24
görə də onun tətbiqi xidmət edici heyət üçün təhlükəsizdir. O aşınma prosesində
tətbiq olunan metallara,reaktivlərə qarşı dayanıqlıdır.
Balığın içalatı. Əzələ toxuması ilə müqaisədə içalatda daha yüksək
miqdarda B qrup vitaminlərinə, o cümlədən B
12
vitamini vardır ki, bunlarda kənd
təsərrüfatı heyvanlarının və quşlarının məhsuldarlığını artırır. B
12
vitamininin
skumbriya içalatında – bağırsaq, mədə, qaraciyər, pelorik yumurtalıqdakı miqdarı
içalatın ümumi miqdarının 0,63 mkq\q, sardinella balığında-0,41 mkq\q, siyənək
balığında- 0,32 mkq\q təşkil edir ki, bu zamanda əzələ toxumasında B
12
vitamininin miqdarı dəfələrlə azdır.
Içalatın yüksək fermentativ aktivliyini nəzərə alaraq onların emalı üçün
yumşaq temperatur şəraitində və təbii avtoliz yolu ilə almaqla onların vitaminlilik
tərkibini azaltmadan alınması və bu məhsuldan vitaminli yem əlavəsi kimi istifadə
edilməsi məsləhət görülmüşdür.
Bu məqsədlə içalatı dondurulmuş yaxud yarımdondurulmuş halda
valçoklarda xırdalanır, buxar köynəkləri olan qazana yüklənir və üzərinə 50%-ə
qədər su əlavə olunur. Konservant qismində 2% pirosulfit natrium istifadə olunur
və 50-55
0
C temperaturda kütlənin pereodik olaraq qarışdırılması yolu ilə
saxlanılır. 6-7 saatdan sonra içalatı yağın ayrılması ilə gedən avtolizi ilə baş verir,
bu yağı avtolizatı separatordan keçirməklə kənarlaşdırırlar.
Hazır avtolizat açıq qəhvəyi yaxud krem rəngli siropabənzər şəkilə malik
olur. Otaq temperaturunda 10 sutka ərzində heç bir xarabolma əlaməti olmadan
qala bilər.
Avtolizat donuzçuluqda yüksək effektivlilik göstərdi. Onun bitki yeminə
10% miqdarda əlavə edilməsi heyvanın orta sutkalıq çəkisini kontrol qrupla
müqaisədə 15% və balıq unundan alınmış qrupla müqaisədə isə 6% artırır.
Azduzlu balıq və preservlərin istehsalında vacib proses hazır məhsulun
balığın fermentlərinin təsiri altında yetişdirilməsi sayılır ki, bu da onun dad
keyfiyyətini artırır. Amma b
ferment aktivliyinə malikdir ki, bunun da n
məhsullar siyənək balıqlarından hazırlanmı
göstəricilərinə malik olmur.
Bunun əsasında yeti
sistemləri işlənib hazırlanmı
qədər yüksək dad keyfiyy
Yetişmə prosesinin sür
(skumbriya, siyənək balıqları
texnologiyası işlənib hazırlanmı
inkşafının erkən mərhə
məqsədə uyğun olardı. Bel
saxlanılır.Hidrolizdən sonra maye fraksiyanı rotorun fırlanma tezliyi 48
sentrifuqada ayırırlar,
filtirləyirlər.Bundan sonra alınmı
Şə
kil 1.2. MS 1-160
tini artırır. Amma bəzi okean balıqları ( stavrida, natoteniya
malikdir ki, bunun da nəticəsində bu balıqlardan alınan duzlu
k balıqlarından hazırlanmış məhsullara mə
malik olmur.
sasında yetişmə proseslərinin nizamlanması v
nib hazırlanmışdır ki, bunlar da müxtəlif balıq növl
k dad keyfiyyətləri olan azduzlu məhsullar almağa im
prosesinin sürətləndirilməsi üçün yaxşı yeti
k balıqları ) içalatından ferment preparatlarının istehsal
nib hazırlanmışdır. Bu məqsədlə cinsiyy
ə
ləsində tutulmuş balıqların içalatından istifad
un olardı. Belə ki , bu mərhələdə fermentlərin aktivliyi daha yüks
olur.[37]
Preparatların alınması üçün
duzlaşdırılmış içlik ikinci d
1-160 tipli valçoklarda xırdalanır
və hidrolizi
köynəkləri
olan
qazanlara
yüklənir.
Qazana 8,5%
olunaraq
mü
göstəricisi 7,5
Alınmış kütlə
qədər qızdırılır v
fasiləsiz
qarı
n sonra maye fraksiyanı rotorun fırlanma tezliyi 48
sentrifuqada ayırırlar, separatorda yağını ayırırlar və lazım olduqda filtr
r.Bundan sonra alınmış preparatın aktivliyi təyin olunur ki, bu zamanda
25
stavrida, natoteniya ) aşağı
bu balıqlardan alınan duzlu
ə
xsus xarakterik dad
rinin nizamlanması və tənzimlənməsi
lif balıq növlərindən kifayət
hsullar almağa imkan verir.
si üçün yaxşı yetişən balıqların
) içalatından ferment preparatlarının istehsal
cinsiyyət məhsullarının
balıqların içalatından istifadə etmək daha
rin aktivliyi daha yüksək
Preparatların alınması üçün
dırılmış içlik ikinci dəfə MS-
160 tipli valçoklarda xırdalanır
aparmaq üçün buxar
ri
olan
qazanlara
Qazana 8,5%-li NaCO
3
əlavə
olunaraq
mühitin
pH-nın
ricisi 7,5-ə qədər çatdırılır.
ə
ni 40
0
C temperatura
r qızdırılır və 4 saat ərzində
siz
qarışdırılmaqla
n sonra maye fraksiyanı rotorun fırlanma tezliyi 48-80 san
-1
lazım olduqda filtr-presdə
yin olunur ki, bu zamanda
26
onun qiyməti 2,2-dən aşağı olmamalıdır. Aktivliyin daha yüksək olan
qiymətlərində isə preparatın aktivliyini xörək duzu əlavə etməklə normallaşdırırlar.
Standarta əsasən daha aşağı aktivliyə malik olan preparatı normallaşdırmaq üçün
isə o daha yüksək aktivliyə malik preparatla qarışdırılır.
Uzaq Şərq skumbriyasının içalatından yüksək aktivlikli quru ferment
preparatının istehsal texnologiyası işlənib hazırlanmışdır.
Bu sxemdə yarımdoldurulmuş halda olan içalat valçoklarda xırdalanır və
pH göstəricisi 4,7 olan sirkə turşusu ilə turşulaşdırlmış suda 3 qatlı ekstraksiyaya
məruz qoyulur. Ekstraktı zülalların çökməsi üçün kükürd turşulu ammonyakla
zənginləşdirirlər ( zənginləşdirmə dərəcəsi 0,86% ). Təmizlənmiş çöküntünü
yüksək molekullu maddələri kənarlaşdırmaq üçün sellofan vasitəsilə dializə
uğradılır. Dializin davamiyyəti 7 sutka ərzində 5
0
C temperaturda gedir.
Təmizlənmiş çöküntünü 40
0
C temperaturda qurudulur və hermetik taraya
qablaşdırılır. Məhsulu 10
0
C-dən yüksək olmayan temperaturlarda 6 ay ərzində
saxlayırlar.
Ferment preparatı az duzlu balıq və preservlərin istehsalında balığın
kütləsinin 5-10%-i miqdarında istifadə olunur. O həmçinin zülali hidrolizatlarının
alınmasından hidroliz prosesinin sürətləndirilməsi üçün də istifadə olunur.
Balıq konservlərinin istehsalı zamanı alınan tullantıları yem ununa və texniki
yağ istehsalı üçün ekstraksiyalı və presli sxemlə emal edirlər.
Yem unu və texniki yağın ekstraksiya sxemi ilə alınması zamanı
xırdalanmış tullantıları ( balığın başı, üzgəcləri, içalatı ) üç horizontal quruducu
barabandan keçirilir. Burada onlar üç mərhələdə uyğun olaraq 105
0
,90
0
və 75
0
C
temperaturlarda qurudulur. Bu zaman məhsulun nəmliyi 12% dən yuxarı
olmamalıdır. Qurudulmuş kütlədən yağı benzin vasitəsilə ekstraksiya edirlər.
Ekstraksiya prosesini sürətləndirmək üçün qarışıqdan qatı buxar buraxılır. Daha
sonra maye fraksiyanı süzürlər və distillə aparatı ilə ondan benzini ayırırlar.
Alınmış yağı texnoloji məqsədlər üçün istifadə edirlər, yerdə qalan şrotu isə