Şaxtalı havalar az olduğuna görə qar örtüyü hər iki rayonda davamsızdır. Lakin Quba – qalaaltı rayonunda qar uzun müddət yerdə qalır. lin soyuq fəslində günəşli havaların kifayət qədər olması heliomüalicəni xüsusi eyvanlarda qışda da davam etdirməyə imkan verir. Balakən – Qəbələ rayonunun iqlim ehtiyatlarının istifadə edilməsinin əlverişliyini və buranın termik şəraitinin Bosen (Tirel), Montre ( sveçrə) və s. kimi məşhur kurortlardan üstün olmasını .V.Fiqurovski hələ 1928- ci ildə qeyd etmişdir. Zonanın bir sıra məntəqələrinin, xüsusilə Qubanın iqlim göstəriciləri RF-nın məhçur balneoiqlim kurortu olan Kislovodskının iqlim göstəricilərindən az fərqlənir. Havanın orta aylıq və illik temperaturunu (S°-lə) 3-cü cədvəldə, Günəşli havaların təkrarlanmasi (%-lə) 4-cü cədvəldə verilən məlumatlardan aydın görmək olar.
Cədvəl 3 Aylar, I
II III
IV V VI
VII VIII IX X
XII XII
Məntəqələr Şə ki (636m)
Qəbələ (781m)
Quba (550m)
Kislovodsk (890m)
0,5
-0,9
-1,8
-3,9 1,8
0,1
-1,0
-2,8 5,3
4,0
2,2
2,0 10,7
9,6
8,6
7,5 16,5
15,2
14,6
13,2 20,4
19,0
18,6
16,6 23,6
21,9
21,4
19,0 23,5
22,0
20,7
18,7 18,6
17,3
16,0
14,1 13,1
11,7
10,6
8,8 2,6
1,2
0,8
-1,9 12,0
10,6
9,6
7,3
17
Cədvəl 4 Aylar, Məntəqələr IV V
VI VII
VIII IX
X
Zaqatala Şə ki Qəbələ
Quba
Kislovodsk
61
59
57
55
52
65
62
52
54
46
79
73
68
59
41
84
81
75
62
48
86
81 76
62 53
72
65
61
49
60
60
55
49
33
61
Lakin Qəbələ - Balakən dağətəyi rayonun dünyanın başqa kurartlarında təkrarlanmayan özünəməxsus xüsusiyyəti də vardır. Bu, apreldən – oktyabradək olan müddətdə günəşlə mülayim rütubətli havalarla əlaqədar olaraq gecə buludluğunun tez – tez təkrarlanmasıdır. Buna görədə burada yay yağışlarının çox hissəsi (40 – 60% hallarda) gecə düşür, gündüz isə havalar açılır. Yağmurun belə gedişatı həm iqlimlə müalicənin geniş tətbiqi, həm də gigiyenik cəhətdən qiymətlidir. Aprel ayından başlayaraq oktyabrın əvvələrinə qədər, iqlimin strukturunda günəşli havalar üstünlük təşkil edir. Belə havaların rejim haqda cədvəl 4-də konkret məlumat verilir. 5-ci cədvəldə Şəki və Zaqatala aprel, iyul və oktyabr aylarında EET-nin saat 13- dəki vəziyyəti haqda məlumat verilir. Cədvəldə göründüyü kimi, hər iki rayonda ilin ən isti aylarında belə gündüz EET-nin kəmiyyətləri çox vaxt komfort zonasında olur. Hipertermiya şəraiti isə iyul, avqust aylarında günortaya yaxın saatlarda müşahidə edilir. Belə şərait adətən isti və quru hava olanda yaranır.
Cədvəl 5 Aylar Rayonlar EET
< 0 0-7,9 8,0-17,0 17,1-22,0
Şə
Aprel yul
Oktyabr
9 - 7
31 - 22
55 10 58
5 41 13
- 49 - Zaqatala Aprel
yul
2 -
25 -
62 5
11 33
- 62 Yüklə 1,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|