Microsoft Word M?mm?dov Orxan 709 docx
Yüklə 0,9 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- I F ƏS L. ƏD ƏB YYAT CMALI. 1.1. Az ərbaycan Respublikasında qida s ənayesinin müasir v əziyy əti
4
Tarixən zamandan və məkandan, ictmai-siyasi quruluşundan və idarəetmə sistemindən asılı olmayaraq hər bir dövlətin qarşısında duran ən vacib vəzifələrdən biri əhalinin təhlükəsiz qida məhsulları ilə etibarlı təminatı olmuşdur. Bu məsələ müasir dövr üçün də öz aktuallığını itirməmiş, əksinə, daha da ciddiləşmişdir.
nsan orqanizminin keyfiyyətli qida məhsulları ilətəmin olunması çox vacib məsələdir. Belə ki, düzgün qidalanma zamanı insanlarda gedən maddələr mübadiləsi prosesi tənzimlənir, onların işgörmə qabiliyyəti yüksəlir, tez yorulma, tez-tez xəstələnmə halları müşahidə olunmur. Bir sözlə, insanlar keyfiyyətli qida məhsulları ilə qidalandıqda daha çox ömür sürürlər. Qida məhsullarının tərkibində insan orqanizminin normal həyat fəaliyyəti üçün lazım olan karbohidratlar, zülallar, yağlar, vitaminlər və başqa maddələrmühüm rol oynayır.
Qida əlavələrindən, əvəzedicilərdən, gen mühəndisliyindən və genləri modifikasiya olunmuş qida mənbələrindən, müxtəlif kimyəvi preparatlardan və s. istifadə hazırda geniş yayılmışdır. Təbii ki, bu vasitələr və elmi-texniki nailiyyətlər istehsal həcminin artırılmasında mühüm rol oynamaqla yanaşı, bəzən düzgün istifadə edilmədikdə insan sağlamlığı üçün müəyyən təhlükələr yaradır. Keyfiyyətin və qida təhlükəsizliyinin idarəedilməsi sistemlərinin mövcud çağırışlara qeyri-adekvatlığı, qida təhlükəsizliyi sahəsində əhalidə bilik və informasiyaların yetərincə olmaması aqrarsiyasətin bütün qida istehsal sahələri ilə yanaşı şəkər, qənnadı məmulatları istehsalına da diqqətin artırılmasını zəruri edir.
Qida qəbulu, yəni səhər, nahar və şam yeməyi şirin təamla qurtarmalıdır. .P.Pavlov demişdir: “Qidaya tələb nəticəsində məmnuniyyətlə başlanmış yemək, məmnuniyyətlə də qurtarmalıdır, tələbin ödənilməsinə baxmayaraq bu tələbin son obyekti özünə qətiyyən həzm işi tələb etməyən şəkər olmalıdır”.
Azərbaycanda qida məhsullarının keyfiyyəti və qida təhlükəsizliyinin idarəedilməsi sistemlərinin müasirləşdirilməsiqənnadı sənayesində olduqca aktual bir məsələdir. Çünki qənnadı məmulatları
insanların qidalanmasında mühüm əhəmiyyət 5
kəsb edir. Bütün yaş qrupunda olan istehlakçıların qənnadı məmulatlarına olan tələbatını nəzərə alaraq, şokolad və konfet məhsullarının təhlükəsizliyinin təmini daha aktualdır. Məhz bu da dissertasiya mövzusunun aktuallığından xəbər verir.
Ə
Azərbaycanın istehlak bazarına zərərli və keyfiyyətsiz qənnadı məhsullarının daxil olmasının qarşısının alınması məqsədilə təhlükəsizliyin idarəedilməsi və nəzarət sistemlərinin beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılması həm dövlət orqanlarının, həm müasir sənaye sahələrinin əsas vəzifələrdən biridir. Müasir qənnadı sənaye sahələri arasında keyfiyyətli məhsul istehsalına görə ölkənin qabaqcıl şirkətlərindən olan “Veysəloğlu” MMC-nin “Ulduz” şokolad fabrikini xüsusilə qeyd etmək olar.
Hər hansı bir qida məhsulunda təhlükəli faktorların yaranması ehtimalı məhsulun istehlakçıya çatanadək keçdiyi istənilən mərhələdə baş verə bilər. Məhsul xammalının tədarükü, daşınması, saxlanması, emalı və qablaşdırılması, hazır məhsulun saxlanması mərhələlərinin istənilən birində onun təhlükəli faktorlarla təmasda olmaq və bu faktorların məhsulun tərkibinə düşmək ehtimalı istisna deyildir. Ona görə də qida təhlükəsizliyinin yüksək səviyyədə təmin edilməsi üçün elə idarəetmə sistemi seçilməlidir ki, bu, məhsulun keçdiyi bütün mərhələləri əhatə etmiş olsun. Yəni qida təhlükəsizliyinin idarəetmə sistemi, qidanın istehsalından başlayaraq istehlakçıya çatdırılana qədər keçdiyi bütün mərhələləri əhatə etməli və vahid sistem halında fəaliyyət göstərməlidir. Göstərilən mərhələlərdən hər hansı birində -istər müəssisədaxili, istərsə də, müəssisəxarici müvafiq monitorinq sistemi yetərincə həyata keçirilməzsə, ümumi sistemin effektivliyini təmin etmək mümkün olmayacaqdır.
Dissertasiya işinin elmi yeniliyini şəkərli qənnadı məmulatlarından olan müxtəlif çeşidli konfet məmulatlarının texnoloji emal mərhələlərində əmələ gələn keyfiyyət dəyişkənliklərinin araşdırılması, ən müasir avadanlıqlardan və təhlükəsiz qida xamməhsullarından uzun müddət xarab olmadan saxlanmaya malik ağarma ə leyhinə struktur yaradan yağlardan istifadə edərək yüksək keyfiyyətli konfet məmulatları istehsal etmək təşkil edir. 6
1.1. Azərbaycan Respublikasında qida sənayesinin müasir vəziyyəti Qida – insanın fiziki, bioloji, əqli inkişafını şərtləndirən birinci amildir. Qida xammalının və qidaməhsullarının təhlükəsizliyinin təminatı, insanların sağlamlığını müəyyən edən və onun genofondunun saxlanılmasını təmin edən əsas istiqamətlərdən biridir. Qidanın keyfiyyəti, onun vaxtında və müntəzəm qəbul edilməsi insanın həyat fəaliyyətinə həlledici təsir edir [12].
1995-ci ildən başlayaraq iqtisadiyyatın bazar münasibətləri əsasında qurulması, kənd təsərrüfatında aqrar islahatların həyata keçirilməsi, xüsusilə sovxoz və kolxozların ləğv olunması, onlara məxsus torpağın, mal-qaranın və əmlakın kənd ə məkçilərinə paylanması, məhsulun alış qiymətlərinin sərbəstləşdirilməsi, qida məhsulları emal edən sənaye müəssisələrinin özəlləşdirilməsi və s. bu kimi tədbirlər dövlət mülkiyyətində olan və kənd təsərrüfatı məhsullarının emalı ilə məşğul olan sənaye müəssisələrini də əhatə etmiş və nəticədə qida sənayesi sahəsində də yeni iqtisadi münasibətlərin formalaşmasına səbəb olmuşdur.
Son illərdə qida emal sənayesi sahəsində islahatların aparılması üçün hüquqi baza yaradılmış, bir sıra yeni qanunlar (“Yeyinti məhsulları haqqında”, “Taxıl haqqında”, “Üzümçülük və şərabçılıq haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunları) qəbul edilmişdir [3].
Qida sənayesinin güclü inkişafı üçün ilk növbədə xammal ehtiyatları nəzərə alınır. Qida sənayesini özündə birləşdirən sahələrin inkşaf mənbəyini təşkil edən kənd təsərrüfatı məhsulları əsas xammal mənbəyidir. Qida sənayesinin inkişaf etdirilməsi daim respublika rəhbərliyinin diqqət mərkəzində olmuş, bu sahədə ciddi uğurlar əldə edilmişdir.Belə ki, 2009-cu ildəqida məhsullarından şəkər istehsalı 16.5 % artaraq 314.9 min ton, çay 8.3 % artaraq 7.7 min ton, ət 2.8 % artaraq 159.5 min ton, süd 3.0 faiz artaraq 61.7 milyon ton, kərə yağı 0.9 % artaraq 14.2 min ton, şampan şərabı 17.7 % artaraq 42.2 min ton, pivə 9.5 % artaraq 3.5 milyon ton, araq 15.6 % artaraq Yüklə 0,9 Mb. Dostları ilə paylaş:
|