4. Marketinq innovasiya (yeni reklam, distribütor metodları, estetik dizayn);
5. Təşkilati innovasiya (inteqrasiya, treyninq, bilik menecmenti, xarici əlaqələrin
təşkili);
6. nnovasiya fəaliyyətinin qarşısını alan faktorlar;
7. nnovasiya mənbələri və onların əhəmiyyətlilik dərəcəsi;
8. Tətbiq olunan innovasiyalar haqqında məlumat.
Bank sektorunda innovasiya tədqiqatının keçirilməsi maliyyə xidməti sahəsində
innovasiyanın daha yaxşı dərk edilməsinin birinci addımı hesab olunur. Elmi-tədqiqat,
layihə işləmələri və patentlər istehsal sahəsində innovasiyanın tipik xarakteristikalarıdır.
Lakin bu xarakteristikalar bank sektorunda az əhəmiyyətə malikdir. Birincisi ona görə
ki, bank sektoru xidmət sektorudur və vəsaitlərinin böyük bir hissəsini öz
ə
məliyyatlarının yenidən təşkilatlandırılması və optimallaşdırılmasına sərf edir. Banklar
ə
n çox yeni texnologiya istifadəçiləridir, lakin öz daxilində yeni texnologiyanın
yaradılması ilə məşğul olmurlar. Ikinci səbəb məxfilik xüsusiyyəti ilə əlaqədardır.
Banklar rəqabət üstünlüklərini qorumaq məqsədilə öz əməliyyat üstünlüklərini patentlər
şə
klində öz sahələrində rəqiblərlə paylaşmırlar.
Aşağıda müştəri gözləmələri və davranış dəyişikliyini əhatə edən bank
sektorunda innovasiyaya təsir edə bilən bir sıra faktorlar verilmişdir:
1. Yaxın illərdə daha da güclənəcəyi gözlənilən banklar arasında gərgin rəqabət
və bir sıra yeni iştirakçıların rəqabətə qoşulacağını təxmin etmək yeni texnologiyanın
qəbul edilməsi və davamlı olaraq biznes proseslərinin sürətləndirilməsinin daha da
ə
həmiyyətli olacağı proqnozlaşdırılır;
2. Banklarda T innovasiyalara kapital qoyuluşu kredit analitik sisteminin daha
da inkişafı ilə nəticələnərək portfel kreditdən əldə olunan mənfəətin artımına gətirir və
müştəri davranışını qiymətləndirməyə yardım edir. O gün uzaqda deyildir ki, siz banka
kredit üçün telefonla müraciət etdikdə U D/PAN nömrənizi (U D - nadir özünəməxsus
tanıma nömrəsi) təqdim edirsiniz, sizin kredit hesabınız yoxlanılır, uyğunluq dərəcəsi
hesablanır, əməliyyat prosesi eyni zamanda bitir və siz bir neçə saat ərzində kreditinizi
ə
ldə edirsiniz.
3. Azərbaycanda özəl telekommunikasiya şirkətləri tərəfindən artıq 2010-cu ilin
ortalarında 3G spektr auksionu işə düşmüşdür.
4. Bankların təklif etdiyi məhsullarda və xidmətlərdə davamlı innovasiya tətbiqi
və bu xidmətlərin əhali tərəfindən seçilməsinin təmin edilməsi banklar üçün çox
vacibdir. Bank məhsullarının müştərilərin seçimlərində üstünlüyə malik olması üçün
banklar tərəfindən çoxlu sayda cəhdlər və innovasiyalar tələb edilir. Banklar müvafiq
investisiya yatırmaqla xidmət səviyyələrini müsbət mənada başqalarından
fərqləndirəcəklər və onların USP-i (nadir satış niyyətinin təqdimatı) açıq üstünlüyə
malik olacaqdır.
5. Mikroprosessor və yaddaş qurğularının yerləşdirilməsi nəticəsində meydana
gəlmiş Smart Kartlar mövcud plastik kartları əvəz edərək müştərilərə təhlükəsiz
rəqəmsal tanıtım təklif edir. Bu həmçinin müştərilərə komfortluq bəxş edir, bankın
internet səhifəsinə və fərdi hesablara rahat çıxışı təmin edir və lazımi şəkildə təhlil
aparmağa şərait yaradır.
7. Biometrik ATM-lər ölkədə adi ATM-ləri əvəzləyəcəkdir, banklar barmaq
izləri və s. kimi fiziki keyfiyyətlərlə müştərilərin identifikasiyasını təmin edir. Parollar
vasitəsilə bank hesablara girişdə təhlükələrin və bank kartlarından sui-istifadənin
qarşısının alınmasında ATM və POS terminallarında biometrik parametrlərin istifadəsi
irəliyə bir addımdır.
8. Ölkəmizin demoqrafik vəziyyətinə görə , əhalinin 50%-nin 40 yaşdan aşağı
olması pərakəndə müştəri bazasının artmasına imkan yaradır. Əhalinin gəlirlərinin
artımı, növbəti 2-3 il üçün ÜDM-in artımının 6,5-7% proqnozlaşdırılması, həmin
müştəri seqmenti müvafiq sığorta və bank məhsullarının satılması üçün perspektiv bazar
yaradır.
9. ntensiv artım barəsində çoxlu mülahizələri və regional inkişafı nəzərə
aldıqda aydın olur ki, xüsusilə də kənd yerlərində maliyyə xidmətlərinin tələb və təklifi
arasında nəzərə çarpan dərəcədə boşluq vardır. Təqribən kənd əhalisinin 70%-nin bank
hesabı yoxdur, kreditdən yararlanmır və yalnız 10%-dən azı sığorta xidmətlərindən
istifadə edir. Şəhər ilə kənd arasında bank xidmətləri ilə əlaqədar mövcud olan boşluğun
aradan qaldırılması məqsədilə bir çox banklar tərəfindən mikro-maliyyə xidmətlərinin
təklif edilməsi ümidverici olardı.
Aşağıdakı cədvəldə Maliyyə xidmətində əsas innovasiyaların siyahısı verilir.
Kateqoriya
nnovasiya
Qəbul
Göstərilən xidmətlər və
ya maliyyə bazarlarına
çıxış
stiqraz
1960-cı illər
Kredit kartları
1969
Qarşılıqlı fondlar
1970-ci illər
Törəmə maliyyə alətləri(derivativlər)
1970-ci illər
Nağd pul hesablarının idarə edilməsi
1978
Depozit sertifikatı
1979
poteka təminatlı qiymətli kağızlar
1980-cı illər
Debit kartları
1987
“Hamısı birində” hesabı
1990-cı illər
Strukturlaşdırılmış məhsullar
1990-cı illər
Törəmə kredit maliyyə alətləri (kredit
derivativləri)
1993
Birjada alınıb-satılan fondlar
1993
Təşkilati funksiyalar
Risklərin idarə edilməsi sistemləri
1970-ci illər
Avtomatik səsli sorğu sistemi
1980-cı illər
Diskont brokerlik xidməti
1980-cı illər
Telefon bankçılıq
1983
Müştərilər haqda informasiya faylı
1990-cı illər
Səhmlərin elektron ticarəti
1990-cı illər
Müştərilər üzrə gəlirlərin təhlili
1990-cı illər
Təşkilati funksiyalar və
xidmətlərin göstərilməsi
ATM-lər
1967
Ev bankçılığı
1983
Elektron pul köçürmələri
1985
Ş
öbə avtomatlaşdırması
1990-cı illə
rin sonu
nternet bankçılıq
1997
Mobil bankçılıq
1999
Müxtə
lif
Müş
tə
rilə
rin kilidli qutu sistemi
1980-cı illə
r
Avtomatlaş
dırılmış
xə
zinə
darlıq
1990-cı illə
r
Video bankçılıq
1990-cı illə
r
Mükafatlandırma sxemlə
ri
1990-cı illə
r
“Bir pə
ncə
rə
” bank xidmə
ti
1990-cı illə
r
Şə
xsi bankir
1990-cı illə
r
Açıq (geniş
lə
nə
n) arxitektura memarlıq
2000-ci illə
r
Azərbaycan Respublikasında son dövrlərdə həyata keçirilən bir sıra iqtisadi
strategiyalar iqtisadiyyatın neft sektoru ilə yanaşı qeyri-neft sektorunun da inkişafının
daha da sürətlənməsinə böyük şərait yaratmışdır. Bank sektoru Azərbaycan
iqtisadiyyatının qeyri-neft sektorunda dinamik inkişaf tempinə malikdir. Bu sektorun