Microsoft Word meyve terevez

 

 

416

Alınmış xüsusi çəkiyə  əsasən aşağıdakı  cədvəldən quru maddənin miqdarı 

tapılır. Alınmış rəqəm durulaşdırma əmsalına(2 və ya 4-ə) vurulur. 

Qüvvədə olan standarta əsasən tomat-pastada quru maddələrin miqdarı 30; 

35; 40; 45 və 50%, tomat-püredə isə 12; 15 və 20%-dir. 

 

9.5.6. Sulfitləşdirilmiş məhsullarda yodometrik üsulla  

sulfit turşusunun təyini 

 

Meyvə-tərəvəzlərin cari emal üçün bir müddət saxlamaq məqsədilə onların 

püresini sulfit turşusu ilə konservləşdirirlər. Meyvələri qurutduqda və kütləvi 

iaşədə  təmizlənmiş kartofun təbii rənginin saxlanılması  məqsədilə  də sulfit 

turşusundan və ya kükürd anhidridindən istifadə edilir. Odur ki, həmin məhsullarda 

sulfit turşusunun miqdarı standart üzrə normalaşdırılır. 

---

 

 

417

 

Cədvəl 9.3. 20

o

C  temperaturda filtratən xüsusi çəkisinə görə quru 

maddələrin faizlə miqdarı 

Filtratın 

xüsusi çəkisi 

Quru maddə, 

%-lə 

Filtratın 

xüsusi çəkisi 

Quru maddə, 

%-lə 

Filtratın 

xüsusi çəkisi 

Quru maddə, 

%-lə 

1,0108 2,78 1,0254 6,43 1,0397 9,90 

1,0113 2,89 1,0258 6,53 1,0402 10,03 

1,0118 3,02 1,0263 6,65 1,0406 10,13 

1,0125 3,14 1,0268 6,78 1,0411 10,25 

1,0128 3,27 1,0273 6,90 1,0416 10,36 

1,0133 3,40 1,0278 7,03 1,0420 10,45 

1,0138 3,51 1,0282 7,13 1,0425 10,57 

1,0143 3,65 1,0287 7,23 1,0429 10,67 

1,0148 3,77 1,0292 7,35 1,0435 10,83 

1,0153 3,90 1,0296 7,45 1,0440 10,93 

1,0158 4,03 1,0302 7,60 1,0445 11,05 

1,0163 4,15 1,0306 7,70 1,0449 11,15 

1,0168 4,28 1,0310 7,80 1,0454 11,27 

1,0173 4,40 1,0315 7,93 1,0459 11,40 

1,0178 4,53 1,0320 8,05 1,0465 11,53 

1,0182 4,63 1,0325 8,16 1,0468 11,63 

1,0188 4,77 1,0330 8,27 1,0474 11,75 

1,0192 4,87 1,0334 8,37 1,0478 11,84 

1,0196 4,97 1,0339 8,50 1,0482 11,93 

1,0201 5,10 1,0344 8,63 1,0488 12,07 

1,0206 5,22 1,0349 8,75 1,0492 12,17 

1,0211 5,35 1,0353 8,85 1,0497 12,30 

1,0215 5,47 1,0358 8,97 1,0502 12,40 

1,0220 5,57 1,0363 9,07 1,0506 12,50 

1,0226 5,72 1,0368 9,20 1,0512 12,65 

1,0230 5,82 1,0372 9,30 1,0516 12,74 

1,0235 5,94 1,0378 9,45 1,0520 12,83 

1,0240 6,07 1,0385 9,57 1,0525 12,95 

1,0244 6,15 1,0387 9,67 1,0529 13,05 

1,0249 6,29 1,0393 9,80 1,0534 13,16 

 

Ləvazimat və reaktivlər. Texniki tərəzi, saat şüşəsi, 200 ml-lik konusvari 

kolba, titrləşdirici avadanlıq, 1 n natrium və ya kalium qələvisi məhlulu, sulfat 

turşusu, 1%-li reaktiv nişastası məhlulu, 0,02 n yod məhlulu. 

Işin gedişi. Texniki tərəzidə saat şüşəsində 5 q məhsul nümunəsi (tomat-

pasta və ya tomat-püre) çəkib götürməli və 200 ml-lik konusvari kolbaya 

keçirməli. Saat şüşəsinə bulaşmış  məhsul distillə suyu ilə yuyulub kolbaya 

keçirilir. Sulfit turşusunun tədricən sərbəst hala keçməsi üçün kolbaya 25 ml 1 n 

---

 

 

418

qələvi məhlulu (KOH və ya NaOH) əlavə edib çalxalamalı  və 15 dəq sakit 

saxlamalı. Sulfitləşdirilmiş  məhsullarda sulfit turşusu digər üzvi birləşmələrlə 

kimyəvi birləşmiş halda olur. Qələvi əlavə etdikdə sulfit turşusunun hamısı KOH 

və ya NaOH birləşərək sulfit turşusu birləşmələri əmələ gətirir. 

Sulfit turşusu birləşmələrinin parçalanması üçün kolbaya 10 ml sulfat 

turşusu (1:3) əlavə edilir. Bu zaman sulfit turşusu sərbəst hala keçir. Kolbaya 1 ml 

(20 damla) 1%-li nişasta indikatoru əlavə edib 1-2 dəq müddətində itməyən göy 

rəng alınana kimi 0,02 n yod məhlulu ilə titrləşdiririk. Yodun təsiri ilə sulfit 

turşusu aşağıdakı reaksiyaya uyğun sulfat turşusuna oksidləşir. 

H

2

SO

3

 + J

2

 + H

2

O 

→ H

2

SO

4

 + 2HJ 

Hesablama aşağıdakı düstur üzrə aparılır: 

A

B

X

100

00064

,

0

⋅

⋅

=

 

burada, A – təhlil üçün götürülmüş məhsul nümunəsinin miqdarı, q-la; 

    B – titrləşməyə sərf olunan 0,02 n yod məhlulunun miqdarı, ml-lə; 

    0,00064 – 0,02 n yod məhlulunu kükürd anhidridinə çevirmə əmsalı; 

100 – faizlə hesablama üçün. 

Sulfitləşdirilmiş xammalda sulfit turşusunun norması 0,1-0,2%-dən, 

təmizlənmiş kartofda 0,002%-dən, sulfitləşdirilmiş xammaldan alınan məhsulda 

0,01%-dən çox olmamalıdır. 

Qeyd. Yod məhlulu təkcə sulfit turşusunu deyil, digər üzvi maddələri də 

(aldehidləri, aşı  və boya maddələrini) oksidləşdirdiyi üçün alınmış  nəticədən 

0,002% çıxılmalıdır. 

Yuxarıdakı üsul tədris laboratoriyasında aparıla bilər, lakin dəqiq tədqiqat 

aparmaq üçün nəzarət işi aparılmalı və oksidləşməyə sərf olunan yodun miqdarı iki 

təhlilin – əsas və  nəzarət işlərinin aparılmasında sərf olunan yod məhlulunun 

miqdarının fərqi kimi götürülməlidir. 

Tərəvəz konservlərinin və tomat məhsullarının tədqiqindən alınan 

nəticələrin laboratoriya dəftərində yazılış forması. 

---

 

 

419

Məhsulun adı,əmtəə sortu, kütləsi(həcmi)________________________ 

Sıra 

sayı 

Keyfiyyət göstəriciləriləri  

Standart 

göstəricisi 

Tədqiqatın 

nəticəsi 

1. 

1.1. 

1.2. 

1.3. 

Orqanoleptiki göstəricilər 

Xarici görünüşü 

Dadı və iyi 

Rəngi 

 

 

2. 

2.1. 

2.2. 

2.3. 

2.4. 

2.5. 

Fiziki-kimyəvi göstəriciləri 

Bankanın germetikliyi 

Hissələrin nisbəti, %-lə 

Quru maddələrin miqdarı, %-lə 

Tomat-püredə bərk qatışıqlar, %-lə 

Sulfit turşusu, %-lə 

 

 

 

Tədqiq olunan göstəricilər üzrə  tərəvəz konservlərinin və tomat 

məhsullarının keyfiyyəti haqqında ətraflı nəticə yazmaq lazımdır. 

 

Özünü yoxlamaq üçün suallar 

 

1.

 

Meyvə-tərəvəz konservlərinin hansı orqanoleptiki keyfiyyət göstəriciləri 

müəyyən edilir? 

2.

 

Tərəvəz konservisi bankasının germetikliyi necə yoxlanılır? 

3.

 

Tərəvəz konservlərində hissələrin nisbəti təxminən necə olmalıdır? 

4.

 

Tomat məhsullarında quru maddələr hansı üsullarla təyin edilir? 

5.

 

Sulfitləşdirilmiş  məhsullarda sulfit turşusunun təyini üsulunun mahiyyətini 

izah edin. 

6.

 

Konservlərin kimyəvi, bakterioloji (mikrobioloji) və fiziki bombajını əmələ 

gətirən səbəblər hansılardır? 

9.6. Qurudulmuş meyvə-tərəvəzlərin tədqiqi 

 

Qurudulmuş meyvə  və  tərəvəzin keyfiyyətini yoxlamaq üçün aşağıdakı 

qayda üzrə nümunə ayrılır. Qurudulmuş meyvə-tərəvəz partiyasında 100 vahid 

bağlama olarsa 3 yer, hər sonrakı 100 vahid bağlamadan  əlavə olaraq 1 yer 

---