Microsoft Word Qurana munasebet doc
Yüklə 8,26 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Üsulşünas
23 real həyat bu ayələrin məzmununu əks etdirirdi. Və bu həyat im- kan verirdi ki, səhabələr həmin ayələr barədə düşünsünlər. Axı, müxtəlif hadisə və real faktlar ayələri izah edirdi. Bununla yanaşı, Quranın dili o dövrün dilinə yaxın idi. Deməli, həmin dövrdə ayələrin məzmununu əks etdirən praktik abı-hava mövcud ol- muşdur. O dövrün uşaqları da bu cür abı-havada yetişirdilər. Bu gün istifadə edilən ərəb dili isə Quranın dilindən uzaqlaşıb. Qu- ranın əksər göstərişləri müsəlmanların həyatında tətbiq edilmir. Elə isə Quranın məzmununun şagird və uşaqlara başa düşə bilə- cəkləri ümumi formada çatdırılması, ayələrin (həm də ayələrdəki sözlərin) mənasını araşdırmaq bacarığının onlara aşılanması üs- lubu mütəmadi olaraq araşdırılmalıdır. Bu barədə nə deyə bilərsi- niz? Qəzali : Dedikləriniz doğrudur. Bu səbəbdən məlumdur ki, Peyğəmbər (Ona Allahın xeyir-duası və salamı olsun!) in- sanlara surələri təlim etdiyi kimi, döyüşləri də onlara öyrədirdi. Uhud məğlubiyyətindən sonra bu haqda surə nazil olduğu zaman qızlı-oğlanlı, kişili-qadınlı hamı həmin surənin mənasını lazımın- ca başa düşürdü. Çünki həmin vaxt ayələr həyatın bir hissəsini, real faktı əks etdirirdi. Düşünmürəm ki, səhabələrin (Allah onlar- dan razı qalsın!) arasında Quranı əzbər bilənlər çox olub. Bəlkə də yüzdə neçə isə hissəni təşkil edirmişlər. Hafiz və vəhyi yazan- ların çoxluğuna rəğmən, bəlkə də, səhabələr üçün ən əhəmiyyətli məsələ ayələrin məzmununu real həyata tətbiq etmək olmuşdur... Yəmamə döyüşündə çoxlu sayda səhabə şəhid olur. Bu dö- yüşdə şəhid olanların arasında Hüzeyfənin (Allah ondan razı qal- sın!) qulamı Salim də var idi. Quranı lazımınca başa düşmüş bu böyük insana yoldaşları “Özünü qoru, ey Salim! Səndən qabaq qoy biz ölək!” – dedikləri zaman onlara belə qarşılıq vermişdi: 24 “Əgər siz məndən qabaq şəhid olsanız, mən Quranın necə də ya- ramaz övladı (daşıyıcısı) olaram!” Yoldaşlarının sözü Salimə ağır gəlmiş, düşmənin səflərini yararaq irəliləmiş və şəhid olmuşdu. Mürtədlərin hücumu qarşısında sarsılmamışdı. Çünki o, Quranı layiqincə başa düşmüş nümunəvi şəxsiyyət idi. Hər şeyə rəğmən, bildirirəm ki, mövzunu yenidən işləmək lazımdır. Quranın əzbərlənməsi və gələcək nəsillərə çatdırılması metodu da yenidən araşdırılmalıdır. Bunun üçün xüsusi təlim- tərbiyə üsuluna ehtiyac vardır. O təlim-tərbiyə üsuluna ki, Quranı başa düşməyimizi, onunla və onun üçün yaşamağımızı təmin edəcəkdir. Əks təqdirdə, yalnız və yalnız sözlərdən ibarət Quran kasetlərindən fərqimiz olmayacaqdır. 25 ƏZBƏRLƏMƏ TEXNİKASI VƏ QURANI DAVAMLIOXUMA ZƏRURƏTİ əsənə : Mənə elə gəlir ki, asanlıqla yadda saxlama, çap, qeydəalma, pozma və bərpaetmə əməliyyatlarına im- kan verən texnologiyaların inkişafı insan yaddaşını ikinci plana keçirib. Artıq bu texnologiyalar insan yaddaşını əvəz edir. Keçmişdə insan yaddaşı Quranı əzbərləməyin, davamlı oxu- mağın yeganə vasitəsi sayılırdı. Ancaq indi Quranı kasetlərdə, dis- ketlərdə, disklərdə və digər yaddaş qurğularında saxlaya bilirik. Belə olan halda Quran ayələri üzərində düşünmək, məzmununu araşdırmaq onları əzbərləməkdən daha əhəmiyyətlidir. Düzdür, əzbərləməyin özünəməxsus üstünlüyü vardır. Məsələn, əzbər uşaqların yaddaşında bir mənbə olur, onlarda Quranın üslubuna və sözlərinə alışqanlıq yaradır, dil bacarığını inkişaf etdirir. Bu- nunla yanaşı, Quranı əzbərləmək, əzbərdən oxumaq bir ibadətdir. Bir də ki heç bir yaddasaxlama mexanizmi Quranın insan yad- daşında həkk edilməsinin yerini tuta bilmir... Qəzali : Bəli, Quran tilavətini qoruyub saxlamaq lazımdır. Çünki Quran digər səmavi kitablardan öz orijinallığını qoruyub saxlaması ilə fərqlənir. Axı hafizlər nəsli fasilə vermədən bu kitabı oxumuş, dildən-dilə ötürmüşlər. Yazıya köçürülmə ilə yanaşı, da- vamlı əzbərləmə və oxuma Quranın mətnini qoruyub-saxlamış, həyatda qalmağını təmin etmişdir. Yadımdadır, bir dəfə Məkkədə ikən namazlarımda ardıcıllıqla Quran surələrini oxuyurdum. “Fa- tir” surəsində bir səhvə yol verdim. Orta səflərdəki bir nəfər səh- H 26 vimi düzəltdi. Olduqca sevindim. Sevindim ki, adi insanların da arasında Quranı əzbərləyənlər var. Bir daha deyirəm: Quranı davamlı oxumaq lazımdır, – bu, müsəlman ümmətinin daşıdığı missiyanın bir hissəsidir. 27 QURANI ÖYRƏNMƏDƏ TƏFSİR METODLARININ ROLU əsənə : Müxtəlif təfsir məktəbləri, daha dəqiq desək, Quranı başa düşmədə fərqli metodlar mövcuddur. Bü- tün bu məktəblər, ümumilikdə əvvəlki nəsillərin Qura- na münasibətini, onu necə başa düşmələrini əks etdirir. Məqsəd- ləri baxımından həmin məktəbləri linqvistik-ritorik, fiqhi, kəlam, sufi, fəlsəfi, tərbiyəvi... növlərə ayırmaq olar. Biz burada onlardan danışmayacağıq. Bugünkü gündə həmin məktəblərdən necə faydalana bilərik? Məsələn, üsulşünas alimlərin qanunvericilik hökmləri çıxarmaq üçün istifadə etdikləri metodları (“nəzər” (mühakimə), “istinbat” (deduksiya), sözlərin semantikasının araşdırılması və sair) Quranın müxtəlif tərəflərini başa düşmədə hərtərəfli metodika hesab etmək mümkündürmü? Yəni, üsulşü- nasların metodikası konstitusiya və idarəçilik hüququnu, kainat- da nəyin insanın ixtiyarına verildiyini, millətlərin inkişafı və tə- nəzzülü şərtlərini, dindarlığın psixoloji və sosial səbəblərinin müəyyənləşdirilməsini, Qurandakı əhvalatların reallaşacaq məq- sədlərini öyrədən universal metod sayıla bilərmi? Üsulşünas: Fiqhin ana prinsipləri elmi (üsul əl-fiqh) ilə məşğul olan mü- təxəssis; islam şəriətinin ehkamlarına: doğru əqidəyə, dürüst dini əməllərə, üstün əxlaq dəyərlərinə riayət edən, bu və ya digər problemə dinin münasibətini açıqlamaq üçün dəlillər əsasında hökm çıxaran kəs – tərcüməçinin qeydi . H Yüklə 8,26 Kb. Dostları ilə paylaş:
|