Microsoft Word meyve terevez

 

 

413

 

 

9.5.2. Bankanın germetikliyinin yoxlanılması 

Bu üsulun mahiyyəti ondan ibarətdir ki, konserv bankasını isti suyun 

içərisinə salıb yoxladıqda daxildən hava qabarcıqları çıxır və bankanın qapağının 

və ya tənəkə bankanın tikiş yerlərindən içəriyə su keçirsə, deməli germetiklik 

pozulmuşdur. 

Ləvazimatlar_və_avadanlıq'>Ləvazimatlar və avadanlıq. Su qızdırmaq üçün qazan, istilik mənbəyi, 

termometr. 

Işin gedişi. Tədqiq olunacaq konserv bankasının xarici görünüşü 

yoxlanarkən əvvəlcə etiket kağızından təmizlənir və yuyulur. Sonra şüşə banka bir 

qədər isti su buxarı üzərində saxlanılır və sonra istiliyi 85

0

C olan suyun içərisinə 

yerləşdirilir. Bu zaman bankanın qapağının qıraqlarından və ya tənəkə bankanın 

tikiş yerlərindən qabarcıqların ayrılması germetikliyin pozulmasını göstərir. Bunu 

müşahidə etmək üçün banka su içərisində 5-7 dəq saxlanılmalıdır. Bundan sonra 

konserv bankası sudan çıxarılır, qurudulur və növbəti tədqiqatlar aparılır. 

9.5.3. Hissələrin nisbətinin təyini 

Ləvazimat. Texniki tərəzi, çini kasa, süzgəc, xörək qaşığı. 

Işin gedişi. Tərəvəz konservlərinin tərkibində tərəvəz və şirə olduqda ayrı-

ayrı hissələrin nisbəti müəyyənləşdirilir. Bu işi yerinə yetirmək üçün üzəri yaxşı 

təmizlənmiş  və silinmiş konserv bankası 0,5 q dəqiqliklə  çəkilir (D

1

). Bankanın 

qapağı açılır və  məhsul süzgəcdən və ya xüsusi setkadan əvvəlcədən kütləsi 

müəyyən edilmiş çini kasaya süzülür. Süzülmə 10 dəq davam etdirilir. Bundan 

sonra kasadakı  məhsul çəkilir və onun ilk kütləyə görə faizi hesablanır. Bundan 

sonra konserv bankasında qalan məhsul (duru hissə) başqa qaba tökülür, konserv 

bankası təmizlənir, yuyulur, qurudulur və çəkilir. 

Bankanın brutto kütləsi  – D

1

 

Bankanın qapaqla kütləsi  

– D

2

 

Konservin netto kütləsi   – (D

1

 – D

2

) = D 

---

 

 

414

Duru hissənin kütləsi    

– D

3

 

Quru hissənin kütləsi    

– (D – D

3

)  = D

4

 

Duru hissənin faizlə miqdarı   – 

100

3

⋅

D

D

 

Quru hissənin faizlə miqdarı   – 

100

4

⋅

D

D

 

Qüvvədə olan standartlara əsasən tərəvəz konservlərində duru hissənin 

faizlə miqdarı konservin çeşidindən asılı olaraq 45-50%, quru hissə isə 50-55% 

olur. 

9.5.4. Tomat-püredə bərk qatışıqların təyini 

 

Tomat-pasta və tomat-püre istehsalında istifadə olunan pomidorlar 

ehtiyatsızlıq üzündən yaxşı yuyulmadıqda və texnoloji əməliyyatlara düzgün riayət 

edilmədikdə, onların tərkibinə bərk qatışıqlar, o cümlədən mineral qatışıqlar düşür. 

Ləvazimatlar. Texniki-kimyəvi tərəzi, 500-1000 ml-lik hündür kimyəvi 

stəkan, qıf, filtr kağızı,  şüşə büks, şüşə çubuq, Mufel sobası, eksikator, distillə 

suyu. 

Işin gedişi. 100 q tomat-pasta və ya tomat-püre tutumu 500-1000 ml olan 

hündür kimyəvi stəkana tökülüb, üzərinə dolanacan təmiz kran suyu əlavə edilir. 

Şüşə çubuqla qarışdırıldıqdan sonra asılı və bərk qatışıqların çökməsi üçün 20-30 

dəq sakit saxlanılır. Bu müddətdən sonra ehtiyatla nisbətən bulanıq olan üst 

hissədəki su süzülür və stəkanda onun həcminin 1/4 və ya 1/3 hissəsi qədər 

qalmalıdır. Yenidən stəkana kran suyu əlavə edilir və bu cür yuma stəkandakı 

məhlul şəffaflaşana kimi davam etdirilir. Axırda stəkandakı suyu ehtiyatla boşaldıb 

dibindəki çöküntünü külsüz filtrdən süzürük. Filtrdə qalan çöküntünü bir neçə dəfə 

su ilə yuyub filtri çöküntü ilə birlikdə əvvəlcədən daimi çəkiyə qədər qurudulmuş 

çini tigelə keçirib Mufel peçində ağımtıl kül alınana kimi közərdirik. Tigeli 20 dəq 

eksikatorda soyudub kütləsini təyin edirik. Bərk qatışıqların faizlə miqdarı 

aşağıdakı düstur üzrə hesablanır: 

100

1

2

⋅

−

=

D

D

D

X

 

---

 

 

415

burada, D – tədqiq olunan məhsulun kütləsi, q-la; 

  D

1

 – tigelin boş kütləsi, q-la; 

  D

2

 – tigelin küllə birlikdə kütləsi, q-la. 

Mineral qatışıqların miqdarı əla sort tomat məhsullarında olmamalı, 1-ci sort 

tomat-pastada 0,05%-dən, tomat-püredə 0,08%-dən, tomat sousunda isə 0,03%-dən 

çox olmamalıdır. 

 

9.5.5. Quru maddələrin miqdarının təyini 

Tomat məhsullarında quru maddənin miqdarı 2 üsulla təyin olunur: quru 

maddələrin filtratın xüsusi çəkisinə görə təyini; quru maddələrin refraktometr üsulu 

ilə təyini. 

9.5.5.1. Quru maddələrin filtratın xüsusi çəkisinə görə təyini 

 

Ləvazimatlar. Analitik-kimyəvi tərəzi, piknometr, su hamamı, termometr, 

tənzif, distillə suyu, quruducu filtr kağızı. 

Işin gedişi. Piknometr qurudulur və kütləsi təyin edilir (D

0

). Piknometrə 

cizgi yerinə qədər distillə edilmiş su tökülür və 20

0

C temperaturda su hamamında 

20 dəq saxlanılır. Sonra piknometrdən cizgidən artıq su boşaldılır, xarici səthi 

qurudulur, su ilə birlikdə kütləsi təyin edilir (D

1

). Piknometrdəki su boşaldılıb 

oraya əvvəlcədən 2 və ya 4 dəfə distillə suyu ilə qarışdırılıb təzyiq altında cunadan 

keçirilmiş tomat-püre və ya tomat-pasta məhlulu tökülür. Piknometr 20

0

C 

temperaturda su hamamında 20 dəq saxlanılır, cizgidən artıq olan hissə boşaldılır, 

səthi qurudulur və kütləsi təyin edilir (D

2

). Xüsusi çəki aşağıdakı düstur üzrə 

hesablanır: 

0

1

0

2

20

20

D

D

D

D

D

−

−

=

 

burada, D

0

 – boş piknometrin kütləsi, q-la; 

   D

1

 – piknometrin su ilə kütləsi, q-la; 

   D

2

 – piknometrin məhsulla kütləsi, q-la. 

---